A może wysiać łubin?

Poleć
Udostępnij
Autor tekstu: mgr inż. Katarzyna Czopek, prof. dr hab. Mariola Staniak, IUNG-PIB w Puławach | redakcja@agropolska.pl
24-02-2021,18:35 Aktualizacja: 24-02-2021,18:47
A A A
W ostatnich latach w Polsce obserwujemy problem wysokiego udziału zbóż w strukturze zasiewów, który powoduje „zmęczenie gleby” poprzez wyczerpywanie składników pokarmowych oraz wzrost fitotoksyczności środowiska glebowego. Jak można temu zapobiec?
 
Ciągła uprawa zbóż, roślin oleistych i okopowych przyczynia się do degradacji substancji organicznej w glebie. Aby utrzymać odpowiedni bilans konieczne jest wprowadzenie do płodozmianu gatunków o dodatnim współczynniku reprodukcji glebowej materii organicznej, np. bobowate (tabela). Do grupy tej należą między innymi łubiny - biały, żółty i wąskolistny. 
 
łubin wąskolistny, rośliny

Odmiany łubinów polecane do uprawy 2021

W tym sezonie rekomenduje się do siewu 17 odmian łubinu wąskolistnego oraz 6 odmian łubinu żółtego. Wśród odmian łubinu wąskolistnego najszerzej polecane są Agat i Roland (w 11 województwach), a łubinu żółtego Puma (w...
Z korzyścią dla gleby i roślin
 
Uprawa bobowatych przynosi wiele korzyści zarówno dla środowiska glebowego, jak i roślin następczych. Gatunki te mają palowy, głęboki system korzeniowy, dzięki któremu poprawiają właściwości fizyczne gleby, zapobiegając jej zagęszczeniu. Odpowiednia struktura gleby umożliwia łatwiejsze podsiąkanie wody i sprawia, że jest ona lepiej napowietrzona. Głęboki system korzeniowy umożliwia również pobieranie składników pokarmowych z głębszych warstw i przemieszczanie ich w górę profilu glebowego. Dzięki temu gatunki uprawiane po łubinie mają stanowisko bardziej zasobne w makroskładniki, głównie w fosfor, wapń i potas. 
 
Symbioza bobowatych z bakteriami brodawkowymi, które wiążą azot z powietrza, pozwala wzbogacić glebę w ten pierwiastek i umożliwia korzystanie z azotu także roślinom następczym. Jest to szczególnie ważne w latach suchych, kiedy pobieranie azotu mineralnego pochodzącego z nawozów jest ograniczone. Łubiny pozostawiają w glebie 40-90 kg azotu/ha, co pozwala na ograniczenie stosowania nawozów mineralnych o 20-25%. 
 
Ponadto, pozostawiają dużą masę resztek pożniwnych, które dostarczają znacznych ilości substancji organicznej, z której tworzą się związki próchniczne. Zawartość substancji organicznej korzystnie wpływa na właściwości biologiczne gleby, aktywizując działalność pożytecznych mikroorganizmów strukturo- i próchnico-twórczych. Dodatkowo łubiny uprawiane w międzyplonach pełnią ważną rolę ochronną i konserwującą, zapobiegając erozji wodnej, wietrznej, zaskorupieniu gleby i zachwaszczeniu. Ich uprawa jest również dobrym „przerywnikiem” dla rozwoju szkodliwych dla zbóż patogenów grzybowych i nicieni.
 
rośliny białkowe, łubin, pasze dla zwierząt, uprawa łubinu, łubin biały, łubin żółty, łubin wąskolistny

Łubin można uprawiać na słabszych stanowiskach

Łubin uprawia się na słabszych stanowiskach, żółty na glebach kwaśnych i lekkich, natomiast wąskolistny i biały na nieco lepszych tj. IV klasy. - Powszechna opinia o tym, że biały ma wysokie wymagania odnosi się do innych gatunków...
Na paszę i zielony nawóz
 
Łubiny, jako rośliny wysokobiałkowe pastewne, wykorzystywane są głównie jako cenny składnik pasz dla zwierząt, ale mogą być także komponentem tzw. żywności funkcjonalnej. Poza wartością odżywczą zawierają bowiem substancje czynne, pozytywnie wpływające na zdrowie człowieka. Ponadto, wykorzystywane są jako nawóz zielony. 
 
