Od czego rozpocząć ochronę rzepaku ozimego przed chorobami?

Poleć

Udostępnij

Autor tekstu: prof. dr hab. Marek Korbas, dr Ewa Jajor IOR-PIB w Poznaniu | redakcja@agropolska.pl

07-03-2020,11:30 Aktualizacja: 07-03-2020,11:49

A A A

Wczesną wiosną w pierwszej kolejności należy zwalczyć sprawcę suchej zgnilizny kapustnych. Foto_Magda Litwińczuk-Bis

Obecna sytuacja na plantacjach rzepaku jest trudna, ale wiele trudniejszą sytuację mają producenci, którzy już niebawem będą musieli podjąć decyzję w kwestii zwalczania sprawców chorób w tej uprawie. O czym warto wiedzieć i co o zagrożeniach wiosennych w rzepaku prognozują specjaliści?

Temperatura, opady, dni słoneczne i pochmurne oraz wilgotność gleby wpływają na wzrost rzepaku, ale też na cykl rozwojowy grzybów, czy innych organizmów powodujących choroby. Przez cały okres jesieni i do połowy stycznia, czyli już w okresie zimy, w wielu rejonach uprawy rzepaku trwała wegetacja.

Azot i siarka na rzepak

Wczesny termin stosowania azotu w uprawie rzepaku ozimego wiosną pozwala na lepsze jego wykorzystanie przez rośliny. Jest bowiem bardziej prawdopodobne, że wilgotność gleby jest obecnie większa niż później, gdy szybko wzrosną temperatury....

czytaj więcej

W tym czasie rozwijały się grzyby chorobotwórcze, a także sprawca kiły kapusty. Środki grzybobójcze, które plantatorzy zastosowali jesienią już przestały działać, a wczesną wiosną po użytych substancjach czynnych, które mają hamować rozwój sprawców chorób nie będzie śladu. Dlatego tak ważny jest monitoring i rozpoznanie zagrożeń, które najlepiej zdusić w zarodku, w przeciwnym razie mogą doprowadzić do znaczących strat plonu.

Na co należy zwrócić uwagę?

Objawy obecności grzyba Leptosphaeria maculans - sprawcy suchej zgnilizny kapustnych, obserwowano jesienią na wielu plantacjach rzepaku, dlatego prawdopodobnie gdy ruszy wegetacja potrzebne będzie jego zwalczanie. Pomimo, że znane są geny powodujące zwiększenie odporności na porażenie przez sprawcę suchej zgnilizny kapustnych (np. Rlm3, Rlm4, Rlm7), choroba ta często powoduje straty o znaczeniu gospodarczym na wielu plantacjach rzepaku.

Producenci rolni kupując i wysiewając odmiany nie zawsze bowiem zwracają uwagę na tę cechę odporności. Tymczasem odmiany posiadające gen odporności na suchą zgniliznę kapustnych są zdrowe, bez objawów choroby lub sporadycznie z objawami choroby w postaci pojedynczych plam. Odmiany nie posiadające genów odporności na suchą zgniliznę wykazują porażenie liści, a dodatkowo szyjki korzeniowej.

W okresie wczesnowiosennym mogą też rozwijać się grzyby powodujące szarą pleśń i czerń krzyżowych. Ze względu na dużą ilość zamierających liści, zwłaszcza tych najstarszych, sprawcy tych chorób mają dogodne warunki do rozwoju.

Stan plantacji rzepaku i pszenicy ozimej na Zamojszczyźnie

Będąc na Świętach Bożego Narodzenia miałem możliwość lustracji kilku plantacji rzepaku ozimego i pszenicy ozimej uprawianych w technologii bezorkowej w gospodarstwie Witolda Ferensa w Sahryniu (gmina Werbkowice, powiat hrubieszowski). Rolnik kilka...

czytaj więcej

Wiosną może też dać znać o sobie sprawca cylindrosporiozy rzepaku - grzyb Pyrenopeziza brassicae, który infekuje rośliny już jesienią, a potem rozwija się bezobjawowo. Wiosną łatwo można zaobserwować tę chorobę, natomiast zwalczanie wczesnowiosenne jest mniej skuteczne w porównaniu do zabiegu wykonanego jesienią.

W tym roku producenci rzepaku mogą mieć duże trudności ze sprawcą kiły kapusty - pierwotniaka Plasmodiophora brassicae, ponieważ ten chorobotwórczy organizm opanował niektóre pola i jak dotąd brakuje środków chemicznych do jego w pełni skutecznego ograniczania.

Po pierwsze monitoring

Przed wykonaniem wczesnowiosennego zabiegu opryskiwania obowiązkowe jest monitorowanie na plantacji obecności objawów powodowanych przez grzyby chorobotwórcze. Tylko w ten sposób można stwierdzić, czy wystąpienie danej choroby osiągnęło próg ekonomicznej szkodliwości i należy przeprowadzić zabieg. Oprysk wiosenny powinien działać interwencyjnie i zapobiegawczo przeciwko chorobom rzepaku, dobrze jeśli jednocześnie zapewnia szybszą regenerację masy korzeniowej oraz części nadziemnych roślin po okresie zimowym.

