Sztuczne zaniżanie powierzchni gospodarstw w przetargach na grunty? Znamy projekt ustawy
Projekt ustawy o dzierżawie rolniczej znalazł się w Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów. Ma być przyjęty przez rząd w IV kwartale tego roku.
„Gospodarowanie na cudzym gruncie poprzez stosunek dzierżawy, w szczególności, gdy umowy dzierżawy zawierane są między rolnikami, jest co do zasady zjawiskiem pozytywnym. Jest to dowód na zachodzące w polskim rolnictwie przemiany - naturalne procesy koncentracji gruntów będące wynikiem zjawiska racjonalizacji gospodarowania w gospodarstwach o bardzo niewielkich areałach. Jednak występuje też zjawisko użytkowania gruntów rolnych bez ujawniania tytułu do tych gruntów, co wiąże się brakiem pewności i stabilizacji po stronie użytkownika takiego gruntu” – czytamy w opisie projektu na rządowym portalu.
Rolnicy z wezwaniami do przedstawienia pisemnych umów dzierżawy gruntów. KRIR: niedopuszczalne
Trzy czwarte dzierżaw to umowy ustne
Jak w nim wskazano, w tym kontekście obowiązkiem ustawodawcy jest reagowanie, przez zapewnienie ram prawnych, ws. tej rozwijającej się formy gospodarowania ziemia rolną.
„Tym samym oczywiste jest, że konieczne jest podjęcie prac nad nowym modelem dzierżawy gruntów rolnych. W modelu tym, sytuacja dzierżawcy powinna być stabilniejsza i wzmocniona względem obecnej, ale przy zachowaniu praw wydzierżawiającego” – wytłumaczono w opisie.
Zwrócono w nim uwagę, że zawieranie umów dzierżawy odbywa się często na podstawie umów ustnych. W Polsce odsetek umów dzierżawy prywatnej zawartej w formie ustnej sięgać może nawet 75 proc.
Zaniżanie powierzchni pod przetargi
„Do Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (KOWR - red.) coraz częściej dochodzą sygnały o procederze sztucznego zaniżania powierzchni gospodarstw rolnych, na potrzeby przetargów organizowanych przez KOWR (…) Polega to mianowicie na tym, że stawający do przetargu w dokumentacji przetargowej nie wykazuje tej części swojego gospodarstwa, którą użytkuje na podstawie umowy ustnej. W przypadku natomiast ustalenia przez KOWR, że ta dzierżawiona część była jednak przez tego rolnika zgłoszona do płatności bezpośrednich. rolnik wyjaśnia, że umowa ustna na chwile stawania do przetargu już nie obowiązuje. Po przetargu rzekomo niedzierżawiony grunt z powrotem jest przez niego użytkowany, rzekomo na podstawie kolejnej ustnej umowy dzierżawy” – sprecyzowano w uzasadnieniu do ustawy.
Szara strefa deformuje rynek gruntów?
Zauważono w nim ponadto, że w przypadku umów ustnych, istnieje ryzyko braku możliwości udowodnienia posiadania tytułu prawnego, a w konsekwencji ryzyko utraty wsparcia finansowego (płatności). Dodatkowo na rolnika mogą zostać nałożone sankcje wieloletnie za przedeklarowanie powierzchni zgłaszanej do płatności (brak możliwości udowodnienia posiadania tytułu prawnego powoduje, że powierzchnia zatwierdzona do wsparcia jest mniejsza niż powierzchnia deklarowana).
Czynsze dzierżawne po nowemu – ile wynosi średnia cena skupu pszenicy?
„Możliwość zawierania umów w formie ustnej powoduje ponadto deformację rynku gruntów rolnych, poprzez istnienie tzw. szarej strefy. Pisemna forma dzierżawy da możliwość jednoznacznego udowodnienia posiadanego tytułu prawnego, co ułatwi administracyjny proces kontroli, ponadto da rolnikowi większą stabilność w planowaniu produkcji, swobodę podejmowania decyzji produkcyjnych czy podejmowania zobowiązań wieloletnich. Na brak wystarczających regulacji odnoszących się do dzierżawy rolniczej, już od kilkudziesięciu lat, wskazuje się w doktrynie prawa rolnego” – brzmi opis projektu.
Ustabilizowanie stosunku dzierżawy
Zaznaczono w nim, że ustawa będzie zawierała instytucje dotyczące dzierżawy rolniczej, które lepiej będą odpowiadały potrzebom dzierżawców aniżeli dotychczasowe, odpowiednio stosowane, przepisy o najmie.
„Proponowane przepisy zostały tak skonstruowane, aby utrwalić (ustabilizować) stosunek dzierżawy, zapewnić jej ciągłość, a także zrównoważyć pozycję stron umowy dzierżawy. Przedmiotem umowy mogą być gospodarstwa rolne lub nieruchomości rolne, z wyłączeniem nieruchomości rolnych i gospodarstw rolnych wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. W myśl ustawy, umowa dzierżawy rolniczej ma formę pisemną z datą pewną. Może ona zawierać protokół (stanowiący załącznik), który zawiera opis przedmiotu dzierżawy (obszar, stan w momencie przekazania)” – przekazują dalej projektodawcy.
Dwa rodzaje terminów umów dzierżawy
W ustawie rozróżnione mają być dwa rodzaje umów dzierżawy: krótkoterminowa (do 5 lat) oraz długoterminowa (więcej niż 5 lat – 30 lat). Preferowane będą umowy długoterminowe, np. przez umożliwienie stronom takiej umowy dokonania po 10 latach zmiany wysokości czynszu.
Rekordowy rok dla dzierżawy
„Projektowana ustawa reguluje także terminy i zasady płatności czynszu oraz daje możliwość jego modyfikacji (przez np. zmianę z czynszu niepieniężnego na pieniężny, obniżenie czynszu na skutek nadzwyczajnych okoliczności czy na skutek obowiązkowych nakładów, które zakłócają korzystanie z dzierżawy)” – stwierdzono w opisie.
Dzierżawca może robić nakłady konieczne
I zapowiedziano w nim, że projektowana ustawa reguluje prawa i obowiązki stron, wzmacniając pozycję dzierżawcy, ale przy zabezpieczeniu praw wydzierżawiającego. Dzierżawca może domagać się od wydzierżawiającego dokonania nakładów, bez których dzierżawca nie może korzystać z przedmiotu dzierżawy.
„Dzierżawca może także dokonać za zgodą wydzierżawiającego albo sądu (gdy takiej zgody brak) nakładów koniecznych dla powiększenia zdolności produkcyjnych. Z kolei wydzierżawiający ma prawo wejścia na przedmiot dzierżawy w celu sprawdzenia wykonywania obowiązków przez dzierżawcę. Wydzierżawiający ma również prawo otrzymywać informacje o planach produkcyjnych dzierżawcy” – wyjaśniono w projekcie.
- Agrobiznes bez tajemnic. Zamów prenumeratę miesięcznika "Przedsiębiorca Rolny" już dziś
