Opóźnione dopłaty. Wiemy, dlaczego pieniądze wypłacono z poślizgiem
Przygotowania Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa do realizacji dopłat bezpośrednich dla rolników w kampanii 2015 r. prowadzone były pod presją czasu - twierdzi Najwyższa Izba Kontroli.
Wprowadzenie nowych przepisów prawa Unii Europejskiej, regulujących system dopłat, wymagało wdrożenia w krótkim okresie gruntownych zmian w systemie informatycznym Agencji. Pomimo trudności, a nawet ryzyka opóźnień - wypłaty ruszyły w terminie, czyli 1 grudnia 2015 r. Do maja 2016 r. rolnikom przekazano ponad 11 mld zł, czyli 77 proc. należnych dopłat bezpośrednich.
ARiMR do końca maja wypłaci rolnikom 14 miliardów złotych
Prace nad systemem informatycznym, który będzie obsługiwał m.in. płatności bezpośrednie dla rolników w nowej perspektywie finansowej 2014-2020, rozpoczęto na podstawie projektów aktów prawnych Unii Europejskiej. Zapowiadały one wprowadzenie zmian dotyczących systemu dopłat.
W 2013 r. ARiMR podpisała z firmą informatyczną umowę o charakterze otwartym, która przewidywała rozwój i modyfikację narzędzi informatycznych. Pozwalało to na zgłaszanie przez Agencję wymagań w miarę pojawiających się potrzeb wynikających ze zmiany prawa, procedur, czy wytycznych.
Dopłaty bezpośrednich za 2015 rok będą wypłacane do 15 października?
Unijne przepisy dotyczące wsparcia bezpośredniego rolników w perspektywie finansowej 2014-2020 pojawiły się w całości dopiero w sierpniu 2014 r. Znacząco zmieniły one system płatności bezpośrednich - wprowadzono 16 nowych schematów dopłat.
Mimo iż wstępne prace analityczne związane z przygotowaniem do uruchomienia dopłat w kampanii 2015 prowadzono już od 2013 r, ich zasadnicza część mogła zostać zakończona dopiero w 2015 r. - po wejściu w życie przepisów krajowych - wynika z kontroli.
Kluczowe dla nowego systemu kryteria zostały określone w rozporządzeniach, które pojawiły się dopiero w marcu 2015 r. Tymczasem wypłaty miały ruszyć już w grudniu - przypomina NIK.
Obajtek: przygotowany jest plan połączenia ARiMR i ARR
Jednak wykonawca systemu informatycznego, pomimo przyjętych w umowach zobowiązań, nie dotrzymał zadeklarowanych terminów realizacji poszczególnych etapów umowy. O opóźnieniach poinformował w październiku, tj. tuż przed uruchomieniem płatności.
Aby zminimalizować ryzyko niezrealizowania dopłat w terminie, Agencja podzieliła ujęte w umowie zadania na poszczególne podzadania. Pozwoliło to na wdrażanie kolejnych modułów systemu informatycznego i sukcesywne dokonywanie wypłat dla następnych grup rolników.
Wnioski o dopłaty bezpośrednie będzie można składać dłużej
NIK podkreśla, że pomimo niedotrzymania pierwotnie przyjętego harmonogramu wdrażania systemu, należy pozytywnie ocenić działanie Agencji mające na celu minimalizację występujących opóźnień i ich skutków.
Kontrolerzy zwrócili uwagę na braki kadrowe ARiMR w Departamencie Informatycznym. Nie zapewniono odpowiedniej liczby analityków systemowych, osób odpowiedzialnych za wycenę systemów i za analizy biznesowe oraz kierowanie wątkami technicznymi w projektach.
W ocenie NIK wykwalifikowana kadra sprawniej przeprowadziłaby ARiMR przez zmiany związane z przygotowaniem nowego systemu dopłat. Jednak jak wynika z udzielonych NIK wyjaśnień, kierownictwo Agencji ma problemy z zatrudnieniem odpowiednich specjalistów.
Bezprawnie użytkują grunty i biorą dopłaty
Wypłaty ruszyły zgodnie z wymogami na początku grudnia 2015 r. i dotyczyły najpierw najprostszych schematów dopłat. Mimo iż znaczna ich część została zrealizowana, to do dnia zakończenia kontroli NIK, w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa nie zostały jeszcze wdrożone wszystkie niezbędne na potrzeby kampanii 2015 r. funkcjonalności systemu informatycznego.
Wykonawcy za dotychczasowe opóźnienia w budowie systemu informatycznego naliczono kary umowne.
***
KE potwierdza, że wydłuży okres składania wniosków o dopłaty
NIK zauważa także, że Agencja posiada ogromne doświadczenie w realizacji umów związanych z wprowadzaniem nowych systemów w ramach płatności bezpośrednich dla rolników. Ustalenia kontroli wskazują jednak na niewystarczające korzystanie z tej zdobytej wcześniej wiedzy.
Jednym z istotnych elementów wzmocnienia organizacji pracy Agencji powinno być zapewnienie odpowiedniej kadry pracowników IT. W opinii NIK, powinno się to w przyszłości przełożyć się na możliwość wyboru wykonawcy do realizacji kolejnych działań Agencji w trybie konkurencyjnym oraz na efektywny nad nim nadzór.