Wczesną wiosną w pierwszej kolejności należy zwalczyć sprawcę suchej zgnilizny kapustnych, szczególnie kiedy grzyb atakuje szyjkę korzeniową. Nie zwalczany rozwija się szybko prowadząc do częściowego lub całkowitego murszenia i łamania się łodyg, najczęściej w okresie kwitnienia lub formowania się łuszczyn. W takiej sytuacji dochodzi do znaczących strat w plonie nasion, które dodatkowo potęgują dwie inne choroby często obserwowane w rzepaku - szara pleśń i czerń krzyżowych.

Ochrona rzepaku bez chloropiryfosu

Unia Europejska ogłosiła, że decyzją z 13 stycznia 2020 r. wycofany został chloropiryfos - informuje Krajowe Zrzeszenie Producentów Rzepaku i Roślin Białkowych. Insektycydy zawierające chloropiryfos oraz chloropiryfos...

czytaj więcej

Środki grzybobójcze zarejestrowane do zwalczania chorób rzepaku w okresie wiosennym zostały przedstawione w tabeli. Przy wyborze środka należy zwrócić uwagę, aby zastosować fungicyd z substancją czynną, która nie była stosowana jesienią lub użyć preparat zawierający dwie substancje czynne, z których tylko jedna była zastosowana w poprzednim zabiegu.

Należy uwzględnić też temperatury, które wczesną wiosną mogą być dodatnie, ale niskie. Sam triazol może wtedy działać wolniej, a więc może lepiej będzie, gdy zastosowany zostanie z inną substancją czynną, nie należącą do grupy chemicznej triazoli. Należy pamiętać, że mieszaninę taką wykonuje się na własną odpowiedzialność.

Gdy uprawiane są odmiany nieodporne na kiłę kapusty, trzeba sprawdzić ile roślin jest porażonych przez sprawcę tej choroby i jak wygląda system korzeniowy roślin podejrzanych o porażenie.

Przy umiarkowanym porażeniu kiłą, gdy gleba jest przez długi czas wilgotna, można podjąć próbę uratowania plantacji. Zaleca się w tym celu zastosowanie dolistnego dokarmiania rzepaku nawozami zawierającymi fosfor. Ma on za zadanie stymulowanie regeneracji systemu korzeniowego. Gdy to się uda, rzepak zaczyna się rozwijać poprzez nowe korzenie i niekiedy potrafi wydać zadowalający plon.

Tabela. Przykłady fungicydów zarejestrowanych do zwalczania chorób rzepaku w momencie ruszenia wegetacji

