Zwalczanie uciążliwych chwastów dwuliściennych

Poleć

Udostępnij

Autor tekstu: inż. Adam Paradowski | redakcja@agropolska.pl

05-01-2020,11:00 Aktualizacja: 05-01-2020,11:52

A A A

Przytulia czepna to gatunek wyjątkowo azotolubny, wszędobylski i bardzo utrudniający zbiór. Foto_Alicja Siuda

Chwasty „uciążliwe” to ulubiony zwrot producentów herbicydów, którzy zalecają środki chwastobójcze niszczące określone gatunki. Co on oznacza? Czy jest jakaś granica? A może wszystkie chwasty są uciążliwe? Tak! A zwłaszcza te, które występują na chronionej plantacji.

Gwiazdnica pospolita - chwast niskiego piętra, może być uciążliwa jeżeli wzejdzie masowo równocześnie z rośliną uprawną, podobnie komosa biała, która pojawi się w zagęszczeniu około 5 szt./m².

Uciążliwe chwasty jednoliścienne. Jak je zwalczyć?

Wśród chwastów jednoliściennych na polach uprawnych problemem są przede wszystkim trawy. W krajowej florze występuje ponad 160 gatunków traw, z czego około 10% zachwaszcza pola uprawne. Do tego należy dodać samosiewy...

czytaj więcej

Uciążliwe mogą być też wszystkie chwasty wieloletnie, przede wszystkim te, które oprócz klasycznego rozmnażania się przez nasiona, rozrastają się za pomocą organów wegetatywnych, czyli rozłogów, pączków, kłączy czy cebul.

Zatem, chcąc dokładnie rozpatrzyć problem uciążliwych chwastów dwuliściennych, należałoby opisać co najmniej sto kilkadziesiąt gatunków. Prościej jest dokonać ich podziału.

Ozime i zimujące

Chwasty ozime i zimujące, to często mylone pojęcia. Gatunki ozime to rośliny wymagające pewnego okresu ochłodzenia (jarowizacja), by po wschodach jesiennych, wiosną zakwitnąć i wydać nasiona (owoce).

Gatunki zimujące natomiast to rośliny jare, zdolne do wschodów zarówno jesiennych, jak i wiosennych. W obu przypadkach kwitną i rozwijają się generatywnie. Charakteryzują się znaczną wytrzymałością na niskie (także ujemne) temperatury. Zimują nie przechodząc jarowizacji i kontynuują rozwój podczas wiosny, aż do zakwitnięcia i wydania nasion późnym latem lub jesienią.

Dlaczego chwasty nie zostały zniszczone? Odpowiedzi może być kilka

Stosując herbicydy rolnicy oczekują, że skutecznie i szybko pozbędą się problemu chwastów w uprawie. Niekiedy jednak efekt chwastobójczy nie jest zadowalający, tymczasem przyczyna często bywa prozaiczna, bo to co niby jest tak bardzo...

czytaj więcej

Wśród chwastów, gatunków ozimych jest bardzo mało, należą do nich niektóre przetaczniki. Zdecydowanie więcej jest gatunków zimujących. Można wśród nich wymienić: chabra bławatka, fiołka polnego, mak polny, marunę bezwonną, przytulię czepną i wiele innych.

Z pewnością są to gatunki bardzo uciążliwe dla ozimych form zbóż i rzepaku, ale często też kłopotliwe w uprawach jarych (burak, kukurydza, strączkowe, ziemniak) zwłaszcza, że niezwalczane stanowią potencjalne źródło nasion dla później uprawianych roślin jarych i ozimych.

Zimujące niskiego piętra

Są to przede wszystkim: gwiazdnica pospolita, przetaczniki i fiołek polny - gatunki konkurencyjne dla ozimin i upraw jarych, jeżeli wschodzą przed lub równocześnie z rośliną uprawną.

Gwiazdnica pospolita tworzy darń utrudniając rozwój wschodzącym roślinom uprawnym. Trudno jest ustalić jej liczbę na powierzchni, ponieważ wtórnie ukorzenia się tworząc tzw. „poduchy”. Jest gatunkiem wrażliwym i zwalczanym „przy okazji” niszczenia innych chwastów. Z pospolitych substancji czynnych w zbożach słabo lub w ogóle nie reaguje na stosowanie 2,4-D i MCPA.

Miotła i spółka. Jak pozbyć się chwastów w oziminach?

