Metoda biologiczna oraz chemiczna ochrony kukurydzy przed szkodnikami i chorobami

Poleć

Udostępnij

Autor tekstu: dr hab. inż Paweł K. Bereś, prof. TSD IOR-PIB w Rzeszowie | redakcja@agropolska.pl

28-02-2020,9:55 Aktualizacja: 29-02-2020,19:05

A A A

Kukurydza uszkodzona przez omacnicę. Foto_Arkadiusz Artyszak

Oprócz agrotechnicznej i hodowlanej metody walki z chorobami i szkodnikami w uprawie kukurydzy, istnieje także metoda biologiczna i chemiczna.

Po metodę biologiczną można sięgnąć przy ograniczaniu szkodliwości omacnicy prosowianki. Obejmuje ona zastosowanie dwóch rodzajów czynników ograniczających szkodnika - pasożyta jaj omacnicy albo preparatów zawierających bakterie Bacillus spp. z dodatkiem wyciągów traw.

Ochrona kukurydzy przed chorobami i szkodnikami: metoda agrotechniczna

Szkodniki i choroby występujące na kukurydzy można ograniczać czterema metodami: agrotechniczną, hodowlaną, biologiczną i chemiczną. Ta ostatnia staje się coraz trudniejsza w związku z wycofywaniem z rynku kolejnych substancji czynnych. O czym...

czytaj więcej

Metoda z użyciem pasożyta polega na wykładaniu biopreparatów zawierających kruszynka (Trichogramma spp.). W Polsce wykorzystuje się biopreparaty zawierające głównie larwy i poczwarki Trichogramma brassicae, lub mieszaninę tego gatunku z T. evenescens, które mają postać albo kartoników do zawieszania na liściach, albo kulek aplikowanych na glebę, albo sypką do zastosowania agrolotniczego. W tabeli 1. zaprezentowano wykaz dostępnych na rynku biopreparatów zawierających kruszynka.

Biologiczną walkę z omacnicą prosowianką rozpoczyna się z chwilą wykrycia nalotu pierwszych motyli omacnicy prosowianki. W zależności od zaleceń producenta wykonuje się 1. lub 2. introdukcje kruszynka. Pierwszą należy wykonać natychmiast po pojawieniu się pierwszych jaj szkodnika na roślinach, drugą 7-10 dni później.

Gdy do monitorowania omacnicy prosowianki stosuje się pułapki świetlne i feromonowe to pierwsze wyłożenie biopreparatu wykonuje się zwykle po 5-10 dniach od stwierdzenia pierwszego motyla w pułapce, kolejne po 7-10 dniach. Istnieje także możliwość zakupu biopreparatu wraz z kompleksową usługą jego zastosowania i oceny skuteczności.

Obok kruszynka, do zwalczania omacnicy prosowianki na kukurydzy stosuje się w praktyce rolniczej także środki oparte na bakteriach z rodzaju Bacillus. W kukurydzy cukrowej zarejestrowany jest preparat Lepinox Plus oparty na bakteriach Bacillus thuringiensis spp. kurstaki.

Jak plonowała kukurydza ziarnowa w PDO w 2019 roku?

Wybór odmiany kukurydzy do uprawy jest zadaniem wymagającym głębszej analizy. Jedną z ważniejszych cech, którą bierze się pod uwagę jest stabilność plonowania, a więc odmiana powinna osiągać zadowalające plony nawet w niesprzyjających...

czytaj więcej

Na rynku są także dostępne środki zawierające bakterie Bacillus i wyciągi traw, które nie podlegają rejestracji. Preparaty te aplikuje się na kukurydzę nalistnie, w okresie rozwijania przez rośliny od 6-9 liści (BBCH 16-19) do fazy 2 kolanka (BBCH 32), co przypada (w zależności od tempa wzrostu roślin, terminu siewu itd.) od początku do końca czerwca, a niekiedy do początku lipca. Preparaty oparte na wyselekcjonowanych bakteriach Bacillus (w połączeniu z wyciągami z traw polnych) mają za zadanie po wylocie omacnicy prosowianki stworzyć jej niekorzystne warunki do zasiedlania i żerowania na roślinach.

Wytwarzane przez bakterie metabolity mają indukować - zdaniem producenta - naturalne systemy ochronne przed uszkodzeniami powodowanymi przez owady. Dodatkowa zawartość wyciągów roślinnych ma odpowiadać za zmianę środowiska zewnętrznego rośliny (na liściach, łodygach, kolbach) tworząc niekorzystne warunki do zasiedlania kukurydzy przez szkodnika. Preparaty te stosuje się w godzinach późno popołudniowych i wieczornych, najlepiej po opadach deszczu (tabela 2).

