Ptaki wyrządzają rolnikom duże szkody. Co z rekompensatami dla rolników?
Temat szkód wyrządzanych w uprawach wraca wprost proporcjonalnie do powrotów dzikich ptaków na pola. Na wystąpienie posłów w tej sprawie odpowiedziały resorty rolnictwa oraz środowiska. Ale rozwiązania problemu braku odszkodowań dla rolników wciąż nie widać.
W interpelacji zgłoszonej przez grupę posłów Konfederacji była mowa o sygnałach od rolników z Pomorza zwracających uwagę na nasilający się problem szkód w uprawach wyrządzanych przez ptaki krukowate (kruki, gawrony, wrony siwe) oraz żurawie.
Rolnicy pozostawieni sami sobie
„Według relacji rolników oraz przedstawicieli samorządu, szkody te mogą obejmować m.in.: niszczenie materiału siewnego i młodych roślin, rozgrzebywanie gleby, uszkadzanie plandek i materiałów rolniczych, a także wpływać na obniżenie plonów. Choć opis ten nie został poparty szczegółowymi danymi ani ekspertyzami branżowymi, sygnały z terenu wskazują na konieczność zbadania sprawy i ewentualnego podjęcia działań systemowych” – czytamy w interpelacji.
RDOŚ do rolników: nie zgłaszajcie nam szkód w uprawach spowodowanych przez ptaki
Jak w niej dodano, rolnicy, którzy zgłaszają te problemy, czują się pozostawieni sami sobie.
„Państwo nakłada na nich obowiązek znoszenia szkód wyrządzanych przez gatunki chronione, a jednocześnie nie zapewnia żadnej rekompensaty finansowej. Taki stan prawny odbierany jest jako niesprawiedliwy i podważający zaufanie do instytucji publicznych. Rolnicy oczekują, że skoro chronimy przyrodę w imię dobra wspólnego, to koszty tej ochrony powinny być sprawiedliwie dzielone, a nie przerzucane wyłącznie na barki pojedynczych gospodarstw” – wskazano w wystąpieniu skierowanym do ministerstw rolnictwa oraz klimatu i środowiska.
Ptaki niszczą zasiewy kukurydzy
Do tego drugiego resortu zwrócił się też ostatnio samorząd rolniczy, informując o rosnących szkodach w zasiewach, szczególnie w uprawach kukurydzy, które niszczone są przez żurawie i ptaki z rodziny krukowatych.
„Szkody te mają charakter masowy i w wielu przypadkach przekraczają możliwości ochrony upraw przez samych rolników. Obecne przepisy nie przewidują skutecznego mechanizmu rekompensaty, co powoduje, że producenci rolni ponoszą straty niezależne od swojej działalności. Krajowa Rada Izb Rolniczych kolejny raz wyraża stanowisko, że konieczne jest stworzenie systemu odszkodowań finansowanego z budżetu państwa, podobnie jak w przypadku szkód wyrządzanych przez niektóre zwierzęta objęte ochroną gatunkową” – można było przeczytać w piśmie.
Nawet 100 procent strat w uprawach po jesiennych przymrozkach. WIR: trzeba je dopisać do ustawy
MRiRW wskazuje na MKiŚ
W odpowiedzi na przywołaną wyżej interpelację, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW) zapewnia, że problem szkód wyrządzanych w gospodarstwach rolnych i rybackich przez ptaki jest przez nie dostrzegany, a wszelkie informacje do niego docierające są „wnikliwie analizowane.
„Ptaki roślinożerne wyrządzają szkody w zasiewach (m.in. kukurydzy, zbóż ozimych i jarych oraz rzepaku). Szkody najczęściej wyrządzają gęsi, łabędzie, żurawie, dzikie kaczki oraz ptaki z rodziny krukowatych. Problemem dotknięte są też gospodarstwa rybackie w związku z intensywnym wyżerowywaniem ryb przez kormorany” – przyznaje MRiRW.