Nazwa handlowa	Dawka/ha	Sucha zgnilizna kapustnych	Czerń krzyżowych	Szara pleśń	Cylindrosporioza
Ambrossio 500 SC (tebukonazol)	0,5 l	+	+	-	+
Amistar Gold Max (azoksystrobina + difenokonazol)	1,0 l	+	-	-	-
Bajlando 500 SC (tiofanat metylowy)	1,2 l	+	+	+	-
Basior 300 EC (protiokonazol)	0,6 l	+	-	-	-
Bounty 430 SC (tebukonazol)	0,6 l	+	+	+	-
Bukat 500 SC (tebukonazol)	0,5 l	+	+	-	+
Buzz Ultra DF (tebukonazol)	0,33 kg	+	-	-	-
Cantus (boskalid)	0,2–0,5 kg	+	-	-	-
Caramba 60 SL (metkonazol)	1,0 l	+	+	+	+
Caryx 240 SL (chlorek mepikwatu, metkonazol)	1,0–1,4 l	+	+	+	-
Clayton Tabloid EW (tebukonazol)	1,0 l	+	+	+	-
Conatra 60 EC (metkonazol)	1,0 l	+	+	+	+
Corinth 240 EC (protiokonazol, tebukonazol)	1,0 l	+	+	+	-
Dafne 250 EC (difenokonazol)	0,6 l	+	+	-	+
Darcos 250 EW (tebukonazol)	1,0 l	+	+	+	-
Dąb 250 EW (tebukonazol)	1,0 l	+	+	-	-
Domnic 250 EW (tebukonazol)	1,0 l	+	+	-	-
Erasmus 250 EW (tebukonazol)	1,0 l	+	+	+	-
Furtado 250 EW (tebukonazol)	1,0 l	+	+	-	-
Fezan (tebukonazol)	1,0 l	-	-	-	+
Hajduk 250 EW (tebukonazol)	0,75–1,0 l	+	+	-	-
Helicur 250 EW (tebukonazol)	1,0 l	+	+	-	-
Horizon 250 EW (tebukonazol)	1,0 l	+	+	+	-
Inviga (dimoksystrobina, boskalid)	0,5 l	+	+	+	-
Judym 300 EC (protiokonazol)	0,6 l	+	-	-	-
Kanonik 300 EC (protiokonazol)	0,6 l	+	-	-	-
Kosa 250 EW (tebukonazol)	1,0 l	+	+	-	-
Magnello 350 EC (difenokonazol, tebukonazol)	0,8 l	+	+	-	-
Matador 303 SE (tiofanat metylowy, tetrakonazol)	1,5 l	+	+	+	-
Maxior (difenokonazol, tebukonazol)	0,8 l	+	-	-	-
Moderator 303 SE (tiofanat metylowy, tetrakonazol)	1,5 l	+	+	+	-
MetcoGuard (metkonazol)	1,0 l	+	+	+	+
Metfin (metkonazol)	1,0 l	+	+	+	+
Metkon (metkonazol)	1,0 l	+	+	+	+
Mystic 250 EC (tebukonazol)	1,0 l	+	+	-	-
Orius Extra 250 EW (tebukonazol)	1,0 l	+	+	-	-
Patronius 250 EW (tebukonazol)	1,0 l	+	+	-	-
Pictor 400 SC (dimoksystrobina, boskalid)	0,5 l	+	+	+	-
Plexeo 60 EC (metkonazol)	1,0 l	+	+	+	+
Podstawa 300 EC (protiokonazol)	0,6 l	+	-	-	-
Polygreen Fungicyde WP (oospory Pythium oligandrum)	0,1 kg	+	-	-	-
Porter 250 EC (difenokonazol)	0,6 l	+	+	-	+
Procer 300 EC (protiokonazol)	0,6 l	+	-	-	-
Promino 300 EC (protiokonazol)	0,6 l	+	-	-	-
Protebul 240 EC (protiokonazol, tebukonazol)	1,0 l	+	+	+	-
Riza 250 EW (tebukonazol)	1,0 l	+	+	+	-
Sendo 60 EC (metkonazol)	1,0 l	+	+	+	+
Sirena 60 EC (metkonazol)	1,0 l	+	+	+	+
Simveris (metkonazol)	1,0 l	+	+	+	+
Sintop 500 SC (tiofanat metylowy)	1,2 l	+	+	+	-
Sparta 200 EC (tebukonazol)	1,25 l	+	+	+	-
Sparta 250 EW (tebukonazol)	1,0 l	+	+	+	-
Spartakus (metkonazol)	1,0 l	+	+	+	+
Spekfree 430 SC (tebukonazol)	0,6 l	+	+	+	-
Starpro 430 SC (tebukonazol)	0,6 l	+	+	+	-
Syrius 250 EW (tebukonazol)	1,0 l	+	+	-	-
Tarcza Łan 250 EW (tebukonazol)	1,0 l	+	+	-	-
Tarcza Łan Extra 250 EW (tebukonazol)	0,75–1,0 l	+	+	-	-
Tarcza Plus 250 EW (tebukonazol)	0,75–1,0 l	+	+	-	-
Tebkin 250 EW (tebukonazol)	1,0 l	+	+	-	-
Tartaros 300 EC (protiokonazol)	0,6 l	+	-	-	-
Tauron 240 EC (protiokonazol, tebukonazol)	1,0 l	+	+	+	-
Tebu 250 EW (tebukonazol)	1,0 l	+	+	-	-
TebuGuard Plus (tebukonazol)	0,6 l	+	+	+	-
Tebuprotin 240 EC (protiokonazol, tebukonazol)	1,0 l	+	+	+	-
Tebusha 250 EW (tebukonazol)	1,0 l	+	+	-	-
Tenore 400 EW (prochloraz, tebukonazol)	1,5 l	+	+	+	-
Teodor 240 EC (protiokonazol, tebukonazol)	1,0 l	+	+	+	-
Tilmor 240 EC (protiokonazol, tebukonazol)	1,0 l	+	+	+	-
Tiptop 500 SC (tiofanat metylowy)	1,2 l	+	+	+	-
Tobias-Pro 250 EW (tebukonazol)	1,0 l	+	+	+	-
Toledo 250 EW (tebukonazol)	1,0 l	+	+	+	-
Toledo Extra 430 SC (tebukonazol)	0,6 l	+	+	+	-
Toprex 375 SC (difenokonazol, paklobutrazol)	0,5 l	+	+	+	-
Topsin M 500 SC (tiofanat metylowy)	1,2 l	+	+	+	-
Troja 250 EW (tebukonazol)	1,0 l	+	+	+	-
Trion 250 EW (tebukonazol)	1,0 l	+	+	-	-
Turret 60 (metkonazol)	1,0 l	+	+	+	+
Tyberius 250 EW (tebukonazol)	1,0 l	+	+	-	-
Ulysses 430 SC (tebukonazol)	0,6 l	+	+	+	-
Ventoux 430 SC (tebukonazol)	0,6 l	+	+	+	-
Victosar 250 EW (tebukonazol)	0,75–1,0 l	+	+	-	-
Yamato 303 SE (tiofanat metylowy, tetrakonazol)	1,5 l	+	+	+	-
Wadera 300 EC (protiokonazol)	0,6 l	+	-	-	-
Zamir 400 EW (prochloraz, tebukonazol)	1,5 l	+	+	+	-