Soja w centrum uwagi

Poleć

Udostępnij

Autor tekstu: mgr Agnieszka Osiecka, COBORU Słupia Wielka | redakcja@agropolska.pl

24-04-2020,14:45 Aktualizacja: 24-04-2020,14:51

A A A

Corocznie, począwszy od 2017 r., w doświadczeniach PDO badanych jest około 30 odmian, z czego 40%, to odmiany z KR, a...

Rozpoczęta w 2017 roku Inicjatywa Białkowa COBORU koncentruje się na działaniach związanych ze wsparciem poprawy bilansu paszowego w kraju, w oparciu o wykorzystanie roślin bobowatych grubonasiennych i soi. Dzięki tej inicjatywie odmiany soi testuje się na tak szeroką skalę. Wszystko po to, żeby ją dokładnie poznać.

Soja jest rośliną bobowatą grubonasienną, którą można wykorzystywać również jako roślinę oleistą, ponieważ poza dużą zawartością białka w nasionach (około 35%), zawiera sporo tłuszczu (ponad 20%). Po wytłoczeniu oleju pozostaje produkt uboczny, cenny w przemyśle paszowym - śruta sojowa.

Okiem praktyka: soja nie toleruje błędów

Franciszek Ostapczuk, prezes Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej Bielczanka (woj. małopolskie) uprawia soję na ponad 100 ha. Swoim doświadczeniem i praktycznymi uwagami chętnie dzieli się z innymi rolnikami. Początki z uprawą soi...

czytaj więcej

Testowanie przydatności i rejonizacja uprawy

Jako roślina ciepłolubna dnia krótkiego wymaga przystosowania rytmu rozwojowego roślin do warunków klimatu umiarkowanego. Aby upowszechnić uprawę soi, z jednej strony konieczne jest testowanie przydatności odmian, które będą dobrze i stabilnie plonowały oraz dojrzewały w warunkach klimatycznych naszego kraju. Z drugiej strony ważne jest wyznaczenie i scharakteryzowanie rejonów jej uprawy.

Do niedawna dane literaturowe wskazywały, że najlepszym rejonem dla soi była Polska południowa, gdzie lokalizowano pierwsze doświadczenia. Aktualnie odmiany soi są testowane w całym kraju, a liczbę doświadczeń podwojono.

Dotychczas w Polsce wyróżniono 3 rejony uprawy soi: północny (PN), centralny (CN) i południowy (PD). Istotne jest weryfikowanie przydatności i charakterystyka poszczególnych rejonów w kontekście jej uprawy na podstawie wyników wieloletnich i w oparciu o dane pozyskane w sezonach wegetacyjnych o różnym przebiegu pogody.

Natomiast weryfikacji odmian dokonuje się głównie w oparciu o wyniki dużej liczby doświadczeń porejestrowych. W efekcie tworzone są listy odmian zalecanych (LOZ) dla poszczególnych województw. Trafiają na nie tylko te odmiany, które w danym rejonie sprawdzają się najlepiej. Od dwóch lat odmiany soi są rekomendowane do uprawy w większości województw. W niektórych są to pojedyncze odmiany, w innych jest nawet ok. dziesięciu, różnych pod względem wczesności.

Rośliny bobowate, a na pewno soja to przyszłość produkcji roślinnej

Podkarpacki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Boguchwale zaprosił rolników na szkolenie w zakresie doboru odmian i agrotechniki uprawy roślin bobowatych grubonasiennych i soi w ramach Inicjatywy Białkowej COBORU. Do Boguchwały przyjechało...

czytaj więcej

Badania odmian z KR i CCA

Przyjęty system badań pozwala na testowanie dużej liczby odmian z Krajowego rejestru (KR) i ze Wspólnotowego katalogu odmian roślin rolniczych (CCA), zwłaszcza tych, których nasiona są oferowane na polskim runku nasiennym.

Wiedza na temat odmian z CCA ogranicza się zazwyczaj do charakterystyk opracowanych na bazie wyników z rejonu ich wyhodowania lub zachowywania. Te informacje często nie korespondują z obserwowaną reakcją odmian, gdy bierze się je do uprawy w Polsce, chociażby w kwestii długości okresu wegetacji.

Liczba odmian soi, których zasiewy zgłoszono do kwalifikacji nasiennej od kliku lat szybko rośnie. W minionym roku było ich około 30., w zdecydowanej większości są to odmiany zagraniczne. Poza tym część nasion różnych odmian jest sprowadzana do Polski jako gotowy produkt do sprzedaży. Nie sposób oszacować ile takiego materiału siewnego jest na rynku, ale jeśli te odmiany nie uczestniczyły w systemie badań PDO, to niestety nie wiadomo czy do uprawy w naszych warunkach się nadają.

