Jak poradzić sobie z chowaczami wiosną?

Poleć

Udostępnij

Autor tekstu: dr inż. Przemysław Strążyński, prof. dr hab. Marek Mrówczyński IOR-PIB w Poznaniu | redakcja@agropolska.pl

11-02-2021,10:10 Aktualizacja: 11-02-2021,10:38

A A A

Żółte naczynia pomagają wyznaczyć odpowiedni termin zabiegu. Fot_Arkadiusz Artyszak

Chowacze łodygowe mogą pojawiać się na plantacjach rzepaku już po kilku cieplejszych dniach. O ich nasileniu decydują przede wszystkim warunki pogodowe, więc już od bardzo wczesnej wiosny należy je monitorować za pomocą żółtych naczyń.

Chowacze łodygowe zimują w stadium dorosłych chrząszczy w ściółce lub wierzchniej warstwie gleby na polach, na których wcześniej uprawiano rośliny kapustowate lub w ich pobliżu. Są poważnym zagrożeniem, ponieważ mogą być przyczyną spadku plonu nawet powyżej 30 proc.

Zareaguj zanim chowacze złożą jaja

W końcu wróciła wiosenna aura, choć według zapowiedzi synoptyków nie na długo. Warto ten czas wykorzystać na obserwację pól i wykonanie pilnych zabiegów. Na pewno należy zlustrować plantacje rzepaku pod kątem...

czytaj więcej

Zmasowany atak larw

Jako pierwszy na plantacjach rzepaku pojawia się chowacz granatek (głównie w rejonach południowych) - już przy wzroście temperatury do około 4°C. Jego larwy żerują wewnątrz pędów i szyjki korzeniowej osłabiając wzrost roślin, a dodatkowo zaatakowane tkanki często są porażane przez sprawców chorób.

Dalszy wzrost temperatur do około 5-7°C to sygnał, że może pojawić się kolejny z chowaczy - brukwiaczek. Jego larwy żerują przez około 40 dni wewnątrz łodyg rzepaku, a typowym objawem ich obecności jest charakterystyczne wygięcie łodygi w kształcie litery „S”.

Zwykle kilka dni po brukwiaczku na plantacje rzepaku nalatuje chowacz czterozębny. Larwy tego gatunku żerują początkowo na liściach wewnątrz nerwów, ale później przemieszczają się do łodyg, w których drążą długie chodniki w kierunku korzenia.

W odróżnieniu od rośliny zaatakowanej przez larwę chowacza brukwiaczka uszkodzona roślina rośnie cały czas prosto, jednak wydrążony chodnik osłabia roślinę w takim stopniu, że często łamie się pod naporem wiatru i deszczu. Szkodnik ten nalatuje na rzepak w ciągu dłuższego czasu i może zasiedlać uprawy nawet krótko przed kwitnieniem, dlatego często jest zwalczany równocześnie ze słodyszkiem rzepakowym.

Chowacz podobnik i szara pleśń na rzepaku

Instytut Ochrony Roślin – PIB w Poznaniu opublikował kolejne komunikaty z wielkopolskich pól dotyczące sytuacji fitosanitarnej w rzepaku i w zbożach, a także nt. szkodników na plantacjach rzepaku. W Winnej...

czytaj więcej

Uszkodzone przez chowacze łodygi często pękają, a gromadząca się woda ułatwia porażenia przez sprawców chorób, szczególnie suchej zgnilizny kapustnych. Osłabione rośliny są również bardziej podatne na uszkodzenia mrozowe.

Chowacz brukwiaczek i chowacz czterozębny występują powszechnie na terenie kraju, ale aktualnie największe szkody powodują w rejonach zachodnich. Jest jeszcze jeden, mniej znany gatunek chowacza łodygowego – chowacz rzepiczak, który pojawia się na plantacjach rzepaku jesienią, ale podczas łagodnej zimy samice mogą składać jaja aż do marca, a larwy żerować do wiosny. Późną jesienią ubiegłego roku docierały sygnały o masowym wystąpieniu właśnie tego szkodnika u naszych zachodnich sąsiadów.

Jak chronić plantację?

W okresie wiosennej wegetacji presję chowaczy łodygowych zmniejszają przede wszystkim działania mające na celu ograniczanie zachwaszczenia (szczególnie chwastami kapustowatymi), jak również zbilansowane nawożenie, które zapewni roślinom odpowiednie warunki wzrostu i ułatwi regenerację uszkodzeń.

Nowe odmiany rzepaku 2021

Do Krajowego Rejestru zostanie wpisanych 16 nowych odmian rzepaku ozimego i jedna rzepaku jarego. Wszystkie odmiany rzepaku ozimego, z wyjątkiem jednej, są odmianami mieszańcowymi (heterozyjnymi). Nowa odmiana rzepaku jarego jest populacyjna....

czytaj więcej

Decyzja o zabiegu chemicznego zwalczania musi wynikać z rzeczywistego zagrożenia plantacji. Żeby precyzyjnie ustalić odpowiedni moment zwalczania konieczne są systematyczne lustracje uprawy.

