Uciążliwe chwasty jednoliścienne. Jak je zwalczyć?

Poleć

Udostępnij

Autor tekstu: inż. Adam Paradowski | agropolska@apra.pl

22-12-2019,11:15 Aktualizacja: 10-05-2021,14:22

A A A

Perz i miotła zbożowa to jedne z najbardziej uciążliwych chwastów jednoliściennych. Foto_Arkadiusz Artyszak

Wśród chwastów jednoliściennych na polach uprawnych problemem są przede wszystkim trawy. W krajowej florze występuje ponad 160 gatunków traw, z czego około 10% zachwaszcza pola uprawne. Do tego należy dodać samosiewy zbóż.

Uciążliwość chwastów jednoliściennych należy rozpatrywać w dwóch aspektach - jako gatunków jednorocznych i wieloletnich oraz zwalczanych w uprawach jednoliściennych (zboża i kukurydza) jak i dwuliściennych.

Pierwsze miejsce zajmuje perz

Perz właściwy nie tylko w Polsce, ale na całym świecie uważany jest za jeden z najgroźniejszych chwastów. To gatunek wieloletni, kosmopolityczny, chwast zarówno segetalny, jak i ruderalny i niestety odporny. Uciążliwy przede wszystkim ze względu na sposób rozmnażania.

Coraz więcej chwastów jednoliściennych

Zagadnienie zwalczania chwastów jednoliściennych można podzielić na dwa zasadnicze bloki problemowe. Pierwszy to niszczenie ich w uprawach roślin dwuliściennych i analogicznie w uprawach jednoliściennych obejmujących zboża i kukurydzę. Można...

czytaj więcej

Jak większość roślin rozmnaża się dzięki wytwarzanym nasionom, jednak dominującą rolę odgrywają rozłogi, rozdrabniane podczas upraw polowych, a każdy odcinek z tzw. „oczkiem”, nawet o długości kilku milimetrów, to nowa roślina.

Zdecydowanie najwięcej trudności sprawia jego zwalczanie w zbożach. Spośród herbicydów zalecanych w pszenicy jarej i ozimej oraz w pszenżycie ozimym można stosować dwie substancje czynne nalistnie (działanie systemicznie). Są to sulfosulfuron (Apyros 75 WG) oraz propoksykarbazon sodowy (Attribut 70 WG). Obie wymagają łącznego stosowania z adiuwantami.

Najlepszy efekt uzyskuje się, gdy podczas uprawy rozłogi perzu zostaną pocięte na drobne odcinki. Substancje czynne w takiej sytuacji dokładniej mogą się przemieścić z liści do krótkich rozłogów, spenetrować je i zniszczyć. Stosowanie tych preparatów nie jest radykalne, zabezpiecza zboża w roku ich uprawy. Część rozłogów zachowuje żywotność i niestety w kolejnym roku stanowisko, w mniejszym stopniu, ale w dalszym ciągu jest zagrożone tym gatunkiem.

Łatwiej i z lepszym skutkiem można zniszczyć perz właściwy w uprawach dwuliściennych. Do tego celu służą graminicydy stosowane nalistnie w najwyższych zalecanych dawkach, gdy perz wykształci 2-8 liści (optymalnie 4-6 liści) czyli, gdy osiągnie wysokość 10-20 cm. Najwyższe dawki również są zalecane do zwalczania życicy trwałej. Podobnie wysokich dawek wymaga wiechlina roczna (chwast jednoroczny!), która w niektórych etykietach jest określona jako chwast odporny.

Dlaczego chwasty nie zostały zniszczone? Odpowiedzi może być kilka

Stosując herbicydy rolnicy oczekują, że skutecznie i szybko pozbędą się problemu chwastów w uprawie. Niekiedy jednak efekt chwastobójczy nie jest zadowalający, tymczasem przyczyna często bywa prozaiczna, bo to co niby jest tak bardzo...

czytaj więcej

Wysoko też plasuje się miotła zbożowa

Jest najgroźniejszym jednoliściennym chwastem zbóż ozimych. Miotła zbożowa to chwast jary wschodzący zarówno jesienią (zimuje), jak i wiosną. Osobniki wschodzące podczas jesieni są silniejsze, wydają do sześciu pędów kłosonośnych i do 12 tys. nasion. Dlatego praktycznym zaleceniem odchwaszczania zbóż jest zwalczanie chwastów, jeszcze przed zakończeniem wegetacji jesiennej.