Wśród łubinów występują odmiany słodkie (niskoalkaloidowe) i gorzkie (wysokoalkaloidowe) oraz tradycyjne i samokończące. Odmiany o samokończącym typie wzrostu są bardziej odporne na wyleganie, szybko i równomiernie dojrzewają, ale są podatne na choroby grzybowe i plonują nieco słabiej w porównaniu z odmianami tradycyjnymi.
 
U wszystkich gatunków łubinów występują ponadto odmiany termoneutralne, które nie wymagają jaryzacji. Odmiany te wytwarzają mniej rozgałęzień bocznych i nawet pomimo opóźnionego siewu wcześniej osiągają dojrzałość. 
 
Łubiny mają niewielkie wymagania termiczne. Nasiona zaczynają kiełkować już w temperaturze 1-2 °C i mogą przetrwać spadki temperatury do -6°C. Są natomiast wrażliwe na ilość i rozkład opadów w sezonie wegetacyjnym. Największe wymagania wodne mają w okresie pęcznienia i kiełkowania nasion oraz w fazie tworzenia pąków kwiatowych i na początku kwitnienia. Przypada to na okres od połowy maja do połowy lipca. Niedobór wody w tych okresach powoduje nierównomierne wschody, słaby wzrost, gorsze zawiązywanie strąków, a w konsekwencji obniżenie plonu. Także nadmiar opadów w okresie kwitnienia nie jest dla nich korzystny.
 
łubin biały, łubin żółty, łubin wąskolistny, warchlaki, tuczniki, trzoda chlewna, żywienie świn, białko ogólne

Łubin w żywieniu świń czyli dużo taniego białka

Krajowe rośliny białkowe, w tym różne gatunki łubinów, mogą zwiększyć opłacalność produkcji trzody chlewnej. Jest to możliwe zwłaszcza przy bardzo wysokich cenach importowanej śruty sojowej. W Polsce uprawiamy trzy gatunki...
Dominuje wąskolistny
 
Gatunkami najczęściej uprawianymi w Polsce i Europie są łubiny wąskolistny i żółty. W naszym kraju dominuje łubin wąskolistny, który ze względu na krótszy okres wegetacji (średnio o 10-12 dni) niż łubin żółty, może być uprawiany niemal w całym kraju (z wyjątkiem terenów podgórskich i bezpośrednio przymorskich). Gatunek ten plonuje wyżej niż łubin żółty (średni plon nasion wynosi 2,5-3 t/ha) oraz pozostawia więcej resztek pożniwnych (ok. 5-6 t/ha). 
 
Charakteryzuje się mniejszą zawartością białka (średnio 315 g/kg). Jego wymagania glebowe są średnie. Zalecany jest do uprawy na glebach klas: IIIb, IVa i IVb, należących do kompleksów: żytniego bardzo dobrego i żytniego dobrego, zasobnych w magnez, o odczynie pH 5,5-7,0. 
 
Łubin wąskolistny cechuje się znaczną odpornością na antraknozę. Nasiona odmian słodkich stanowią cenny komponent mieszanek paszowych stosowanych w żywieniu zwierząt monogastrycznych, zaś odmiany gorzkie uprawiane są najczęściej na zielony nawóz. Cenną i wartościową paszą jest także cała masa zielona słodkich odmian łubinu wąskolistnego.
 
Żółty na słabsze gleby
 
łubin wąskolistny, rośliny, pole

Łubin wąskolistny: najlepsze odmiany 2020

Plon najlepszej odmiany łubinu wąskolistnego w badaniach PDO w roku 2020 to ponad 22 dt/ha. Średni plon łubinu wąskolistnego w tym roku wyniósł 19,9 dt/ha, rok wcześniej 23,5 dt/ha, a dwa lata wcześniej 25,0 dt/ha. Różnica w...
Mniej popularnym gatunkiem uprawianym w Polsce jest łubin żółty, ale ze względu na małe wymagania glebowe i wysoką wartość pokarmową nasion niektórzy rolnicy chętnie go wysiewają na słabszych glebach. Gatunek ten może być uprawiany na glebach lekkich, klas: IVb, V i VI, należących do kompleksów: żytniego dobrego, żytniego słabego i żytniego bardzo słabego. Jest też mało wrażliwy na zakwaszenie gleby (optymalne pH 5,5-6,0). 
 
Nasiona łubinu żółtego charakteryzują się dużą zawartością białka o dobrej wartości biologicznej (średnio 420 g/kg) i małej zawartości substancji antyżywieniowych (alkaloidów). Uprawa tego gatunku na zielonkę pozwala na uzyskanie znacznej ilości wartościowej paszy objętościowej o niskiej zawartości włókna, ale uprawiany na nasiona daje stosunkowo niski plon (średnio 1,5-2,0 t/ha). Na glebach lekkich gatunek ten jest również użytkowany na zielony nawóz. Sucha masa resztek korzeniowych wraz ze słomą wynosi 3,5-5,0 t/ha. 
 