W przypadku chowaczy łodygowych najwłaściwszym elementem monitoringu się żółte naczynia - na nich też bazują progi szkodliwości. Dla chowacza brukwiaczka to 10 chrząszczy w żółtym naczyniu w ciągu 3 dni lub 2-4 chrząszcze na 25 roślinach, a dla chowacza czterozębnego 20 chrząszczy w żółtym naczyniu w ciągu 3 dni lub 6 chrząszczy na 25 roślinach.

Naczynia należy umieścić nawet już pod koniec lutego w odległości około 15 m od brzegów uprawy, najlepiej po każdej stronie. Ich zawartość warto kontrolować nawet codziennie, a przynajmniej dwa razy w tygodniu o stałej porze.

Efektywność chemicznego zwalczania szkodników zależy przede wszystkim od właściwego terminu zabiegu i zastosowanego insektycydu. Optymalny termin powinien wyprzedzać moment składania jaj przez samice chowaczy – spóźniony zabieg będzie nieskuteczny.

Szkodniki rzepaku i zbóż. Czego można spodziewać się wiosną?

Brak zapraw insektycydowych oraz warunki pogodowe spowodowały, że jesienią w zbożach w dużym nasileniu pojawiły się mszyce i larwy łokasia garbatka. Jeśli nie będzie mroźnej zimy, na pewno rozpoczną żerowanie już wczesną wiosną. Ciepła pogoda...

czytaj więcej

Natomiast po wylęgu larw zwalczanie będzie zdecydowanie trudniejsze, a chowacze mogą je w pewnym stopniu ograniczać jedynie insektycydy działające układowo.

Na co zwrócić uwagę?

Ze względu na zmienne warunki pogodowe w okresie wiosny, insektycydy należy dobierać pod kątem optymalnych temperatur działania. Przed wykonaniem zabiegu ochrony, temperaturę na plantacji należy mierzyć bezpośrednio przy gruncie.

Sporym problemem, który w ostatnich latach staje się coraz bardziej powszechny, jest wykształcanie odporności na substancje czynne insektycydów przez lokalne populacje szkodników. W niektórych rejonach uprawy rzepaku ta sytuacja dotyczy również chowaczy łodygowych. Z tego względu w integrowanej ochronie zaleca się w miarę możliwości przemienne stosowanie insektycydów różniących się mechanizmem działania, także uwzględniając zakres ochrony w poprzednich sezonach.

Z roku na rok paleta substancji czynnych zmniejsza się, dlatego presja odpornych populacji szkodników z pewnością będzie wzrastać. Po wycofaniu chloropiryfosu, dimetoatu i tiachloprydu „policzone dni” ma beta-cyflutryna, a w perspektywie dwóch lat Komisja Europejska planuje wycofać wszystkie pyretroidy.

Zgodnie z Rozporządzeniem wykonawczym UE nr 2020/892 z dnia 29.06.2020 r. insektycydy zawierające beta-cyflutrynę mogą być stosowane tylko do 20 lipca 2021 r. Dlatego wszystkie zapasy należy zużyć, m.in. właśnie do zwalczania chowaczy łodygowych i innych szkodników rzepaku.

Tabela. Insektycydy zarejestrowane do zwalczania chowacza brukwiaczka i chowacza czterozębnego w rzepaku ozimym