Istnieje kilkanaście substancji czynnych, które w tym okresie niszczą ten gatunek, w tym kilka zalecanych także wiosną. Kilka jest zalecanych wyłącznie po ruszeniu wegetacji wiosennej. Poza zaleceniami zwalczania miotły doglebowo i wcześnie nalistnie, pozostałe herbicydy, typowo nalistne powinny być stosowane od fazy dwóch liści do początku krzewienia.

Dopuszcza się zabiegi w fazie końca krzewienia, ale mogą się okazać mniej skuteczne, ponadto wymagają stosowania najwyższych z zalecanych dawek. Substancje czynne: fenoksaprop-P etyl (np. Puma Uniwersal 069 EW), pinoksaden (np. Axial 50 EC) i klodinafop + pinoksaden (Traxor 50 EC) zwalczają wyłącznie gatunki jednoliścienne. Pozostałe zalecane do zwalczania miotły substancje czynne, zwalczają także niektóre towarzyszące miotle chwasty dwuliścienne.

Dane dotyczące poszczególnych substancji czynnych zestawiono w tabeli 1. Zamieszczono w nich pojedyncze substancje czynne bądź mieszaniny fabryczne, w których jeden z komponentów nie występuje jako pojedynczy preparat. Analizując tabelę warto wiedzieć, że:

ciągle należy brać pod uwagę problem uodparniania się miotły zbożowej. Najczęściej zjawisko to dotyczy stosowania herbicydów sulfonylomocznikowych oraz reprezentujących ten sam mechanizm działania (chlorosulfuron, jodosulfuron metylosodowy, mezosulfuron metylowy, piroksysulam, propoksykarbazon sodowy, sulfosulfuron, tifensulfuron metylu). Aby temu zjawisku zapobiec lub je wyeliminować nie należy stosować herbicydów z tymi substancjami czynnymi. Ewentualnie można aplikować mieszaniny z ich udziałem oraz substancje czynne z grup reprezentujących inne mechanizmy.

Chwasty piętra niskiego też mogą być groźne

Priorytetem w regulacji zachwaszczenia jest zwalczanie gatunków piętra wysokiego, które wytwarzają dużo biomasy, są silnie konkurencyjne w stosunku do roślin uprawnych i powodują znaczące straty w plonie. Nie należy jednak...

czytaj więcej

chlorosulfuron jest zarejestrowany również do zabiegów wiosennych. Dawki preparatów są w tym terminie niższe, nie zwalczające miotły zbożowej. Zalecenie to wynika z długiego zalegania.

diflufenikan w średnim stopniu zwalcza miotłę zbożową. Natomiast jest idealnym partnerem w przypadku stosowania z innymi miotłobójczymi substancjami czynnymi. Partnerami diflufenikanu są inne substancje czynne, głównie w formie mieszanin fabrycznych. Wśród najbardziej popularnych można wymienić Battle Delta 600 SC, Komplet 560 SC i wiele innych (+ flufenacet).

Inne to: Glean Strong 54 WG (+ chlorosulfuron) zalecany w dwóch terminach, Boxer Evo EC i jego odpowiednik Jura EC (+ prosulfukarb) również zalecany w dwóch terminach, preparaty Cayman Pro 440 SC i Ordago Pro 440 SC (+ pendimetalina), Dyplomata 600 SC, Sheriff 600 SC, Snajper 600 SC (+ chlorotoluron). Szczególnie skuteczne w zwalczaniu miotły zbożowej są mieszaniny trójskładnikowe, takie jak: Bizon, Legion i Viper (+ florasulam + penoksulam), Trinity 590 SC (+ chlorotoluron + pendimetalina) lub Alister Grande 190 OD (+ jodosulfuron metylosodowy + mezosulfuron).

stosowanie pendimetaliny samej oraz w mieszaninach wymaga silnie uwilgotnionej gleby.

cześć preparatów zalecanych w zbożach ozimych może być wykorzystana w zbożach jarych, głównie do zwalczania owsa głuchego, ewentualnie gatunków prosowatych.

Miotła i spółka. Jak pozbyć się chwastów w oziminach?

Jesienne odchwaszczanie zbóż ozimych na ogół należy wykonywać kompleksowo zwalczając miotłę zbożową, a także - w zależności od stanowiska - określone gatunki chwastów dwuliściennych. Nadaje się do tego zdecydowana większość...

czytaj więcej

miotła zbożowa może występować także w innych uprawach, ale zdecydowanie rzadziej np. w rzepaku ozimym, w którym nie stanowi większego problemu. Można ją skutecznie zwalczyć stosując takie substancje czynne jak np. dimetachlor (Teridox 500 EC), metazachlor (Butisan 500 SC), petoksamid (Koban Pro 600 EC) i propyzamid (Kerb 50 WP).

