Dobrze nawozić zboża

Obecne podejście do nawożenia stawia w pierwszej kolejności wykorzystanie naturalnej żyzności gleby i puli składników pokarmowych dostępnych w gospodarstwie w postaci nawozów naturalnych i organicznych, a dopiero później, w zależności od potrzeb, uzupełnianie jej nawozami mineralnymi.

Nawożenie powinno być oparte o system wspierania decyzji, uwzględniający zarówno klasyczne doradztwo nawozowe (np. komputerowy program doradztwa NawSald), jak i doradztwo operacyjne, dotyczące bieżącej obserwacji łanu. Podstawą doradztwa nawozowego jest ocena fizykochemiczna gleby (odczyn, zasobność w fosfor, potas, magnez oraz mikroelementy).

Doradztwo operacyjne oparte jest na testach glebowych i roślinnych, z których te pierwsze służą do oceny aktualnego potencjału gleby do odżywiania roślin, a drugie są narzędziami kontrolnymi, informującymi o stanie odżywienia roślin.

Określić wymagania pokarmowe

Zaleca się, aby w odstępach 4-6 letnich wykonywać analizy zawartości poszczególnych składników w glebie. Znając ilości wyniesionych składników pokarmowych wraz z 1 t plonu (tab. 1), łatwo można wyliczyć potrzeby pokarmowe roślin, mnożąc jednostkowe pobranie przez przewidziany plon z hektara, a następnie w warunkach konkretnego pola, w zależności od zasobności gleby, można wyliczyć potrzeby nawozowe.

Tabela 1. Pobieranie składników pokarmowych w kg/t plonu ziarna z odpowiednią ilością słomy

Oszczędzanie się opłaca

Z uwagi na ponad 70 proc. udział zbóż w strukturze zasiewów, bardzo często uprawiane są w monokulturze, szczególnie w gospodarstwach wielkoobszarowych, na co reagują spadkiem plonu. Aby temu zapobiec, w takich warunkach zaleca...

czytaj więcej

Potrzeby pokarmowe łanu oblicza się według algorytmu:

Up = P x Pj

Gdzie: Up – potrzeby pokarmowe łanu; P – plon (t/ha) plonu głównego wraz z odpowiednią ilością plonu ubocznego i resztek pożniwnych; Pj – pobieranie jednostkowe składnika pokarmowego w (kg) plonu głównego wraz z odpowiednią ilością plonu ubocznego i resztek pożniwnych.

Obliczając potrzeby pokarmowe należy poprawnie oszacować plon główny oraz plon uboczny. Szacowany plon powinien być średnią z 5 lat i uwzględniać 15 proc. korektę dotyczącą wzrostu plonu.

Uregulować odczyn gleby

Aby nawożenie przyniosło oczekiwany efekt, należy przede wszystkim zadbać o właściwe pH gleby. Zabieg wapnowania przeprowadza się na ogół co 4 lata. Zalecane dawki nawozów wapniowych ustalane są w zależności od potrzeb wapnowania i kategorii agronomicznej gleby. Optymalnym terminem przeprowadzenia zabiegu jest okres pożniwny – koniec lata do późnej jesieni.

Wapnowanie gleb bardzo kwaśnych i kwaśnych lepiej jest rozłożyć na dwa lata, przy czym w pierwszym roku wysiać 2/3 potrzebnej dawki i po roku zbadać odczyn. gleby Jeśli wyniki będą niezadowalające, należy wysiać pozostałą część dawki.

Optymalne pH gleby fundamentem efektywnego nawożenia

Na glebach kwaśnych efektywność nawożenia jest bardzo niska, a plony poniżej potencjału uprawianych odmian. Słabe wykorzystanie składników nawozowych, poza stratami ekonomicznymi, dodatkowo stanowi poważne zagrożenie dla środowiska...

czytaj więcej

Wapnowanie zakwaszonych gleb w okresie wiosennym jest zabiegiem trudniejszym. Należy je przeprowadzić jak najwcześniej, najlepiej na glebę wilgotną, tak, aby możliwie szybko rozpoczął się proces odkwaszania. Najkorzystniejszym terminem wiosennego stosowania wapna jest przedwiośnie, kiedy gleba jest jeszcze zamarznięta i umożliwia sprawny przejazd ciągnika z rozsiewaczem, który nie niszczy jej struktury. Po obeschnięciu gleby, wapno należy z nią wymieszać. Wapnowanie krótko przed siewem zbóż jest zabiegiem bardzo ryzykownym, zarówno dla wschodów, jak i dla przebiegu późniejszej wegetacji roślin.

