Mikroinstalacja OZE na budynku wielorodzinnym - krok po kroku
Spółdzielnia mieszkaniowa i wspólnota nie mają takiej pozycji jak prosument będący osobą fizyczną. W dyskusjach na temat rozwoju energetyki prosumenckiej mówi się, że taka zmiana wpłynęłaby na obniżenie kosztów utrzymania także dla osób, które mieszkają w budynkach wielorodzinnych.
Miałoby to być również przeciwwagą dla twierdzeń, że mikrogeneracja energii ze źródeł odnawialnych to hobby dla najzamożniejszych - podkreślają autorzy raportu Federacji Konsumentów.
W kontaktach ze spółdzielnią opierać się należy przede wszystkim na dwóch aktach prawnych: ustawie z 15 grudnia 2000 r. o Spółdzielniach mieszkaniowych oraz Prawo spółdzielcze z 16 września 1982 r. Ponadto każda spółdzielnia posiada swój indywidualny statut, który szczegółowo reguluje kwestie wewnętrzne.
W teorii możliwa jest sytuacja, w której osoba zamieszkująca budynek wielorodzinny będzie chciała zainwestować w indywidualną instalację. Z dzisiejszej perspektywy wydaje się to mało prawdopodobne, ponieważ ekonomiczna opłacalność takiego przedsięwzięcia byłaby zapewne niewielka. Warto jednak mieć na uwadze, że w przyszłości może się to zmienić.
Wówczas, w pierwszej kolejności zasadne będzie zwrócenie się do spółdzielni z prośbą o udzielenie informacji, czy na budynkach administrowanych przez nią istnieją plany montażu urządzeń OZE. Zwykle spółdzielnie udzielą informacji, choć nie mają takiego obowiązku. Istnieje on wyłącznie w stosunku do jej członków. Termin odpowiedzi na pismo reguluje statut danej spółdzielni. Zwykle przyjmuje się 30 dni, a w sprawach zawiłych i w wyjątkowych okolicznościach jest możliwość przedłużenia go do dwóch miesięcy.
Opóźnienie taryf gwarantowanych uderza w prosumentów
Inaczej sytuacja wygląda w przypadku osób, które nie posiadają statusu członka spółdzielni. Wówczas spółdzielni nie wiążą żadne terminy do udzielenia informacji. Niejednokrotnie nawet ich odmawia. Wtedy należy zaznaczyć, że wnioskowanie o odpowiedzi jest związane bezpośrednio z przysługującym osobie tytułem prawnym do lokalu. W takim przypadku spółdzielnia może ograniczyć swoją odpowiedź wyłącznie do budynku, w którym ten lokal jest położony. Zainteresowana osoba może jednak poprosić o podpisanie takiego pisma przez sąsiada lub znajomego, który posiada status członka spółdzielni. Tym sposobem uzyska szersze informacje, najprawdopodobniej w krótszym czasie.
W pierwszej kolejności osoby posiadające mieszkanie w zasobach spółdzielni mieszkaniowej i rozważające montaż instalacji powinny sięgnąć do statutu spółdzielni. Reguluje on kwestie części wspólnych budynku, ich użytkowania oraz wykorzystania przez członków do indywidualnych celów. Bywa, że statut nie rozstrzyga jednoznacznie sposobu korzystania z części wspólnych i odsyła do dalszych aktów wewnątrzspółdzielczych, czyli regulaminów. Członek spółdzielni uzyska je bez większego problemu, najczęściej bezpośrednio od samej spółdzielni lub z jej strony internetowej. Należy pamiętać że statut i regulaminy uzyskujemy jako członkowie bezpłatnie.
Co do zasady, instalację zamontować można jedynie na częściach wspólnych budynków, przede wszystkim na dachach lub w szczególnych sytuacjach na elewacji. W regulaminach spółdzielni zawarte są zwykle dokładne regulacje dotyczące sposobu wykorzystania i udostępnienia części wspólnych budynku. W najprostszym przypadku, w małej spółdzielni sprawa może ograniczać się do decyzji i uchwały zarządu spółdzielni. W większych spółdzielniach w podjęciu decyzji może brać udział również administracja osiedla oraz pion techniczny. Zaś w największych spółdzielniach istnieją organy doradcze, np. Rada Osiedla, Komisja Osiedla itp.
