Efektywność działania fosforu i potasu. Cz. 1
Dobre odżywienie roślin fosforem i potasem już na początku ich rozwoju jest kluczem do osiągnięcia wysokich plonów. Dlatego, ze względu na niewielką mobilność tych pierwiastków w glebie, należy stosować je przedsiewnie i równomiernie rozmieścić w całej warstwie ornej.
Niedobór fosforu jest najbardziej dotkliwy w okresie pierwszych kilku tygodni po siewie, ponieważ decyduje o tempie wzrostu i rozbudowie systemu korzeniowego. To z kolei jest warunkiem efektywnego pobierania wody i składników pokarmowych. Finalnie ma więc bardzo duży wpływ na plonowanie roślin. Nawożenie pogłówne nie jest w stanie w żadnej mierze zniwelować skutków wczesnego niedożywienia, może je tylko ograniczyć.
Fosfor bierze udział w wielu procesach życiowych roślin. Przede wszystkim jest niezastąpiony w przemianach energetycznych, a zatem jest motorem napędowym innych procesów zachodzących w roślinie. Zwiększa odporność roślin na stres, np. niskie temperatury, deficyt wody, czy atak patogenów.
Program azotanowy: co które gospodarstwo musi przestrzegać?
Niedobór składnika w okresie wschodów i początkowych stadiach rozwojowych powoduje zahamowanie wzrostu oraz karłowacenie roślin, które są drobne, strzeliste, o cienkich łodygach oraz słabym i płytkim systemie korzeniowym. Proces ukorzenienia i krzewienia się roślin zostaje silnie spowolniony. Liście przybierają barwę początkowo ciemnozieloną, a później czerwono-brunatną. Symptomy te ujawniają się w pierwszej kolejności na liściach starszych, z których fosfor w warunkach niedoboru, przemieszczany jest do nowo powstających tkanek i organów.
Deficyt fosforu, poza stanowiskami o niskiej zasobności, występuje głównie na glebach kwaśnych (pH < 5,5), a także zasadowych (pH > 7,0) i przewapnowanych. Warunkiem dobrej przyswajalności tego składnika jest optymalny odczyn oraz dobra struktura gleby. Przy pH poniżej 5,0 jony fosforanowe tworzą trwałe połączenia z glinem i stają się nieprzyswajalne. W zakresie pH 5,5-7,0 fosfor jest najbardziej dostępny dla roślin. W niższych wartościach tego przedziału dominują jony jednowartościowe (H2PO4-), natomiast w wyższych dwuwartościowych (HPO42-). Te pierwsze są 10-krotnie szybciej pobierane. Stąd też im odczyn bliższy zasadowego, tym większe problemy z dostępnością składnika.
Częstą przyczyną niedostępności pierwiastka są niskie temperatury oraz susze. Fosfor bardzo wolno przemieszcza się w glebie - w korzystnych warunkach wilgotności i temperatury w tempie ok. 0,4 mm na dobę. Dodatkowo musi być pobierany aktywnie. Intensywność tego procesu szybko zmniejsza się wraz ze spadkiem wilgotności i temperatury gleby. Jego niedobór może wystąpić także przy jednostronnym nawożeniu azotem, szczególnie w formie saletrzanej.
Ostatecznie wykorzystanie fosforu z nawozów mineralnych w pierwszym roku po zastosowaniu jest na niskim poziomie i z reguły nie przekracza 30 proc. Należy wyraźnie zaznaczyć, że wartość ta dotyczy składnika rozpuszczalnego w wodzie. Inne formy mają znacznie niższy współczynnik.
- Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 1-2019 - ZAPRENUMERUJ