Jesienne odchwaszczanie zbóż ozimych na ogół należy wykonywać kompleksowo zwalczając miotłę zbożową, a także - w zależności od stanowiska - określone gatunki chwastów dwuliściennych. Nadaje się do tego zdecydowana większość...

czytaj więcej

Przetaczniki reprezentowane są przez kilka gatunków jednorocznych (bluszczykowy, perski, polny, rolny, trójlistkowy i inne). Charakteryzują się stosunkowo krótkim okresem wegetacji. Niektóre kończą swój rozwój już w czerwcu. W oziminach w okresie wiosennym są mało konkurencyjne. Plantatorom często trudność sprawia ich rozpoznanie, zwłaszcza w młodych fazach rozwojowych, dlatego najlepszym rozwiązaniem jest stosowanie preparatów uniwersalnych zwalczających wszystkie gatunki (np. chinomerak, chlorydazon, fluroksypyr, jodosulfuron metylosodowy, mekoprop, pendimetalina, propyzamid).

Fiołek polny w liczbie 200-300 szt./m² nie jest zjawiskiem zaskakującym. Jest zdecydowanie bardziej odporny na stosowane s.cz., niż przetaczniki. Jest też bardziej konkurencyjny, niektóre niezwalczane biotypy, potrafią wiosną przekroczyć 1 m wysokości! Liczba substancji czynnych skutecznie niszcząca fiołka polnego jest bardziej ograniczona (tabela).

Chaber bławatek

Jest gatunkiem dość charakterystycznym, jesienią kończy wegetację w formie krępej rozety z „pajęczynowatym” nalotem. W pełni widoczny jest dopiero wiosną, kiedy dominuje swoimi błękitnymi kwiatami ponad łanami rzepaku i zbóż, dla których stanowi wówczas poważną konkurencję.

Jego liczne występowanie w tym czasie to efekt braku lub opóźnionego zabiegu. Najbardziej korzystnym terminem niszczenia chabra bławatka jest jesień. Uniwersalną substancją czynną jest chlopyralid zalecany w uprawie buraków cukrowych i pastewnych, w rzepaku oraz w pszenicy (niektóre formy użytkowe).

Problemy ze zwalczaniem chwastów

Chwasty występujące na plantacjach roślin uprawnych konkurują z nimi o wodę i składniki pokarmowe, pozbawiają też rośliny światła. W ten sposób przyczyniają się do obniżenia plonowania, często znaczącego. Dlatego bardzo ważne jest skuteczne...

czytaj więcej

W zbożach dobre efekty w zwalczaniu chabra można uzyskać stosując: chlorosulfuron, chlorotoluron, halauksyfen metylu i tribenuron metylu. Zaleca się także stosowanie dikamby jako komponenta różnych herbicydów. Ta sama substancja czynna jest jeszcze bardziej skuteczna w kukurydzy, w której można stosować zdecydowanie wyższe dawki.

Zadawalające efekty w zbożach uzyskuje się po zastosowaniu zarejestrowanego w wielu formach użytkowych fluroksypyru, który niestety w kukurydzy jest zarejestrowany tylko w jednej formie handlowej. W ziemniakach skuteczna jest metrybuzyna zalecana zarówno doglebowo, jak i nalistnie oraz bentazon zalecany nalistnie. Tę dugą substancję można wykorzystać w niektórych uprawach roślin strączkowych oraz kukurydzy.

Mak polny

Trudność zwalczania tego gatunku w oziminach wiąże się z jego wschodami. Część populacji wschodzi jesienią, ale większość wiosną. Problem dotyczy zwłaszcza uprawy rzepaku, w którym liczba herbicydów do zwalczania wiosennego jest bardzo ograniczona. Jeżeli skiełkuje podczas jesieni, dobrym rozwiązaniem jest stosowanie aminopyralidu, zwłaszcza w fabrycznych mieszaninach z innymi substancjami czynnymi.

Do fazy czterech liści można go zwalczać bifenoksem, ale pod warunkiem, że rzepak w momencie zabiegu ma w pełni wykształcone cztery liście właściwe. Jego występowanie można również ograniczyć przy użyciu metazachloru. Dobry efekt daje doglebowy (przedsiewny łącznie z wymieszaniem z glebą) oprysk napropamidem lub późny, nawet gdy jest już chłodno - propyzamidem.