Corocznie, począwszy od 2017 roku, w doświadczeniach PDO badanych jest około 30 odmian, z czego 40%, to odmiany z KR, a pozostałe z CCA. W ciągu trzech lat przebadano aż 51 odmian.

Rzepak, soja, strączkowe... Z nich mamy mieć więcej białka

- Jesteśmy w toku prac rządowych, które od czasu do czasu stanowiły pewne kroki milowe - mówił Szymon Giżyński, wiceminister rolnictwa o "Programie w sprawie działań w zakresie pozyskiwania alternatywnych źródeł białka dla...

czytaj więcej

Liczy się plonowanie i wczesność

Obserwacje przebiegu pogody w ostatnich latach, tzn. ciepłe zimy i wysokie temperatury długo utrzymujące się w sezonie letnim sugerują, że możliwości uprawy soi w klimacie umiarkowanym są większe niż było to w przeszłości. Poza potencjałem i stabilnością plonowania, kluczowa jest wczesność.

Wiele odmian charakteryzuje się dużymi możliwościami plonotwórczymi, ale wiąże się to z długim okresem wegetacji. Z racji tego, że soja jest wysiewana dopiero na przełomie kwietnia i maja, liczba dni konieczna do uzyskania przez rośliny dojrzałości żniwnej niezależnie od przebiegu pogody będzie mówiła o jej przydatności. Rolnik wybierając konkretną odmianę do uprawy, musi mieć dostęp do rzetelnej informacji, kiedy będzie możliwe wymłócenie nasion przy odpowiedniej jeszcze pogodzie na jesieni.

Dotychczasowe doświadczenia odmianowe przebiegały w latach o różnych warunkach pogodowych. Rok 2017 był korzystny dla soi, zwłaszcza ze względu na dobry rozkład opadów, ale także optymalne temperatury. Soja w tym sezonie plonowała średnio na poziomie około 35 dt z ha. Plony w poszczególnych lokalizacjach były dobre, poza pojedynczymi doświadczeniami na północy Polski. W latach przekropnych, zwłaszcza dla odmian późnych, istotne jest wystąpienie okresów ładnej, bezdeszczowej pogody we wrześniu. W omawianym roku w niektórych lokalizacjach Polski północnej, część odmian nie została zebrana ze względu na wydłużenie się wegetacji i nieosiągnięcie gotowości do zbioru.

Rok 2018 w naszym kraju był suchy. Notowano długie okresy niedostatku opadów z wysokimi temperaturami. Soja jako roślina ciepłolubna, dobrze radziła sobie w takich warunkach mimo, że wszystkie inne gatunki bobowatych plonowały znacznie niżej.

Uprawa soi będzie koniecznością?

25 lutego firma Agricola-Lublin zaprosiła swoich klientów z północno-wschodniej Lubelszczyzny na szkolenie do Parczewa. Było to kolejne ze szkoleń, organizowanych co roku przez tą firmę. Witając przybyłych Marta Klajda...

czytaj więcej

Soja w związku z inną dynamiką rozwoju zdołała wykorzystać lipcowe opady, gdyż była to pełnia jej wegetacji. Opady pojawiały się głównie lokalnie, w fazie kwitnienia i wiązania strąków. Ciepła jesień pozwoliła na zakończenie wegetacji u wszystkich odmian, nawet najpóźniejszych. Odmiany w znacznie mniejszym stopniu różnicowały się pod względem długości okresu wegetacji. Mimo, że rok był trudny, średnie plony soi utrzymały się na poziomie 36 dt z ha.

Rok 2019 był podobny do 2018, generalnie było sucho. Już w fazie początkowego rozwoju często notowano nie tylko niedostatek opadów, ale też bardzo wysokie temperatury. Stan roślin był dobry jeśli w tym okresie pojawiły się choćby krótkotrwałe opady.

W fazie generatywnej soja znów musiała korzystać jedynie z lokalnych opadów i częściej niż w 2018 r. widoczna była reakcja roślin na niedobór wody. W części lokalizacji opady, które wystąpiły późnym latem nie miały już wpływu na zwyżkę plonów. Powodowały za to niewyrównanie dojrzewania i wyraźnie opóźniały zakończenie wegetacji oraz utrudniały zbiór. W takich warunkach uwidoczniała się zmienność plonowania. Średnie plony wyniosły 27 dt z ha i były one o 25% niższe niż w dwóch poprzednich latach.

W KR jest obecnie 26 odmian soi, w lutym br. na posiedzeniu Komisji ds. rejestracji, wpisano cztery nowe: wczesną - Marzena, późną - ES Governor oraz dwie bardzo późne - Orpheus i Trumpf. Wszystkie pochodzą z hodowli zagranicznych.