Substancja czynna	Nazwa handlowa insektycydu	Dawka (l, kg/ha)		Maksymalna liczba zabiegów w sezonie wegetacyjnym	Optymalna temperatura działania
Substancja czynna	Nazwa handlowa insektycydu	Chowacz brukwiaczek	Chowacz czterozębny	Maksymalna liczba zabiegów w sezonie wegetacyjnym	Optymalna temperatura działania
ETERY ARYLO-PROPYLOWE – (według klasyfikacji IRAC grupa 3A)
Etofenproks	Trebon 30 EC	0,2–0,3	0,2–0,3	1	poniżej 20°C
FOSFOROORGANICZNE – IRAC 1B
Fosmet	Boravi 50 WG	1–1,5	1–1,5	1	powyżej 15°C
NEONIKOTYNOIDY – IRAC 4A
Acetamipryd	Acelan 20 SP	0,2–0,25	0,2–0,25	1	szeroki zakres
	Aceplan 20 SP	0,2–0,25	0,2–0,25	1
	Acetamoc	0,2–0,25	0,2–0,25	1
	Carnadine 200 SL	0,15-0,3	0,15-0,3	1
	Kestrel 200 SL	0,15–0,3	0,15–0,3	1
	Kobe 20 SP	0,2–0,25	0,2–0,25	1
	Lanmos 20 SP	0,2–0,25	0,2–0,25	1
	Mospilan 20 SP	0,2–0,25	0,2–0,25	1
	Sekil 20 SP	0,2–0,25	0,2–0,25	1
OKSADIAZYNY – IRAC 22
Indoksakarb	Avaunt 150 EC	–	0,17	1	5–25°C
Indoksakarb	Explicit 150 EC	–	0,17	1	5–25°C
PYRETROIDY – IRAC 3A
Alfa-cypermetryna	A-Cyper 100 EC	0,1–0,12	0,1–0,12	2	poniżej 20°C
	Alciper 100 EC	0,1–0,12	0,1–0,12	2
	Alfa Cyper 100 EC	0,1–0,12	0,1–0,12	2
	Alfacypermetryna 10 EC	0,1–0,12	0,1–0,12	2
	Alfa-Pest 100 EC	0,1–0,12	0,1–0,12	2
	Alfastop 100 EC	0,1–0,12	0,1–0,12	2
	Asteria 100 EC	0,1–0,12	0,1–0,12	2
	Cyper-Fas 100 EC	0,1–0,12	0,1–0,12	2
	Fastac 100 EC	0,1–0,12	0,1–0,12	2
	Fastac Active 050 ME	0,15–0,3	–	2
	Fiesta 100 EC	0,1–0,12	0,1–0,12	2
	Proalfacypermetrin	0,1–0,12	0,1–0,12	2
	Rufous 100 EC	0,1–0,12	0,1–0,12	2
Beta-cyflutryna	Alfazot 025 EC	0,25	0,25	2
	Bulldock 025 EC	0,25	0,25	2
	Pitbull 025 EC	0,25	0,25	2
	Tekapo 025 EC	0,25	0,25	2
Cypermetryna	Afi-Max 500 EC	–	0,05	2
	Cimex Forte 500 EC	–	0,05	2
	Cimex Max 500 EC	–	0,05	2
	Cyperkill Max 500 EC	–	0,05	2
	Cypermoc	–	0,05	2
	Cythrin 500 EC	–	0,05	2
	Insektus 500 EC	–	0,05	2
	Sorcerer 500 EC	–	0,05	2
	Super Cyper 500 EC	–	0,05	2
	Superkill 500 EC	–	0,05	2
	Superkill Max 500 EC	–	0,05	2
	Supersect 500 EC	–	0,05	2
Deltametryna	Decis Mega 50 EW	0,15	0,1	3
	DelCaps 050 CS	–	0,08–0,1	1
	Delta 50 EW	0,15	–	bd
	DeLux 050 CS	–	0,08–0,1	1
	Deltakill	0,3	0,3	1
	DelTop 050 CS	–	0,08–0,1	1
	Demetria 25 EC	0,3	0,3	1
	Patriot 100 EC	0,075	0,05	2
	Scatto	0,3	0,3	1
Gamma-cyhalotryna	Nexide 60 CS	0,06–0,08	–	1
Gamma-cyhalotryna	Rapid 060 CS	0,06–0,08	–	1
Lambda-cyhalotryna	Arkan 050 CS	0,125	0,12	2
	Helm-Lambda 100 CS	0,075	–	1
	Judo 050 CS	0,125	–	2
	Kaiso 050 EG	0,15	0,15	1
	Kaiso Sorbie	0,15	–	1
	Karate Zeon 050 CS	0,125	–	2
	Kidrate	–	0,075	2
	Kivano 050 EG	0,15	–	1
	Kusti 050 CS	0,125	–	2
	LambdaCe 050 CS	0,125	–	2
	Minori 050 EC	0,15	0,15	1
	Nagomi 025 WG	0,3	0,3	1
	Ninja 050 CS	0,125	–	2
	Sparrow	–	0,075	2
	Sparviero	–	0,075	2
	Wojownik 050 CS	0,125	–	2
Tau-fluwalinat	Evure 240 EW	0,2	–	2
	Kaliber 240 EW	0,2	–	1
	Mavrik Vita 240 EW	0,2	–	2
	Rewers 240 EW	0,2	–	2
Zeta-cypermetryna	Alstar 100 EW	0,1	–	1
	Ammo Super 100 EW	0,1	–	1
	Fury 100 EW	0,1	–	1
	Minuet 100 EW	0,1	-	1
	Rage 100 EW	0,1	–	1
	Titan 100 EW	0,1	–	1
PYRETROIDY + NEONIKOTYNOIDY – IRAC 3A + 4A
Lambda-cyhalotryna + acetamipryd	Inazuma 130 WG	0,16–0,2	0,16–-0,2	1	szeroki zakres
	Inpower 130 WG	0,16–0,2	0,16–0,2	1
	Nepal 130 WG	0,16–0,2	0,16–0,2	1