Oszczędzanie się opłaca
Z uwagi na ponad 70 proc. udział zbóż w strukturze zasiewów, bardzo często uprawiane są w monokulturze, szczególnie w gospodarstwach wielkoobszarowych, na co reagują spadkiem plonu. Aby temu zapobiec, w takich warunkach zaleca się intensywną technologię produkcji. Ta jednak przy długotrwałym stosowaniu, z powodu zużywania dużych dawek nawozów i chemicznych środków ochrony roślin, może powodować degradację środowiska naturalnego. Czy są inne rozwiązania?
Alternatywą dla intensywnego systemu produkcji jest między innymi technologia integrowana, w której ogranicza się stosowanie środków ochrony roślin do niezbędnego minimum, a stosowanie nawozów mineralnych ściśle uzależnia się od zasobności gleby i stanu odżywienia roślin.
Jest 10 ton z hektara
W IUNG-PIB w Puławach podjęto próbę oceny opłacalność produkcji pszenicy ozimej w różnych technologiach uprawy. W tym celu, w Stacji Doświadczalnej Osiny założono doświadczenia porównawcze, w których pszenicę ozimą uprawiano w wieloletnim płodozmianie zbożowym (100 proc. zbóż), w trzech technologiach – intensywnej, integrowanej i oszczędnej, różniących się poziomem zużycia materiału siewnego i przemysłowych środków produkcji.
Doświadczenie prowadzono na glebie kompleksu pszennego dobrego, a przedplonem był jęczmień jary.
Precyzyjnie skalkulowano koszty
Wysokość nakładów środków produkcji ustalono na podstawie faktycznego zużycia w doświadczeniu: materiału siewnego, nawozów mineralnych i środków ochrony roślin (tab. 1).
Tabela 1. Zużycie materiału siewnego, nawozów mineralnych środków ochrony roślin w trzech technologiach produkcji pszenicy ozimej
|
Technologia produkcji |
Ilość wysiewu (kg/ha) |
Nawożenie (kg/ha) |
Herbicydy |
Fungicydy |
Retardanty |
Insektycydy |
||
|
N |
P2O5 |
K2O |
||||||
|
Intensywna |
200 |
150 |
80 |
110 |
Maraton 375 SC (4 l/ha) Aminopielik D 450 SL (3,0 l/ha) |
Baytan Universal 094 FS + Jockey NEW 113 FS (0,4 l + 0,4 l/ha) Tilt Plus 400 EC + Unix 75 WG (1 l + 0,7 l/ha) Olimpus 480 EC + Artea 330 EC (1,8 l + 0,4 l/ha) |
Stefes 720 SL 1,0 l/ha Moddus 250 EC 0,4 l/ha |
Decis 250 EC (0,3 l/ha) |
|
Integrowana
|
260 |
125 |
60 |
85 |
Maraton 375 SC (4 l/ha) Aminopielik D 450 SL 3,0 l/ha |
Baytan Universal 094 FS + Jockey NEW 113 FS (0,5 l + 0,5 l/ha) Tilt Plus 400 EC + Unix 75 WG (1 l + 0,7 l/ha) Artea 330 EC 0,5 /ha |
Stefes 720 SL 1,0 l/ha |
Decis 250 EC (0,3 l/ha) |
|
Oszczędna |
285 |
75 |
30 |
60 |
Maraton 375 SC (4 l) Aminopielik D 450 SL 3,0 l/ha |
Baytan Universal 094 FS + Jockey NEW 113 FS (0,6 l + 0,6 l/ha) Tilt Plus 400 EC + 1 l/ha |
- |
Decis 250 EC (0,3 l/ha) |
Koszty określono na podstawie cen zakupu, a wartość produkcji pszenicy ozimej ustalono według średniej ceny skupu ziarna w 2016 r. W ocenie ekonomicznej technologii produkcji uwzględniono tylko koszty bezpośrednie, zaś nadwyżkę bezpośrednią obliczono jako różnicę pomiędzy wartością uzyskanej produkcji, a poniesionymi kosztami bezpośrednimi.