Tabela. Plonowanie i cechy rolniczo-użytkowe odmian soi (zbiór 2019)

Odmiany	Plon		Zawartość			Choroby			Wysokość		Masa 1000 nasion	Wyleganie	Równomierność dojrzewania
	nasion	białka	białka ogólnego	tłuszczu surowego	włókna surowego	bakteryjna plamistość	septorioza	purpurowa cerkosporioza	roślin	osadzenia najniższych strąków	Masa 1000 nasion	Wyleganie	Równomierność dojrzewania
	dt/ha	kg/ha	% s.m.			skala 9º			cm		g	skala 9º
Bardzo wczesne i wczesne
Mayrika	26,0	775	35,1	22,7	8,0	7,5	7,4	7,9	71	10,2	168	8,5	7,8
Adessa	25,4	797	36,9	23,7	7,9	7,6	8,1	7,8	60	7,8	197	8,8	7,8
Antigua	24,6	747	35,7	22,7	7,4	7,6	8,4	7,8	62	8,7	206	8,8	7,7
Ambella	23,0	704	36,0	24,0	8,2	7,3	8,1	8,1	58	7,8	193	8,7	8,0
Erica	23,0	739	37,8	22,2	7,8	7,4	8,0	7,8	60	8,6	197	8,5	7,7
Średnio wczesne i średnio późne
Sirelia	28,9	845	34,4	24,4	7,5	6,7	7,9	7,4	66	9,2	200	8,4	7,7
Abelina	28,3	865	36,0	24,1	7,9	6,8	7,9	7,7	76	10,4	186	8,5	7,8
Obelix	27,8	846	35,8	23,6	7,9	7,4	8,1	7,5	66	9,8	238	8,4	7,6
Moravians	26,5	830	36,8	22,8	7,4	7,6	8,1	8,1	70	9,5	197	8,7	7,4
Alexa	26,5	815	36,2	23,5	7,7	6,6	7,7	7,8	61	8,5	176	8,7	7,7
Merlin	26,3	776	34,8	24,8	8,2	6,8	8,0	7,5	65	9,0	176	8,7	7,9
SG Anser	25,2	761	35,6	23,5	8,1	7,4	8,2	7,8	71	10,6	222	8,4	7,5
Późne
Acardia	31,9	902	33,2	24,3	8,3	7,6	8,1	7,9	67	9,8	197	8,8	7,6
Adelfia	28,7	864	35,4	23,5	7,5	7,8	8,3	8,4	61	8,8	193	8,7	7,6
Albiensis	29,0	858	34,9	23,4	7,2	8,1	8,6	8,1	71	9,9	235	8,3	7,7
ES Comandor	28,9	899	36,6	22,3	7,3	7,0	7,8	8,0	66	9,8	204	8,7	7,6
Viola	28,7	884	36,3	23,3	8,5	7,2	7,8	8,0	68	9,0	170	8,6	7,6
Achillea	28,3	893	37,1	23,0	7,4	7,6	8,3	8,1	62	9,4	200	8,7	7,4
Aurelina	27,1	867	37,7	23,0	7,8	7,6	8,2	8,0	67	9,7	205	8,7	7,6
GL Melanie	26,9	828	36,3	23,2	7,8	7,7	8,0	8,1	67	9,8	203	8,7	7,7
Solena	27,0	847	36,9	23,0	7,8	7,7	7,9	7,5	64	9,4	198	8,2	7,7
Regina	26,6	865	38,3	22,3	7,9	7,3	7,8	8,0	62	8,5	215	8,6	7,3
Brunensis	26,0	822	37,2	22,0	7,6	7,5	8,1	8,1	68	9,5	195	8,6	7,3
Aligator	25,6	775	35,6	23,9	8,3	7,1	7,9	7,7	64	9,2	210	8,7	7,5
ES Favor	25,9	818	37,2	22,7	7,2	7,2	8,3	8,1	61	9,1	201	8,6	7,4
Sultana	25,6	825	37,9	22,8	7,8	7,4	7,8	7,9	61	8,5	199	8,6	7,5
Bardzo późne
Kofu	30,9	896	34,1	23,1	7,1	7,6	7,9	7,7	68	9,0	199	8,5	7,5
Tertia	30,8	939	35,9	23,4	7,2	7,4	8,2	7,9	67	10,1	201	8,7	7,4
Bettina	30,0	877	34,4	23,6	7,3	7,7	8,1	8,0	65	9,2	194	8,6	7,4
Coraline	29,3	877	35,2	23,8	7,9	7,7	7,8	8,1	71	9,4	188	8,2	7,7
Petrina	28,8	862	35,2	23,5	7,8	7,3	7,8	7,6	64	9,4	189	8,0	7,1
Naya	28,6	894	36,7	23,3	7,9	7,1	8,4	7,9	63	9,0	214	8,7	7,3