Chwasty prosowate dokuczają kukurydzy

Reprezentowane są przez najbardziej agresywną chwastnicę jednostronną. Dość często także przez włośnicę siną i zieloną oraz najrzadziej przez palusznika nitkowatego i krwawego. Są to gatunki ciepłolubne, dlatego najczęściej występują w kukurydzy, a następnie w burakach, ziemniakach i roślinach warzywnych.

W kukurydzy, która z botanicznego punktu widzenia jest trawą nie można stosować graminicydów. Wyjątkiem jest Focus Ultra 100 EC (cykloksydym) zalecany wyłącznie w odmianach odpornych (nie mylić z GMO). Istnieje jednak cały szereg substancji selektywnych dla kukurydzy i jednocześnie zwalczających gatunki prosowate. Praktycznie łatwiej wymienić herbicydy, które nie zwalczają chwastnicy.

Na blisko 250 herbicydów zarejestrowanych w kukurydzy ok. 140 zwalcza chwasty prosowate, w tym sam nikosulfuron zawarty jest w ponad 50 preparatach (np. Ikoherb 040 OD, Innovate 240 SC, Kornic 060 SC, Nicogan 040 SC, Victus 040 SC), a mezotrion w ponad 20 środkach (np. Callisto 100 SC, Kideka 100 SC).

Żukbot to przyszłość rolnictwa. Robot rozpoznaje chore rośliny i chwasty

Przeznaczony do precyzyjnych oprysków robot rolniczy Żukbot m.in. dzięki systemowi kamer i bardzo dużej bazie danych zdrowych i chorych liści jest w stanie odróżnić chwast od pożytecznej rośliny - powiedział Mateusz Dyrda,...

czytaj więcej

Do substancji skutecznych należą przede wszystkim: izoksaflutol, mezotrion, nikosulfuron, pendimetalina, petoksamid, rimsulfuron, S-metolachlor, sulkotrion i tienkarbazon metylu. Wiele herbicydów to fabryczne mieszaniny wymienionych substancji czynnych, co gwarantuje wysoką skuteczność w zwalczaniu tej grupy chwastów.

Zakres stosowania preparatów obejmuje fazy bezpośrednio po siewie do ósmego liścia kukurydzy. Prosowate największą wrażliwość wykazują w fazie 2-6 liści. W większości etykiet jako wrażliwa wymieniana jest przede wszystkim chwastnica jednostronna, ale jak wskazuje praktyka, podobnie reagują pozostałe gatunki prosowate.

W burakach i ziemniakach przede wszystkim można wykorzystać graminicydy. W burakach również środki zawierające etofumesat (np. Ethosat 500 SC, Kemiron Koncentrat 500 SC, mieszaniny fabryczne) pod warunkiem, że są stosowane na wchodzące chwasty prosowate.

Także w określonych odmianach buraków (nie mylić z GMO) efektywnie można wykorzystać najnowszy Conviso One zawierający substancje czynne znane ze stosowania w kukurydzy (foramsulfuron i tienkarbazon etylu). W ziemniakach dodatkowo stosowany również w kukurydzy rimsulfuron (Titus 25 WG i odpowiedniki).

Chwasty eliminuj przed wschodami ziemniaka

Ziemniak jest rośliną bardzo wrażliwą na zachwaszczenie; szczególnie niebezpieczne są dwa okresy w rozwoju ziemniaka, gdy chwasty najbardziej jemu zagrażają. Pierwszy z nich przypada na początek wegetacji, w którym chwasty mają...

czytaj więcej

Różne gatunki traw

Zdecydowanie najwięcej gatunków chwastów trawiastych zwalczają graminicydy. Niszczą wszystkie trawy występujące w uprawach zbóż (tabela 1) oraz zboża występujące jako samosiewy w uprawach dwuliściennych. W dwuliściennych można nimi zwalczać wymieniony już perz właściwy i cały szereg innych gatunków traw.

Mimo, że działanie poszczególnych substancji czynnych graminicydów jest bardzo zbliżone (kwestia wysokości dawki), producenci w swoich etykietach wymieniają różne gatunki traw i ich wrażliwość ocenioną w badaniach rejestracyjnych. Często dokonuje się podziału na gatunki, np.: stokłosa: miękka, płonna, polna i żytnia, czy życica wielokwiatowa i trwała.

