Na co zwrócić uwagę przy wyborze odmiany rzepaku ozimego?
W sezonie 2018/2019, w ramach PDO oceniano łącznie 67 odmian, większość tj. 63 odmiany pochodziły z KR, cztery z CCA....
Uprawa rzepaku ozimego jest wymagająca dla producentów, zarówno pod względem nakładów, jak i też dokładności i terminowości wykonywanych zabiegów agrotechnicznych. Duże znaczenie ma wybór odpowiedniej odmiany. Szczególnie cenne są te, które stabilnie plonują mimo zmiennych warunków pogodowych. Aby dobrze wybrać, warto wspomóc się wynikami Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego (PDO).
Ostateczny sukces w uprawie rzepaku zależy od wielu różnych czynników, jednak w ostatnich latach bardzo duże znaczenie ma przebieg warunków atmosferycznych w okresie wegetacji, zwłaszcza w niektórych okresach wzrostu roślin. Tak było w minionym sezonie 2018/2019, w którym wystąpiły niekorzystne zjawiska atmosferyczne, mające wpływ na wielkość i jakość zebranego plonu nasion.
Zajrzyj do PDO i wybierz odpowiednią odmianę rzepaku ozimego
Podjęcie decyzji o wyborze odmiany rzepaku ozimego do uprawy w nowym sezonie mogą ułatwić wyniki badań prowadzone corocznie w ramach Porejestrowego Doświadczelnictwa Odmianowego (PDO). Badania te umożliwiają sprawdzenie aktualnej...
Warunki posuchy jakie wówczas wystąpiły ograniczyły jednak rozwój chorób pochodzenia grzybowego. W umiarkowanym nasileniu obserwowano porażenie roślin rzepaku suchą zgnilizną kapustnych, a lokalnie także werticiliozą. Natomiast pod koniec wegetacji nastąpiło porażenie zgnilizną twardzikową (sklerotinią) oraz czernią krzyżowych. Straty spowodowane wystąpieniem chorób tym razem były mniejsze.
Chorobą, która niestety rozszerza swój zasięg i nabiera coraz większego znaczenia gospodarczego, a dodatkowo, której nie można zwalczyć przy pomocy preparatów chemicznych, jest kiła kapustnych. Dlatego bardzo ważna jest dostępność odmian rzepaku odpornych na tę chorobę. Ich uprawa to najbardziej efektywny sposób na zapobieganie porażeniom i uniknięcie strat.
Aktualnie w krajowym rejestrze (KR) wpisanych jest dziesięć takich odmian, a w doświadczeniach PDO badano pięć (Alasco, Augusta, DK Platinium, Mentor i SY Alibaba). Warto wiedzieć, że ich potencjał plonowania jest mniejszy od odmian nieodpornych, jakkolwiek i w tym zakresie następuje wyraźny postęp i nowe odmiany są już plenniejsze niż pierwsze odmiany kiłoodporne.
W przypadku zainfekowania pól gospodarstwa zarodnikami sprawcy kiły kapusty, oprócz uprawy odmian odpornych, konieczne jest przestrzeganie, co najmniej czteroletniej przerwy w uprawie rzepaku na tym samym polu, również po to, aby zapobiegać przełamaniu odporności.
Zwalczanie samosiewów rzepaku jest ważne
Jednym z celów uprawy pożniwnej jest niszczenie samosiewów zbóż i rzepaku. Zwalczanie samosiewów jest szczególnie ważne w przypadku rzepaku ze względu na olbrzymią ilość osypanych nasion. Osypanie się zaledwie 1...
Lokalnie coraz większe zagrożenie w uprawie rzepaku stanowią szkodniki, którym sprzyjają warunki pogodowe, zwłaszcza relatywnie wyższa temperatura powietrza. Największe szkody wyrządzają po wschodach i w okresie jesiennej wegetacji roślin.
Szczególnie niebezpieczne dla młodych roślin są pchełki i śmietka kapuściana, a ostatnio także mszyce, głownie brzoskwiniowa i kapuściana oraz gnatarz rzepakowiec i tantniś krzyżowiaczek. Na rzepaku pojawiają się także coraz częściej inne szkodniki, m.in. mączlik warzywny.
Konieczne jest więc monitorowanie wystąpienia szkodników i ograniczanie ich liczebności W przypadku nadmiernego pojawienia się niezbędne jest zastosowanie odpowiedniego insektycydu w formie oprysku.