Chwasty piętra niskiego też mogą być groźne

Priorytetem w regulacji zachwaszczenia jest zwalczanie gatunków piętra wysokiego, które wytwarzają dużo biomasy, są silnie konkurencyjne w stosunku do roślin uprawnych i powodują znaczące straty w plonie. Nie należy jednak...

czytaj więcej

W zbożach mak polny zwalcza się łatwiej i to zarówno jesienią, jak również wiosną. Warto zwrócić uwagę, że jedną z bardziej skutecznych substancji czynnych jest halauksyfen metylu oraz od dawna znane preparaty zawierające MCPA, które można stosować z dikambą.

Sama dikamba dobrze sobie radzi z makami w kukurydzy, w której można ją stosować w wyższych dawkach niż w zbożach. Wysokiej skuteczności należy spodziewać się po zastosowaniu na wilgotną glebę pendimetaliny lub nalistnie rimsulfuronu.

Ten uciążliwy gatunek w kukurydzy jest stosunkowo mało konkurencyjny. Również większego kłopotu nie stwarza w ziemniakach, ale w przypadku lokalnego nasilenia można zastosować metamitron oraz wspomniany rimsulfuron. Metamitron sprawdza się także w burakach.

Rumiany i rumianki

Często określane są jako „chwasty rumianowate”. Określenie to powstało na bazie podobieństwa nazw oraz wyglądu. Jest ono błędne ponieważ reprezentuje dwa rodzaje: rumianki (Chamomilla synonim Matricaria) i rumiany (Anthemis). Najbardziej popularnym gatunkiem w tej grupie jest maruna nadmorska (dawniej bezwonna) będąca przedstawicielką rumianków. Wrażliwość rumianów i rumianków na herbicydy jest zbliżona i można ją ocenić właśnie na przykładzie masowo występującej maruny nadmorskiej.

Coraz więcej chwastów jednoliściennych

Zagadnienie zwalczania chwastów jednoliściennych można podzielić na dwa zasadnicze bloki problemowe. Pierwszy to niszczenie ich w uprawach roślin dwuliściennych i analogicznie w uprawach jednoliściennych obejmujących zboża i kukurydzę. Można...

czytaj więcej

Najgroźniejsze są osobniki zimujące, co nie oznacza, że występująca w kukurydzy i innych uprawach jarych jest niegroźna. W tabeli wymieniono kilka substancji czynnych zalecanych do zwalczania maruny nadmorskiej i pozostałych „rumianowatych” w oziminach, zarówno podczas jesieni jak i wiosny. Należy podkreślić wysoką skuteczność od lat stosowanego chlopyralidu, a także dużo później zarejestrowanego aminopyralidu.

Przytulia czepna

To gatunek wyjątkowo azotolubny, wszędobylski i bardzo utrudniający zbiór. Jej wysoka konkurencyjność była powodem sporego zainteresowania producentów herbicydów, dzięki czemu aktualnie, mimo znacznej uciążliwości, przytulię czepną można skutecznie ograniczać.

Jest bardzo wrażliwa na działanie amidosulfuronu i fluroksypyru, które niszczą ten gatunek w każdej fazie rozwojowej. Halauksyfen metylu niszczy ją nawet gdy osiągnie 80-90 cm wysokości, a karfentrazon etylu do 20 cm wysokości. Mimo znacznej wrażliwości w późnych fazach rozwojowych przytulię czepną należy eliminować jak najszybciej ze względu na jej aktywny pobór znacznych ilości azotu z gleby.

Optymalne rozwiązania

Występowanie i zwalczanie chwastów w systemach uproszczonej uprawy

Trendy przechodzenia na metody uproszczone to najnowszy kierunek uprawy gleby. W niektórych gospodarstwach zaczyna dominować uprawa bezorkowa, wykonywana w różnych wariantach. Głównym powodem zmian są względy ekonomiczne, a...

czytaj więcej

W przypadku wykonywania zabiegów przy użyciu pojedynczych substancji czynnych zawsze pewniej jest stosować najwyższe zalecane dawki, zwłaszcza gdy zwalczane gatunki osiągnęły maksymalne fazy wrażliwości lub je nieco przekroczyły.

Ponad 95% przedstawionych w tabeli substancji czynnych jest także zalecanych w mieszaninach fabrycznych i/lub zbiornikowych. Jeżeli dwa komponenty mieszaniny wykazują działanie na konkretny gatunek chwastu, warto skorzystać z takiej możliwości. Należy też wziąć pod uwagę możliwość zastosowania niektórych substancji czynnych łącznie z adiuwantami, które wspomagają działanie herbicydów.