Ochrona chemiczna zmienia się dynamicznie

Z zaleceń, w ostatnich miesiącach wykreślono tiuram oraz propikonazol stosowane do ograniczania chorób grzybowych, ale z początkiem 2020 roku kończy się stosowanie metiokarbu, który był używany jako repelent ale i preparat owadobójczy. Kolejne substancje są oceniane i jest wysoce prawdopodobne, że proces wycofywania obejmie jeszcze kilka innych.

Zdrowotność kukurydzy zależy od rodzaju nawozu azotowego

Rośliny uprawne przez cały okres wegetacji są narażone na atak patogenów. Ich wrażliwość jest różna i zależy nie tylko od genetyki, ale także od stanu odżywienia. Ten obszar nauki wymaga intensywnych badań zarówno podstawowych,...

czytaj więcej

Do ochrony przed wczesnowiosennymi chorobami stosuje się zaprawy nasienne, które wymieniono w tabeli 3. Są one zarejestrowane przeciwko zgorzeli siewek, głowni guzowatej kukurydzy oraz głowni pylącej. W większości przypadków kwalifikowany materiał siewny dostępny w sprzedaży jest już odgórnie zaprawiony jednym z wymienionych preparatów.

Jeżeli jednak zachodzi potrzeba użycia w gospodarstwie konkretnego preparatu, wówczas należy zgłosić taką potrzebę do hodowcy lub dystrybutora ziarna siewnego lub zamówić w specjalistycznej firmie usługowe zaprawienie ziarna danej odmiany wybranym preparatem.

Do ograniczania szkodliwości chorób pojawiających się w późniejszym okresie wykorzystuje się fungicydy nalistne. Zarejestrowane w kukurydzy preparaty są przeznaczone do ograniczania pojawu drobnej i żółtej plamistości liści, a niektóre dodatkowo przeciwko rdzy kukurydzy i fuzariozie (tabela 4).

Wykaz aktualnie zarejestrowanych preparatów chemicznych przeciwko szkodnikom prezentuje tabela 7. Są one skierowane do ograniczania szkód powodowanych przez ptaki, ploniarkę zbożówkę, mszyce, omacnicę prosowiankę i stonkę kukurydzianą (chrząszcze).

Tabela 1. Biopreparaty do zwalczania jaj omacnicy prosowianki dostępne w Polsce (nie wymagające rejestracji)

Biopreparat	Sposób wykładania	Gatunek kruszynka	Liczba introdukcji	Dawka	Ilość błonkówek na hektar
Trichocap	zawieszki na liście	T. brassicae	1–2	25 zawieszek/ha	ok. 250 tys.
TrichoLet	agrolotniczo: dron, wiatrakowiec	T. evanescens i T. brassicae	1–2	postać sypka	150 – 250 tys.
Trichosafe zawieszki	zawieszki na liście	T. brassicae	1 (2)	30-50 zawieszek/ha	220 tys.
Trichosafe kulki	kulki na glebę: aplikacja ręczna, rozrzutnikiem bądź dronem	T. brassicae	1 (2)	100 kulek/ha	220 tys.

Źródło: Opracowanie własne

Tabela 2. Preparaty zawierające bakterie Bacillus do ograniczania omacnicy prosowianki na kukurydzy dostępne w Polsce

Preparat	Czynnik zwalczający	Postać biopreparatu	Sposób aplikacji	Liczba zabiegów	Dawka na hektar	Ilość wody na ha
Ostrinia STOP	wyselekcjonowane bakterie z grupy Bacillus i wyciągi z traw polnych	proszek do sporządzania zawiesiny wodnej	opryskiwanie roślin (drobno lub grubokropliste)	1 (lub więcej w zależności od zaleceń producenta)	100 g	200-400 l
QQ Backter (środki nie wymagające rejestracji)		proszek do sporządzania zawiesiny wodnej	opryskiwanie roślin (drobno lub grubokropliste)	1 (lub więcej w zależności od zaleceń producenta)	100 g	200-400 l
Lepinox Plus (rejestracja w kukurydzy cukrowej)	Bacillus thuringiensis spp. kurstaki	proszek do sporządzania zawiesiny wodnej	opryskiwanie roślin (drobnokropliste)	1-3	1000 g	300-1000 l

Źródło: Opracowanie własne

Tabela 3. Zaprawy fungicydowe zarejestrowane do ochrony kukurydzy przed chorobami w 2019 roku

Choroba	Preparat	Substancja czynna	Dawka
Zgorzel siewek Głownia guzowata kukurydzy Głownia pyląca kukurydzy	Alios 300 FS	tritikonazol	110 ml/100 kg ziarna
Zgorzel siewek Głownia guzowata kukurydzy	Maxim XL 034,7 FS	fludioksonil + metalaksyl-M	100 ml/100 kg ziarna
Zgorzel siewek Głownia pyląca kukurydzy	Vibrance 500 FS	sedaksan	2,5 ml/50 tys. nasion
Zgorzel siewek	Redigo M 120 FS	metalaksyl + protiokonazol	15 ml/50 tys. nasion