Interwencyjnie zabieg wapnowania można przeprowadzić w okresie wegetacji zbóż. W żadnym wypadku nie powinno się stosować nawozów wapniowych na rośliny wilgotne. Warunkiem podstawowym pogłównej aplikacji wapna nawozowego jest granulacja nawozów oraz ich dobra rozpuszczalność w wodzie. Takie warunki spełnia kreda nawozowa, której optymalne dawki mieszczą się w zakresie 0,5-1,0 t/ha.

Termin interwencyjnego wapnowania powinien uwzględniać reakcję nawozów wapniowych z innymi nawozami, które mogą prowadzić do strat składników pokarmowych. Nawozów zawierających formę amonową azotu oraz nawozów fosforowych nie powinno się stosować bezpośrednio po i przed wapnowaniem. Przerwa między zabiegami powinna wynosić, co najmniej 4-6 tygodni.

Należy pamiętać, że zalecana dawka nawozów wyrażona jest w tonach CaO/ha. Ilość masy wysianego nawozu zależy więc od jego procentowego składu. Na gleby lekkie zalecane są wyłącznie wolnodziałające nawozy węglanowe, natomiast na gleby średnie i ciężkie można stosować szybko działające wapno tlenkowe.

Na glebach kwaśnych i ubogich w magnez, warto stosować wapno magnezowo-tlenkowe, magnezowo-węglanowe lub dolomit i w ten sposób uzupełnić niedobory Mg.

Jest 10 ton z hektara

W gospodarstwie Witolda Ferensa w Sahryniu (gmina Werbkowice) rozpoczęto zbiór pszenicy ozimej uprawianej po raz pierwszy w technologii bezorkowej. Po pierwszym dniu koszenia plony są bardzo dobre, bo od 9 do 10 ton z hektara, w zależności...

czytaj więcej

Wyliczyć dawkę azotu

Aby zapewnić właściwe zaopatrzenie w azot w krytycznych fazach rozwoju roślin, całkowitą dawkę tego składnika należy podzielić. Pierwszą część, około 50-60 proc. zastosować przedsiewnie (w zbożach jarych) lub po ruszeniu wegetacji (w zbożach ozimych). Dawka ta wpływa korzystnie na krzewistość zbóż oraz rozwój i wykształcenie elementów kłosa.

Pozostałą część azotu należy podać zbożom w fazie strzelania w źdźbło. Druga dawka zapobiega redukcji elementów kłosa i zwiększa powierzchnię asymilacyjną liści. W nawożeniu zbóż azotem można również uwzględnić trzecią, późną dawkę, stanowiącą około 10 proc. dawki całkowitej. Jest to tzw. dawka na kłos, która w niekorzystnych warunkach pogodowych przyczynia się do poprawy jakości ziarna.

Wielkość pierwszej dawki azotu należy uściślić na podstawie testu N_min, który jest bezpośrednim wskaźnikiem azotu glebowego dostępnego dla roślin. Wielkość drugiej dawki azotu należy ustalić na podstawie oceny stanu odżywienia roślin za pomocą testów roślinnych. Najstarszym sprawdzonym testem roślinnym jest test na zawartość azotu ogólnego w całej masie nadziemnej zbóż.

Próbki materiału roślinnego do badań pobiera się w okresie między pełnym krzewieniem, a początkiem strzelania w źdźbło. W tabeli 2 przedstawiono możliwość uściślenia drugiej dawki azotu pod zboża na podstawie wyników analizy roślin.