Zaprezentowane zalecenia dotyczą zwalczania pojedynczych gatunków chwastów. W praktyce na jednym polu występuje ich znacznie więcej. Analizując zalecenia, warto zwrócić uwagę, że przy pomocy jednego zabiegu (mieszaniny) można uzyskać pozytywny efekt zwalczania kilku gatunków.

Zabieg będzie skuteczny tylko wtedy, gdy zostanie wykonany w optymalnej fazie wrażliwości chwastu i w odpowiednich warunkach klimatycznych, oczywiście pod warunkiem użycia oryginalnych herbicydów, pochodzących z legalnych źródeł.

Tabela. Wykaz niektórych substancji czynnych, skutecznych w zwalczaniu dominujących dwuliściennych gatunków zimujących

Substancje czynne	Dawka w g s.cz./ha	Faza wrażliwości	Orientacyjny % zniszczenia	Roślina uprawna
Chaber bławatek
Aminopyralid	6-8	kiełkujący	90-100	rzepak, zboża
Bentazon	960-1440	2-4 liści	96-100	kukurydza, strączkowe, ziemniak
Chlopyralid	90 - 150	liścienie do rozety	96-100	buraki, pszenica, rzepak
Chlopyralid	3 x 45-60	liścienie do rozety	96-100	buraki
Chlorosulfuron	15-19	doglebowo	86-95	zboża
Chlorotoluron	1000 - 1200	doglebowo, nalistnie	96-100	zboża
Chlorotoluron	1500	nalistnie na starsze chwasty	86-95	zboża
Dikamba	120	liścienie do 2 liści	86-95	zboża
Dikamba	240	liścienie do 2 liści	86-100	kukurydza
Fluroksypyr	200	2-6 liści, rozeta	96-100	zboża
Halauksyfen metylu	8	w fazie siewek	96-100	zboża
Metamitron	3x 700 -1400	liścienie do 2 liści	96-100	buraki
Metrybuzyna	525-700 dogleb. 350 nalistnie	do 4 liści	96-100	ziemniaki
Tribenuron metylowy	15-19	do 6 liści	96-100	zboża
Fiołek polny
Aminopyralid	4-8	kiełkujący	86-95	rzepak, zboża
Aminopyralid	9-12	kiełkujący	96-100	rzepak, zboża
Beflubutamid	170-255	2-8 liści	96-100	zboża
Bifenoks	480-720	do 4 liści	96-100	rzepak, zboża
Diflufenikan	100-150	doglebowo i wcześnie nalistnie	96-100	zboża
Flufenacet	240	do fazy siewek	85-98	zboża
Karfentrazon etylu	20	do fazy siewek	86-95	zboża
Lenacyl	1 x 1,0 l lub 2 x 0,5 l/ha	od wschodów do fazy 2 liści	86-95	buraki
Metamitron	3 x 700-1400	doglebowo lub do fazy pierwszego liścia	98-100	buraki
Metrybuzyna	350-700	doglebowo lub nalistnie	96-100	ziemniaki
Nikosulfuron	30-40	2-4 liści	95-98	kukurydza
Nikosulfuron	50-60	2-4 liści	96-100	kukurydza
Pendimetalina	1320-1650	doglebowo lub bardzo wcześnie nalistnie	96-100	kukurydza, zboża, ziemniaki
Sulkotrion	450	krótko po wschodach	96-100	kukurydza
Terbutyloazyna	750	doglebowi i krótko po wschodach	96-100	kukurydza
Mak polny
Aminopyralid	4-8	kiełkujący	86-95	rzepak, zboża
Aminopyralid	9-12	kiełkujący	96-100	rzepak, zboża
Bifenoks	480-720	do 4 liści	86-95	rzepak, zboża
Chlorosulfuron	7,5-19	siewki jesień, wiosna	95-96	zboża
Chlorydazon	1560-3900	doglebowo i w fazie siewek	96-100	buraki
Dikamba	72-120	2-4 liści	86-95	zboża
Dikamba	240	2-6 liści	86-100	kukurydza
Florasulam	4-5	2-6 liści	95-96	zboża
Flurochloridon	250-500	doglebowo	95-96	zboża
Halauksyfen metylu	6	wiosną w fazie siewek	96-100	zboża
Jodosulfuron metylosodowy	10	2-3 liści	96-100	zboża
