Trzeba jasno określić wizję rozwoju sektora mlecznego w Polsce
Prezentujemy referat "Konkurencyjność polskich gospodarstw ukierunkowanych na produkcję mleka w UE - stan obecny i prognozy na przyszłość", który 21 kwietnia dr hab. Andrzej Parzonko z Katedry Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw SGGW wygłosił w Łowiczu podczas seminarium "Nowoczesna obora - z nami wiesz co pijesz".
Spotkanie zostało zorganizowanego przez Federację Związków Pracodawców-Dzierżawców i Właścicieli Rolnych, a sfinansowane ze środków Funduszu Promocji Mleka ARR.
Dr hab. Andrzej Parzonko podkreślał, że procesy globalizacji na rynku mleka ciągle postępują. U ich podstaw leżą dwie główne przyczyny: 1) postęp techniczny, który ułatwia komunikację oraz obniża koszty transportu, 2) liberalizacja (na poziomie państw narodowych) w przepływie produktów, usług, kapitału i pracy. Zjawisko to skłania do przemyśleń i dyskusji nad możliwymi kierunkami zmian w Polsce i innych krajach w perspektywie kolejnych lat.
Produkują ponad 6 milionów litrów mleka rocznie
-
W jakim kierunku przebiegają zmiany w gospodarstwach ukierunkowanych na produkcję mleka w wybranych krajach UE? (analiza ostatniej dekady);
W 2015 roku stało się faktem wycofanie UE z mechanizmu "kwotowania produkcji mleka". Funkcjonował on od 1984 roku i przyczyniał się do stabilizacji rynku mleka w krajach UE. Każdy kraj członkowski UE dysponował swoją narodową kwotą mleczną i produkcja mleka ponad jej poziom skutkowała zapłaceniem kary.
Zniechęcało to rolników do produkcji ponad posiadany limit. Polityka rolna UE od 2003 roku zaczęła się wyraźnie zmieniać w kierunku większego "urynkowienia" produkcji rolniczej. Między innymi podjęto decyzje o powolnym wycofywaniu się z mechanizmu kwotowania produkcji mleka w UE. Kraje UE do tego stanu przygotowywały się.
Skup mleka ciągle idzie w górę, a ceny lecą w dół
Zróżnicowanie to wynikało przede wszystkim z poziomu rozwoju gospodarczego krajów UE uzależnionego między innymi od zaszłości historycznych. Jak wynika z danych przedstawionych w tabeli 1, gospodarstwa zajmujące się produkcją mleka w krajach UE są mocno zróżnicowane pod względem rozmiarów prowadzonej działalności.
Przeciętnie najwięcej mleka z gospodarstwa w roku kwotowym 2014/2015 sprzedawano w Słowacji (1659,2 ton), Czechach (1487,7 ton), Danii (1432,9 ton), Estonii (1087,7 ton), Wielkiej Brytanii (1093,2 ton). Na drugim biegunie znajdowały się gospodarstwa z: Rumunii (13,6 ton), Litwy (43,6 ton), Słowenii (47,3 ton), Łotwy (80 ton), Polski (80,6 ton).
Bardzo wyraźne różnice pomiędzy poszczególnymi krajami UE występują także w całkowitej produkcji mleka oraz liczbie gospodarstw (rodzin rolniczych) zajmujących się chowem bydła mlecznego.
Jak wynika z danych przedstawionych w tabeli 1, do największych producentów mleka w UE należą takie kraje jak: Niemcy (31,34 mln ton), Francja (24,84 mln ton), Wielka Brytania (14,79 mln ton), Holandia (12,46 mln ton), Włochy (11,00 mln ton), Polska (10,51 mln ton).
Produkcja mleka w UE była w 2014/15 roku kwotowym zlokalizowana w 579 981 gospodarstwach prowadzących sprzedaż mleka do mleczarń. Największy odsetek gospodarstw znajdował się w: Polsce 22,5 proc., Niemczech 12,5 proc., Rumunii 12,1 proc., Francji 11,5 proc.