Źródło: Rejestr MRiRW z dnia 04.12.2019

Tabela 4. Fungicydy nalistne zarejestrowane do zwalczania chorób kukurydzy w 2019 roku

Choroba	Preparat	Substancja czynna	Dawka na ha	Termin stosowania
Drobna plamistość liści Rdza kukurydzy Żółta plamistość liści	Retengo	piraklostrobina	0,7–1,0 l	opryskiwać 1 raz od początku wzrostu źdźbła do pełni kwitnienia kukurydzy
Fuzariozy Rdza kukurydzy Żółta plamistość liści	Retengo Plus 183 SE	piraklostrobina + epoksykonazol	1,0–1,5 l	opryskiwać 1 raz od fazy trzeciego kolanka do pełni fazy kwitnienia
Żółta plamistość liści Drobna plamistość liści	Propulse 250 SE	fluopyram + protiokonazol	1,0 l	opryskiwać po wystąpieniu pierwszych objawów choroby, od fazy początku wzrostu źdźbła do końca fazy kwitnienia
Żółta plamistość liści Drobna plamistość liści	Agristar 250 SC Azbany 250 SC AzoGuard Azoksystrobi 250 SC Azoscan 250 SC Aztek 250 SC Azyl 250 SC Demeter 250 SC Erazer Komilfo 250 SC Korazzo 250 SC Ksystro 250 SC Rezat 250 SC Strobin 250 Strobin 2150-I Strobin 250-II Tascom 250 SC Tazer 250 SC Tiger 250 SC Zetar 250 SC	azoksystrobina	1,0 l	opryskiwać 1-2 razy od początku fazy 9. kolanek do końca fazy dojrzałości fizjologicznej ziarniaków

Źródło: Rejestr MRiRW z dnia 04.12.2019

Tabela 5. Zoocydy zarejestrowane do ochrony kukurydzy przed szkodnikami w 2019 roku

Szkodnik	Preparat	Substancja czynna	Dawka	Termin zabiegu
Mszyce	Arkan 050 CS Judo 050 CS Karate Zeon 050 CS Kusti 050 CS LambdaCE 050 CS Ninja 050 CS Wojownik 050 CS	lambda-cyhalotryna	0,1 l/ha	zabieg wykonać w pierwszym szczycie liczebności mszyc, który najczęściej przypada w okresie wiechowania kukurydzy (połowa lipca).
Omacnica prosowianka	Arkan 050 CS Judo 050 CS Karate Zeon 050 CS Kusti 050 CS LambdaCe 050 CS Ninja 050 CS Wojownik 050 CS	lambda-cyhalotryna	0,2 l/ha	pierwszy (dodatkowy) zabieg przeprowadzić na początku licznych wylęgów gąsienic (koniec pierwszej lub początek drugiej dekady lipca). Podstawowy termin zwalczania masowo wylęgających się gąsienic (najważniejszy) przypada pod koniec drugiej lub na początku trzeciej dekady lipca.
	Lamdex Extra 2,5 WG	lambda-cyhalotryna	0,20 – 0,40 kg/ha
	Sparviero Sparrow Kidrate	lambda-cyhalotryna	0,125 l/ha
	Portos 110 OD Proteus 110 OD Ptolemeusz 110 OD	tiachlopryd + deltametryna	0,5 l/ha
	Steward 30 WG Rumo 30 WG Sakarb 30 WG	indoksakarb	0,125 – 0,15 kg/ha
	Avaunt 150 EC Explicit 150 EC	indoksakarb	0,25 l/ha
	Runner 240 SC	metoksyfenozyd	0,6 l/ha
	Coragen 200 SC	chlorantraniliprol
Ploniarka zbożówka	Portos 110 OD Proteus 110 OD Ptolemeusz 110 OD	tiachlopryd + deltametryna	0,5 l/ha	zabieg należy wykonać w fazie 2-3 liści właściwych.
Ptaki	Korit 420 FS	ziram	0,6 l/100 kg ziarna	zaprawiać ziarno przed siewami.
Stonka kukurydziana	Portos 110 OD Proteus 110 OD Ptolemeusz 110 OD	tiachlopryd + deltametryna	0,75 l/ha	pierwsze opryskiwanie roślin należy wykonać w okresie od drugiej połowy lipca do połowy sierpnia, natomiast drugie (przy licznym pojawie owadów) wykonuje się 7–14 dni później.
Stonka kukurydziana	Steward 30 WG Rumo 30 WG Sakarb 30 WG	indoksakarb	0,125 – 0,15 kg/ha