Biały nie opłaca się
 
Wśród gatunków uprawianych w Polsce największe potencjalne możliwości plonotwórcze ma łubin biały, ale jego znaczenie gospodarcze jest marginalne. W optymalnych warunkach uzyskuje się średnio 2,5-3,0 t nasion/ha, ale w korzystnych latach można uzyskać nawet 4 t/ha, o zbliżonej do łubinu wąskolistnego zawartości białka (ok. 300 g/kg) i dużej zawartości tłuszczu (100-120 g/kg). Masa resztek pożniwnych wynosi około 6 t/ha.
 
łubin żółty, strąki, roślina

Na ratunek dla zmęczonej gleby zacznij uprawiać łubiny

W dobie intensywnej produkcji roślinnej, pól zdominowanych przez uprawy zbożowe, stale zwiększających się kosztów nawożenia i ochrony, warto pomyśleć o ratunku dla zmęczonej gleby. W tym celu należy zacząć uprawiać łubin wąskolistny...
Gatunek ten ma największe wymagania glebowe wśród łubinów. Najbardziej odpowiednie do jego uprawy są gleby klasy od IIIa do IVa, o odczynie zbliżonym do obojętnego (optymalne pH 6,0-7,0). Ze względu na największe wymagania glebowe i długi okres wegetacji (ponad 130 dni), a także podatność na antraknozę, uprawa łubinu białego jest najmniej rozpowszechniona w Polsce, a wysoki koszt materiału siewnego (duże nasiona) sprawia, że jest nieopłacalny do uprawy na zieloną masę i zielony nawóz.
 
Wpisany w integrowaną ochronę
 
Polityka Unii Europejskiej, również Polski, ukierunkowana na produkcję roślinną opartą na integrowanej ochronie roślin, ma na celu ograniczenie stosowania chemicznych środków ochrony roślin. Preferowane jest wykorzystanie metod agrotechnicznych, biologicznych i hodowlanych, a wśród nich racjonalne następstwo roślin, czyli zmianowanie. 
 
Ważna jest uprawa gatunków z różnych rodzin botanicznych, w których bobowate mają bardzo duże znaczenie nie tylko w plonie głównym, ale też w międzyplonach. Łubiny, dzięki zróżnicowanym wymaganiom glebowym oraz możliwości użytkowania w różnych kierunkach mogą być dobrym rozwiązaniem do przerwania monokultury zbożowej. Ponadto opłacalność innych upraw polowych (np. zbóż), po uwzględnieniu roślin bobowatych w płodozmianie znacząco wzrasta, kiedy zwróci się uwagę nie tylko na opłacalność uprawy strączkowych w danym roku, ale również na korzyści dla roślin następczych i zyski z plonów w kolejnych latach.
 

Tabela. Współczynniki reprodukcji (+) lub degradacji (-) glebowej substancji organicznej dla poszczególnych grup roślin uprawnych (źródło: Kundler i in. 1981).

Grupy roślin uprawnych

Gleby lekkie i bardzo lekkie

Gleby średnie

Gleby

ciężkie

Okopowe

-1,26

-1,4

-1,54

Kukurydza

-1,12

-1,15

-1,22

Zboża, oleiste

-0,49

-0,53

-0,56

Poplony ozime

-0,32

-0,35

-0,38

Bobowate grubonasienne

+0,32

+0,35

+0,38

Bobowate drobnonasienne i mieszanki z trawami

+1,89

+1,96

+2,1

Trawy

+0,92

+1,05

+1,16

Międzyplony na zielony nawóz

+0,63

+0,70

+0,77

+” - współczynnik reprodukcji, który oznacza ilość ton materii organicznej, o jaką gleba zostaje wzbogacona w ciągu roku przez daną uprawę na 1 ha użytków rolnych.

-” - współczynnik degradacji, który oznacza ilość ton materii organicznej, o jaką gleba zostaje zubożona przez daną uprawę w ciągu roku na 1 ha użytków rolnych.

  •   Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 2-2021 - ZAPRENUMERUJ
 
Poleć
Udostępnij
W chwili obecnej nie dysponujemy żadnymi aktualnościami.
9. Europejski Kongres Menadżerów Agrobiznesu