Gdy upewnimy się, że nasza spółdzielnia dopuszcza wykorzystanie części wspólnych budynku do celów indywidualnych, kolejnym krokiem będzie wystąpienie do zarządu spółdzielni z pismem, w którym powiadomimy go o planach instalacji OZE. Do pisma należy dołączyć projekt instalacji, jej schemat z opisem, kosztorys, informację o potencjalnym miejscu zamontowania instalacji, przeznaczeniu oraz spodziewanych przebudowach istniejących w budynku sieci. Należy pamiętać, że już na tym etapie wiele zależy od osoby składającej takie pismo. Im dokładniejszy będzie projekt oraz pozostałe dokumenty, tym mniej formalności i dodatkowych pytań ze strony spółdzielni.
Częstą praktyką w spółdzielniach mieszkaniowych jest wynajem powierzchni dachu jej członkom lub osobom posiadającym lokal w danym budynku. Spółdzielnia może więc zawrzeć z nami umowę wynajmu fragmentu dachu przeznaczonego na montaż ogniw. Może się to jednak wiązać z odpłatnością, co ujemnie wpłynie na opłacalność inwestycji.
Audyty prosumenckie
Należy liczyć się z tym, że w przypadku spółdzielni mieszkaniowych wydanie zgody na montaż instalacji może znacznie rozciągnąć się w czasie. Bywa, że im większa spółdzielnia, tym proces decyzyjny trwa dłużej.
Warto zaznaczyć, że zamontowanie mikroinstalacji na częściach wspólnych budynku wymagać będzie uchwały zarządu spółdzielni zezwalającej na to. W zależności od zapisów statutu w procesie decyzyjnym mogą również uczestniczyć inne organy spółdzielni.
Gdy spółdzielnia wyrazi zgodę na zamontowanie instalacji, z pewnością określi dokładne miejsce jej montażu, warunki techniczne, które ma spełniać montaż i instalacja, sposób ich użytkowania i koszty eksploatacji. Montaż musi się odbyć zgodnie z zasadami sztuki budowlanej, stąd przyszły prosument może oczekiwać, że spółdzielnia postawi dodatkowe wymagania, np. w zakresie certyfikacji instalatorów.
W przypadku odmownej decyzji zarządu lub administracji spółdzielni członkowi pozostaje jeszcze jedna możliwość przeforsowania uchwały umożliwiającej instalację. Należy bowiem pamiętać, że zarząd nie jest najważniejszym organem spółdzielni. Takim pozostaje walne zgromadzenie spółdzielców, a w niektórych spółdzielniach zebranie przedstawicieli tworzone według podobnych zasad, jak walne zgromadzenie. Stosownie do art. 42 ustawy Prawo spółdzielcze, uchwały walnego zgromadzenia obowiązują wszystkich członków spółdzielni oraz wszystkie jej organy. Zatem uchwała podjęta przez zgromadzenie, czyli przez samych członków spółdzielni, będzie wiązała zarząd.
Pracę trzeba rozpocząć od przygotowania projektu uchwały. Może on zawierać wyrażenie ogólnej zgody na montaż ogniw fotowoltaicznych na dachach budynków administrowanych przez spółdzielnie albo dokładnie regulować zasady montażu takich instalacji. Uchwała nie musi precyzyjnie określać warunków i zasad udostępnienia części wspólnych na potrzeby takich instalacji. Wystarczający będzie zapis, że określenie szczegółowych warunków walne zgromadzenie przekazuje zarządowi spółdzielni. A ten zobowiązany będzie wykonać uchwałę walnego zgromadzenia, bowiem w tym zakresie podlega to kontroli rady nadzorczej. Należy przy tym pamiętać, że rada nadzorcza jest wybierana bezpośrednio przez członków spółdzielni na walny zgromadzeniu. Warto zatem rozważyć poparcie kandydata, który jest przychylny inicjatywom związanym z odnawialnymi źródłami energii w spółdzielni.
Uchwała sprzeczna z postanowieniami statutu, dobrymi obyczajami lub godząca w interesy spółdzielni albo mająca na celu pokrzywdzenie jej członka, może być zaskarżona do sądu (art. 42 § 3 ustawy Prawo spółdzielcze). Każdy członek spółdzielni lub zarząd może wytoczyć powództwo o uchylenie uchwały. Czas na jego wniesienie jest ograniczony do sześciu tygodni od walnego zgromadzenia.
W przypadku samowolnego zamontowania instalacji na częściach wspólnych, w chwili powzięcia o tym informacji przez spółdzielnię, z pewnością zażąda ona jej usunięcia lub w razie bezskutecznego upływu terminu usunie samodzielnie. Poza tym, może obciążyć nas kosztami usunięcia instalacji lub zniszczeń powstałych w wyniku niewłaściwego lub nieprawidłowego jej zamontowania.
Czy spółdzielnia może żądać udziału w zyskach z produkcji "zielonej" energii - o tym w następnym artykule.