W technologii intensywnej i integrowanej głównymi składnikami kosztów bezpośrednich na 1 ha były nawozy mineralne i środki ochrony roślin, natomiast w technologii oszczędnej materiał siewny. W kosztach bezpośrednich nawozy mineralne i środki ochrony roślin stanowiły w technologii intensywnej 82,2 proc., w integrowanej 73,8 proc., a w oszczędnej 63,0 proc. Natomiast udział kosztów materiału siewnego wahał się od 17,8 proc. w technologii intensywnej do 37,0 proc. w technologii oszczędnej (tab. 2).
Tabela 2. Koszty materiału siewnego, nawozów mineralnych i środków ochrony roślin (wg cen z 2016 r.)
|
Technologia produkcji |
Materiał siewny |
Nawozy mineralne |
Środki ochrony roślin |
|||
|
zł/ha
|
proc. kosztów bezpośrednich |
zł/ha
|
proc. kosztów bezpośrednich |
zł/ha
|
proc. kosztów bezpośrednich |
|
|
Intensywna |
360 |
17,8 |
833 |
41,2 |
829 |
41,0 |
|
Integrowana |
468 |
26,2 |
675 |
37,8 |
640 |
36,0 |
|
Oszczędna |
504 |
37,0 |
463 |
34,0 |
395 |
29,0 |
Końcowym etapem rachunku ekonomicznego było obliczenie wskaźnika opłacalności, jako stosunku wartości produkcji do kosztów bezpośrednich.
Zamojszczyzna spichlerzem Polski
Najlepszy plon w intensywnej, wykorzystanie nawozów w oszczędnej
Pszenica uprawiana według technologii intensywnej plonowała najwyżej, niższy plon był w technologii integrowanej, a najniższy w warunkach technologii oszczędnej. Obniżka ta była następstwem niższych nakładów bezpośrednich związanych ze zużyciem nasion, nawozów mineralnych i chemicznych środków ochrony roślin, co pozwoliło obniżyć koszty bezpośrednie w technologii integrowanej i oszczędnej odpowiednio o 12 i 33 proc.
Od zastosowanej technologii produkcji zależała także efektywność nawożenia mineralnego. Produkcja ziarna pszenicy w przeliczeniu na 1 kg azotu zastosowanego w nawozach mineralnych była większa w warunkach technologii oszczędnej niż w technologii integrowanej i intensywnej. Przy uwzględnieniu wszystkich składników nawozowych, różnice między technologią oszczędną, a intensywną i integrowaną w zakresie produkcyjności 1 kg NPK wynosiły 28,0 proc.
Plon ziarna oraz wybrane wskaźniki ekonomiczne produkcji pszenicy ozimej w trzech technologiach uprawy prezentuje tabela 3.
Tabela 3. Plon ziarna oraz wybrane wskaźniki ekonomiczne produkcji pszenicy ozimej
|
Wyszczególnienie |
Technologia produkcji |
||
|
intensywna |
integrowana |
oszczędna |
|
|
Plon ziarna (t/ha) |
7,8 |
6,7 |
6,4 |
|
Produkcyjność azotu (kg ziarna/kg N) |
49,0 |
54,0 |
86,5 |
|
Produkcyjność NPK (kg ziarna/kg) |
22,4 |
22,0 |
30,9 |
|
Wartość produkcji (zł/ha) |
5701 |
4904 |
4685 |
|
Koszty bezpośrednie/(zł/ha) |
2022 |
1783 |
1362 |
|
Nadwyżka bezpośrednia bez dopłat (zł/ha) |
3679 |
3120 |
3323 |
|
Plon ziarna równoważący koszty bezpośrednie |
35 |
37 |
28 |
|
Wskaźnik opłacalności bezpośredniej bez dopłat (proc.) |
282 |
274 |
352 |
