Grunty dla samorządów lokalnych

Jedną z form zagospodarowania nieruchomości rolnych są nieodpłatne przekazania gruntów samorządom lokalnym na realizację zadań własnych. Umożliwiają je przepisy wynikające z ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa.

Od 1992 roku, tj. od początku działalności dawnej Agencji Nieruchomości Rolnych – obecnie Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa – do końca grudnia 2024 r. nieodpłatnie przekazano uprawnionym podmiotom niemal 700 tys. ha gruntów Zasobu. Najwięcej przekazano Lasom Państwowym około 157 tys. ha, kościelnym osobom prawnym – 90 tys. ha, innym uprawnionym podmiotom (PAN, parki narodowe, KRIR, fundacje i organizacje pożytku publicznego) – 70 tys. oraz samorządom lokalnym prawie 61,5 tys. ha.  Największe powierzchnie samorządom przekazały Oddziały Terenowe KOWR w: Pruszczu Gdańskim – ponad 6,5 tys. ha, Olsztynie i Poznaniu – po niemal 6 tys. ha. Jednostki samorządu terytorialnego są ważnymi beneficjentami tej formy rozdysponowania. W 2024 roku otrzymały one ok. 600 ha. Samorządy lokalne mogą ubiegać się o nieodpłatne przekazanie gruntów przez KOWR na realizację zadań własnych.

Nieodpłatne przekazanie gruntów może nastąpić na wniosek np. jednostki samorządowej, skierowany do właściwego oddziału terenowego KOWR. Na otrzymanych gruntach samorządy muszą realizować zadania precyzyjnie określone w umowie z KOWR. Jeśli nieruchomość w ciągu 10 lat od przekazania przez KOWR zostanie sprzedana lub zagospodarowana w inny sposób niż określony w umowie, KOWR może zażądać zwrotu aktualnej wartości pieniężnej tej nieruchomości.

Nieruchomości wchodzące w skład Zasobu WRSP mogą zostać w drodze umowy nieodpłatnie przekazane na własność jednostce samorządu terytorialnego:

• na cele związane z realizacją inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych,
• w celu umożliwienia realizacji miejscowego planu odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku działania żywiołu,
• na cele służące wykonywaniu zadań realizowanych przez te jednostki – pod warunkiem że jest to zgodne z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, miejscowego planu rewitalizacji, ostateczną decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, a w przypadku braku miejscowego planu lub ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu – z ustaleniami planu ogólnego gminy.

Aby samorządy lokalne mogły skorzystać z nieodpłatnego przekazania gruntów przez KOWR na realizację zadań własnych muszą spełnić następujące warunki:

1. Posiadać aktualny plan zagospodarowania przestrzennego albo studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy;
2. Określić zadania, z katalogu zadań własnych jednostki samorządu terytorialnego, na które KOWR może przekazać nieodpłatnie nieruchomości zgodnie z ustawą;
3. Wystosować pisemny wniosek jednostki samorządowej do właściwego oddziału terenowego KOWR;
4. Wykorzystać nieruchomość zgodnie z celem, na jaki została przekazana przez KOWR.

Na uzyskanych przez samorządy lokalne gruntach powstają szkoły, boiska sportowe, place zabaw, tereny rekreacyjne, jak również obiekty użyteczności publicznej: hydrofonie, studnie głębinowe, przepompownie, oczyszczalnie ścieków, drogi dojazdowe, a od 2012 r. także nekropolie.

Do jednego z najbardziej spektakularnego nieodpłatnego przekazania gruntów przez KOWR doszło w maju 2020 roku. Oddział Terenowy  KOWR we Wrocławiu przekazał 21,8 ha nieruchomości pod budowę nowego szpitala onkologicznego we Wrocławiu. Wartość gruntu została wyceniona na kwotę prawie 18,5 mln zł. Będzie to największy szpital onkologiczny na Dolnym Śląsku.

Inne ciekawe nieodpłatne przekazania gruntów miały miejsce w Oddziałach Terenowych w Olsztynie i Białymstoku. Na początku października 2024 r. olsztyński Oddział Terenowy KOWR nieodpłatnie przekazał 16 hektarową działkę o wartości ponad 12 mln zł Warmińsko-Mazurskiemu Ośrodkowi Doradztwa Rolniczego. W gminie Purda, niedaleko Olsztyna, ma powstać nowoczesne Centrum Targowo-Wystawiennicze oraz Rolniczy Park Technologiczny.

Białostocki oddział KOWR, 26 listopada u.br., podpisał akt notarialny dotyczący przekazania działek na rzecz Gminy Zabłudów. Planowane inwestycje obejmują m.in. budowę zaplecza technicznego, obiektów rekreacyjnych, basenów letnich, siłowni plenerowej, placu zabaw, skateparku, boiska do siatkówki plażowej, amfiteatru oraz infrastruktury edukacyjnej w części leśnej nieruchomości.

Natomiast w marcu br. ponad 1,5 ha działkę w Rościęcinie Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa Oddział Terenowy w Koszalinie przekazał nieodpłatnie władzom Kołobrzegu. Powstanie na niej  schronisko dla zwierząt.