Karfentrazon etylu	20	do fazy siewek	90-100	zboża
MCPA	900	2-8 liści	98-100	zboża
Metamitron	3 x 700-1400	doglebowo i nalistnie	95-100	buraki
Metazachlor	1000	doglebowo i wcześnie nalistnie	86-95	rzepak
Metrybuzyna	350-700	doglebowo i wyższe dawki nalistnie	96-98	ziemniaki
Napropamid	900-1200	doglebowo	96-100	rzepak
Pendimetalina	1650	doglebowo i wcześnie nalistnie	96-100	kukurydza, zboża
Propyzamid	1000	do fazy rozety	96-100	rzepak
Rimsulfuron	7,5-15	2-3 liści	85-100	kukurydza, ziemniaki
Tribenuron metylu	15-19	od liścieni do 6 liści	96-100	zboża
Maruna nadmorska (dawniej bezwonna)
Amidosulfuron	15-30	2-3 liści	96-98	zboża
Aminopyralid	4-12	kiełkująca	96-100	rzepak, zboża
Bentazon	960-1440	2-4 liści	96-100	kukurydza, strączkowe, ziemniaki
Bifenoks	480-720	do 4 liści	85-100	rzepak, zboża
Chlopyralid	90-120	do fazy rozety	98-100	rzepak, zboża
Chlorosulfuron	od 7,5	siewki jesień, wiosna	96-100	zboża
Chlorydazon	1560	doglebowo i w fazie siewek	96-100	buraki
Dimetachlor	1250-2000	przed i podczas kiełkowania	96-100	rzepak
Florasulam	4-5	rozeta do 25 cm wys.	96-100	zboża
Flurochloridon	600-750	doglebowo	96-98	zboża
Fluroksypyr	125-250	2-6 liści	96-98	zboża
Jodosulfuron metylosodowy	2,5-10	2-3 liści	96-100	kukurydza, zboża
Metazachlor	500-1000	doglebowo i nalistnie do 2 liści	96-100	rzepak
Metrybuzyna	350-700	doglebowo i nalistnie	96-100	ziemniaki
Napropamid	1350-1500	doglebowo	96-100	rzepak
Nikosululfuron	30-60	2-4 liści	96-100	kukurydza
Pendimetalina	1650	doglebowo i wcześnie nalistnie	96-100	kukurydza, zboża
Pikloram	23,4	2-6 liści	96-98	rzepak
Piroksysulam	7,5-9	2-6 liści	96-100	zboża
Rimsulfuron	12,5-15	do 4 liści	96-100	kukurydza, ziemniaki
Sulfosulfuron	19,95	3-5 liści (5-10 cm)	85-96	zboża
Terbutyloazyna	750	doglebowi i krótko po wschodach	96-100	kukurydza
Tribenuron met.	15-19	do 6 liści	96-100	zboża
Triflusulfuron met.	15	od wschodów do 2 liści	96-98	zboża
Przytulia czepna
Amidosulfuron	15-30	w każdej fazie	96-98	zboża
Bentazon	960-1440	od wschodów do 2 okółka	96-100	kukurydza, strączkowe, ziemniaki
Chlomazon	70-120	doglebowo	96-100	rzepak
Chlorosulfuron	od 7,5 - 19	powschodowo	96-100	zboża
Dikamba	120	do 4 okółka	85-95	zboża
Dikamba	240	do 4 okółka	96-98	kukurydza
Florasulam	4-5	do 5 okółka	96-98	zboża
Fluroksypyr	125-250	w każdej fazie	96-100	zboża
Halauksyfen metylu	6	jesienią siewki, wiosną od 2-90 cm	96-100	zboża
Jodosulfuron	7,5-10	od wschodów do 3 okółka	96-100	zboża
Karfentrazon et.	20	do 20 cm	96-100	zboża
Mekoprop-P	1200	od wschodów do 3 okółka	96-100	zboża
Nikosulfuron	30-60	od wschodów do 2 okółka	96-100	kukurydza
Pendimetaliana	990-1650	doglebowo i siewki	90-95	kukurydza, zboża
Pikloram	23,4	do 8 cm	96-100	rzepak
Prosulfokarb	4000	przed i w momencie wschodów	96-100	zboża
Rimsulfuron	12,5-15	do 4 okółka	96-100	kukurydza, ziemniaki
Sulfosulfuron	19,95	do 2 okółka	85-95	zboża
Sulkotrion	450	krótko po wschodach	96-100	kukurydza
Terbutylazyna	750	doglebowi i krótko po wschodach	96-100	kukurydza