Tabela 1. Wybrane informacje z sytemu kwotowania produkcji mleka w krajach UE w roku kwotowym 2014/2015
|
Wyszcze-gólnienie |
Liczba dostawców hurtowych |
Dostawy mleka do mleczarń [mln ton] |
Kwota mleczna [mln ton] |
Przekro-czenie kwoty mlecznej [mln ton] |
Przekro-czenie kwoty mlecznej [%] |
Kara [tys. euro] |
Przeciętne dostawy z gospodarstwa w roku [t] |
|
Niemcy |
72 647 |
31,34 |
30,22 |
1,110 |
3,7% |
309 011 |
431,3 |
|
Polska |
130 263 |
10,51 |
9,93 |
0,580 |
5,8% |
161 507 |
80,6 |
|
Holandia |
17 641 |
12,46 |
11,97 |
0,486 |
4,1% |
135 264 |
706,3 |
|
Irlandia |
18 430 |
6,04 |
5,78 |
0,256 |
4,4% |
71 188 |
327,7 |
|
Austria |
33 322 |
3,07 |
2,91 |
0,160 |
5,5% |
44 615 |
92,2 |
|
Włochy |
30 528 |
11,00 |
10,89 |
0,110 |
1,0% |
30 535 |
360,4 |
|
Dania |
3 444 |
4,93 |
4,85 |
0,087 |
1,8% |
24 253 |
1 432,9 |
|
Belgia |
8 411 |
3,65 |
3,57 |
0,078 |
2,2% |
21 808 |
433,6 |
|
Hiszpania |
17 678 |
6,55 |
6,51 |
0,038 |
0,6% |
10 441 |
370,5 |
|
Luksemburg |
716 |
0,31 |
0,29 |
0,019 |
6,6% |
5 332 |
434,8 |
|
Estonia |
640 |
0,70 |
0,69 |
0,008 |
1,2% |
2 235 |
1 087,7 |
|
Cypr |
204 |
0,16 |
0,16 |
0,005 |
3,4% |
1 469 |
786,0 |
|
Łotwa |
9 551 |
0,76 |
0,77 |
-0,007 |
-0,9% |
- |
80,0 |
|
Malta |
117 |
0,04 |
0,05 |
-0,010 |
-18,3% |
- |
364,8 |
|
Słowenia |
6 170 |
0,53 |
0,60 |
-0,068 |
-11,4% |
- |
85,7 |
|
Chorwacja |
11 193 |
0,53 |
0,70 |
-0,169 |
-24,2% |
- |
47,3 |
|
Portugalia |
6 093 |
1,87 |
2,08 |
-0,211 |
-10,2% |
- |
306,7 |
|
Słowacja |
519 |
0,86 |
1,08 |
-0,215 |
-20,0% |
- |
1 659,2 |
|
Czechy |
1 811 |
2,69 |
2,91 |
-0,216 |
-7,4% |
- |
1 487,7 |
|
Grecja |
3 351 |
0,62 |
0,88 |
-0,258 |
-29,4% |
- |
185,2 |
|
Finlandia |
8 985 |
2,34 |
2,62 |
-0,272 |
-10,4% |
- |
260,8 |
|
Litwa |
33 472 |
1,46 |
1,75 |
-0,296 |
-16,9% |
- |
43,6 |
|
Węgry |
2 641 |
1,59 |
1,96 |
-0,376 |
-19,2% |
- |
601,1 |
|
Bułgaria |
6 855 |
0,46 |
0,98 |
-0,526 |
-53,6% |
- |
66,5 |
|
Rumunia |
70 175 |
0,95 |
1,57 |
-0,617 |
-39,3% |
- |
13,6 |
|
Szwecja |
4 931 |
2,87 |
3,59 |
-0,721 |
-20,1% |
- |
581,7 |
|
W. Brytania |
13 531 |
14,79 |
15,76 |
-0,963 |
-6,1% |
- |
1 093,2 |
|
Francja |
66 662 |
24,84 |
26,02 |
-1,174 |
-4,5% |
- |
372,7 |
|
UE-28 |
579 981 |
147,93 |
151,09 |
-3,160 |
-2,1% |
817658 |
255,1 |
Źródło: opracowanie własne na podstawie: komunikat prasowy komisji europejskiej pt: „Dwanaście państw członkowskich przekroczyło swoje kwoty mleczne w roku 2014/2015”, Bruksela 21.10.2015, http://ec.europa.eu/agriculture/newsroom/232_en.htm, dostęp: 4.01.2016