Tabela 2. Uściślenie drugiej wiosennej dawki pod zboża na podstawie azotu ogólnego w części nadziemnych roślin

Źródło: Fotyma, 2002

Zawartość fosforu w glebie – bez zmian

Aż 31 proc. próbek gleby zbadanych przez okręgowe stacje chemiczno-rolnicze w latach 2012-2015 odznaczało się bardzo niską lub niską zawartością fosforu przyswajalnego w glebie – wynika z danych GUS. Zawartością średnią odznaczało się...

czytaj więcej

Odżywić fosforem i potasem

W warunkach bardzo wysokiej zasobności gleby w fosfor i potas, zalecane dawki tych nawozów można zmniejszyć o 30-40 kg P₂O₅ lub K₂O/ha. Na glebach o wysokiej zasobności, dawki nawozów można zmniejszyć o około 20 kg P₂O₅ lub K₂O/ha. Przy niskiej zasobności gleby w fosfor i potas, dawki nawozów należy zwiększyć o 30 kg P₂O₅ lub K₂O/ha, a przy bardzo niskiej o około 40-60 kg P₂O₅ lub K₂O/ha.

Ze względów środowiskowych, nawożenia zarówno mineralnego, jak i naturalnego fosforem nie należy stosować jeśli jego zawartość w glebie przekracza 40 mg P₂O₅/100 g gleby mineralnej lub 80 mg P₂O₅/100 g gleby węglanowej. Nawożenie potasem można zaniechać, jeżeli zawartość tego składnika jest większa niż 35 mg K₂O/100 g w glebach bardzo lekkich, 40 mg K₂O/100 g w glebach lekkich, 50 mg K₂O/100 g w glebach średnich i 60 mg K₂O/100 g w glebach ciężkich.

Zadbać o siarkę

Zboża dobrze zaopatrzone w siarkę są bardziej odporne na mróz i suszę. Jej niedobór zakłóca procesy syntezy białek i powoduje wzrost mineralnych (nieprzetworzonych) form azotu w roślinie, np. azotanów. Plonotwórcze działanie siarki jest ściśle powiązane z gospodarką azotową. Rośliny optymalnie zaopatrzone w S intensywniej pobierają azot i w konsekwencji zmniejsza się ryzyko wymywania azotanów do głębszych warstw profilu glebowego, efektywniej przetwarzają pobrany azot na plon użytkowy, co ma ogromne znaczenie ekonomiczne, gdyż w tych warunkach zasadne jest rozważenie możliwości zmniejszenia zalecanych dawek nawozów azotowych.

Nawożenie siarką jest konieczne na glebach o niskiej zawartości tego składnika (tab. 3). Siarkę stosuje się w postaci nawozów wieloskładnikowych, przy czym należy pamiętać, że znaczne ilości tego pierwiastka zawarte są w wielu różnych nawozach, np. siarczan amonu zawiera 24 proc. S w formie pierwiastkowej, superfosfat pylisty 11,5-14 proc., a siarczan potasu 17 proc.

Tabela 3. Dawki siarki dla zbóż w zależności od jej zawartości w glebie (kg S/ha)

Mikroskładniki w glebie

Do mikroskładników niezbędnych dla roślin w naszej strefie klimatycznej należą: bor (B), miedź (Cu), molibden (Mo), cynk (Zn) i mangan (Mn). Z badań przeprowadzonych przez IUNG-PIB w Puławach nad zasobnością gleb uprawnych w naszym kraju w...

czytaj więcej

Nie zapomnieć o mikroelementach

Mimo tego, że pobierane są w niewielkich ilościach – kilku lub kilkuset g/ha, to ich brak bardzo często ogranicza plonowanie roślin. Nawożenie mikroelementami zalecane jest w intensywnych technologiach, przy oczekiwanych wysokich plonach, w okresie intensywnego wzrostu i rozwoju roślin, kiedy zboża wykazują zwiększone zapotrzebowanie na składniki pokarmowe.

Przy dużych niedoborach mikroskładników, głównie Mg, Cu i Zn, zalecane jest doglebowe nawożenie roślin. Przy niewielkich niedoborach, zwłaszcza w czasie wegetacji, zaleca się dokarmianie dolistne.

Przedsiębiorca Rolny sierpień 2017