W etykietach wymieniane są także rzadziej spotykane gatunki traw takie jak: proso, sorgo alpejskie, trzcinnik piaskowy czy włośnica ber. W celu zniszczenia chwastów niższą dawką lub tych, które przekroczyły fazy największej wrażliwości, można wykorzystać zalecenia łącznego stosowania graminicydów z adiuwantami.

Określenie „pozostałe gatunki” dotyczy także roślin uprawnych. Praktycznie graminicydy od fazy 2 liści do fazy poprzedzającej kwitnienie nie uszkadzają roślin dwuliściennych. Jednak zgodnie z procedurami wolno je stosować tylko po uwzględnieniu rejestracji w etykietach, gdzie oprócz zaleceń dotyczących podstawowych upraw, znajdują się dane dotyczące upraw o mniejszym znaczeniu gospodarczym, tzw. małoobszarowych. W tym drugim przypadku zaznaczono, że zabiegi można wykonywać na własną odpowiedzialność, ale praktycznie ryzyka nie ma!

Tabela 1. Wybrane herbicydy zalecane do zwalczania miotły zbożowej i innych gatunków jednoliściennych w zbożach ozimych i jarych

Substancja czynna	Przykładowy herbicyd	Zboża ozime i (jare)	Uwagi d- doglebowo; n- nalistnie j- jesień; w- wiosna	Wrażliwe gatunki chwastów
Substancja czynna	Przykładowy herbicyd	Zboża ozime i (jare)	Uwagi d- doglebowo; n- nalistnie j- jesień; w- wiosna	Miotła zbożowa	Owies głuchy	Stokłosy	Tomka oścista	Wiechliny roczna	Wiechlina zwyczajna	Wyczyniec polny
beflubutamid	BeFlex 500 SC	j, p	n, j, tylko najwyższa dawka	++	-	-	-	-	-	-
chlorosulfuron	Glean 75 WG	j, p, pż, ż (j, p,o)	d + n, j, jęczmień tylko nalistnie	++	-	-	-	+	+	+
chlorotoluron	Tolurex 500 SC	j, p, pż, ż	n, j + w, wiechlina i wyczyniec w wyższych dawki	++	-	-	++	+	-	++
diflufenikan	Legato 500 SC	j, p, pż, ż	d + n, j + w, wyczyniec w wyższych dawkach	+	-	-	-	-	-	++
flufenacet	Fluent 500 SC	j, p, pż, ż	d + n, jesień, wyczyniec najwyższe dawki	++	-	-	-	+	-	++
flufenacet + pikolinafen	Pontos	j, p, pż, ż	d + n, jesienią, stosować w wyższych dawkach	++	-	-	-	-	-	++
flurochloridon	Racer 250 EC	p, pż, ż	d	++	-	-	++	++	-	-
fenoksaprop-P etylu	Puma Universal 069 EW	(j) p, pż, ż (j, p)	tylko w, także wszystkie prosowate	++	++	-	-	-	-	++
jodosulfuron metylosodowy	Huzar 05 WG	p, pż, ż	n, j + w, dawka najwyższa	++	+	-	-	-	-	-
jodosulfuron + mezosulfuron + tienkarbazon	Atlantis Star	p, pż, ż	n, w, stokłosa dachowa	++	++	++	-	-	-	++
klodinafop + pinoksaden	Traxos 50 EC	p	n, j + w	++	-	-	-	-	-	++
mezosulfuron metylowy	Tylko jako komponent	p, pż, ż	n, j lub w (stokłosa żytnia)	++	++	++	-	-	-	++
pendimetalina	Pencot 330 EC	j, p, pż, ż	d + n, j, prosowate	++	-	-	-	++	++	+
pinoksaden	Axial 50 EC	j, p, pż, ż (j,p)	n, j + w, prosowate	++	++	-	-	-	-	++
piroksysulam	Mover 75 WG	p, pż, ż	n, w	++	-	-	-	-	-	-
propoksykarbazon sodowy	Attribut 70 WG	p, pż (p)	n, w	++	+	-	-	-	-	-
prosulfokarb	Boxer 800 EC	j, p, pż, ż	d + n, j, wyczyniec najwyższe dawki	++	-	-	-	++	-	++
sulfosulfuron	Apyros 75 WG	p, pż (p)	n, w, owies, stokłosy, najwyższe dawki	++	+	++	-	+	-	+
tifensulfuron metylu	Tylko jako komponent	p, pż, ż (j, p,o)	dawka ok 50 g/ha + komponent miotłobójczy	++	-	-	-	-	-	-