Podkreśla jednocześnie, że na gruncie przepisów krajowych regulacje w zakresie objęcia danego gatunku ochroną gatunkową, a tym samym wiążących się z tym zakazów bądź też możliwości wydania od nich odstępstw (oraz regulacje pozwalające na wypłatę odpowiednich odszkodowań), określone zostały w Ustawie o ochronie przyrody i znajdują się w kompetencjach Ministerstwa Klimatu i Środowiska (MKiŚ).
„MRiRW dostrzega pilną potrzebę wprowadzenia rozwiązań zapewniających rolnikom skuteczną i adekwatną wypłatę odszkodowań za szkody wyrządzane przez ptaki. Dlatego aktywnie współpracujemy z MKiŚ przy wypracowaniu propozycji rozwiązań powyższego problemu” – przekonuje resort rolnictwa.
Hodowcy bydła stratni przez strefy BTV. Zakłócenia w obrocie i podejrzane praktyki pośredników
Żurawie objęte monitoringiem
Z kolei MKiŚ, ustosunkowując się do zapytań z interpelacji, informuje, że w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska prowadzony jest od 2012 r. ogólnopolski Monitoring Noclegowisk Żurawi. Wynika z niego, że w latach 2012–2024 w okresie jesiennej wędrówki wykazano umiarkowany wzrost liczebności żurawi.
„Jesienią 2024 roku 84 proc. żurawi skupiało się w sześciu regionach: Wielkopolsce (23,1 proc.), Pomorzu (17,4 proc.), Dolnym Śląsku (14,4 proc.), Ziemi Lubuskiej (10,9 proc.), Podlasiu (9,6 proc.) oraz Warmii i Mazurach (8,1 proc.), podobnie jak w latach poprzednich. W ostatnim sezonie odnotowano ponadprzeciętną liczebność żurawi w Wielkopolsce i na Kujawach, natomiast na Pomorzu oraz Warmii i Mazurach odnotowano mniej żurawi w stosunku do lat poprzednich” – wskazuje resort.
Tłumaczy, że ptaki krukowate nie są objęte monitoringiem jako grupa ptaków w ramach dedykowanego im monitoringu, ale niektóre z nich są monitorowane w ramach innych programów. Na przykład populacja lęgowa gawrona - w ramach Monitoringu Flagowych Gatunków Ptaków. W całym okresie badań zaobserwowano umiarkowany spadek wskaźnika rozpowszechnienia oraz liczebności tego gatunku.
Nie ma systemu szacowania
A czy MKiŚ posiada dane o skali szkód wyrządzanych przez te ptaki w uprawach rolnych na terenie kraju?
Będą rekompensaty dla hodowców drobiu za straty związane z grypą ptaków
„Obecnie nie ma systemu pozwalającego na szacowanie skali szkód w uprawach rolnych przez poszczególne gatunki ptaków” - przyznaje resort.
I zaznacza, że pozostaje w kontakcie z ministerstwem rolnictwa celem wypracowania rozwiązań mogących zminimalizować dotkliwość szkód w działalności rolniczej, powodowanych przez ptaki chronione.
Jednocześnie twierdzi, iż w trakcie uzgodnień międzyresortowych wielokrotnie zwracało się do MRiRW o zwiększenie środków na wypłaty w funduszach unijnych, którymi dysponuje ten resort – na rzecz odszkodowań za szkody odzwierzęce.
„W sierpniu br. MKiŚ zgłosiło też uwagę do projektu ustawy o zmianie Ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, sugerującą rozważenie uwzględnienia w projekcie tej ustawy współfinansowania ze strony Skarbu Państwa ubezpieczeń dla rolników na wypadek powstania szkód w uprawach spowodowanych przez ptaki objęte ochroną gatunkową” – podsumowuje resort klimatu.
- Agrobiznes bez tajemnic. Zamów prenumeratę miesięcznika "Przedsiębiorca Rolny" już dziś