Niestety, aktualnie zalecane preparaty do zwalczania np. śmietki i mszycy są mało skuteczne, a ich zwalczanie dość trudne. Skutecznym, a zarazem bezpieczniejszym dla środowiska sposobem ochrony rzepaku przed szkodnikami jest stosowanie zapraw nasiennych, które w dużym stopniu zabezpieczają rośliny przed uszkodzeniami w początkowym okresie ich rozwoju.
Sposób na kiłę kapusty w rzepaku
Kiła kapusty od kilkunastu lat stanowi poważne wyzwanie dla plantatorów w Polsce. Jedną z możliwości jej ograniczania jest uprawa odmian o wysokiej odporności. Rzepak jest rośliną ważną w płodozmianie gospodarstw średnio- i...
Groźna infekcja wirusowa
W sezonie wegetacyjnym 2018/2019, jesienią, przede wszystkim na południu kraju, rośliny rzepaku były często zasiedlane przez mszyce. Pojawienie się dużej liczby mszyc – wektorów chorób wirusowych, na plantacjach rzepaku może spowodować rozpowszechnienie się infekcji wirusa żółtaczki rzepy (TuYV).
Obserwacje roślin rzepaku ozimego wskazują, że porażenie roślin wirusem TuYV jest niestety coraz powszechniejsze. Masowemu wystąpieniu mszyc sprzyja także stosunkowo długi i ciepły okres jesiennej wegetacji, który zdarza się w ostatnich latach dość często.
W rejonach dużego zagrożenia pojawieniem się mszyc warto uprawiać odmiany tolerancyjne na TuYV, które w dużym stopniu zabezpieczają rośliny rzepaku przed porażeniem. Takich odmian wpisanych do KR jest już 27.
Producenci rzepaku spodziewają się dobrych zbiorów
Na 2,8 mln ton oszacowały wspólnie tegoroczne zbiory rzepaku dwie organizacje branżowe: Krajowe Zrzeszenie Producentów Rzepaku i Roślin Białkowych (KZPRiRB) oraz Polskie Stowarzyszenia Producentów Oleju (PSPO). Podstawą...
W sezonie wegetacyjnym 2018/2019 w systemie porejestrowego doświadczalnictwa odmianowego (PDO) realizowano łącznie 28 doświadczeń, plon zebrano z 26. Średni plon nasion zebrany z doświadczeń PDO wyniósł 39,7 dt/ha i był nieco większy w porównaniu do roku 2018 (1,4 dt/ha, czyli o 4 proc. – tab.1).
Plonowanie rzepaku było bardzo zróżnicowane w poszczególnych miejscowościach, a także rejonach kraju. Przeważnie większe plony zbierano na północy i w południowo-wschodniej części kraju, gdzie było stosunkowo więcej opadów. Natomiast w centralnym pasie kraju oraz w rejonie południowo-zachodnim, gdzie pogłębiająca się susza była najbardziej dotkliwa, plony były mniejsze.
Wielkość zebranych plonów w doświadczeniach wyniosła od 23,0 dt/ha do 51,8 dt/ha. Na polach produkcyjnych plony rzepaku były przeważnie mniejsze, a rozpiętość uzyskanych plonów bardzo duża. Najczęściej zbierano plon od 2,0 do 3,5 dt/ha. Z wielu plantacji zebrano nasiona drobne, o małej masie.
Najczęściej był to efekt bardzo wysokich temperatur w czerwcu, które spowodowały przyspieszone zasychanie roślin, a te miały krótszy okres na wzrost i wypełnienie nasion w łuszczynach. Mniejsze nasiona uzyskano zwłaszcza z plantacji uprawianych na słabszych glebach, na których dodatkowo w okresie dojrzewania wystąpił deficyt opadów.
Desykacja rzepaku bez dikwatu
Decyzją Unii Europejskiej, po ponad sześćdziesięciu latach, od 4 lutego bieżącego roku obowiązuje zakaz stosowania dikwatu. To jedna z najbardziej dotkliwych decyzji. Zachwiała ona doktryną wycofywania substancji czynnych tylko pod...
Zbierane nasiona cechowały się obniżoną wilgotnością (najczęściej 5-10 proc.), a także małą masą tysiąca nasion (przeważnie 4-4,5g). Zawartość oleju w nasionach również była mniejsza niż zwykle, często poniżej 45 proc. w suchej masie. Z takiego surowca nie byli zadowoleni zarówno rolnicy, jak też podmioty skupujące.
Jak odmiany radziły sobie ze stresem?
Badania odmian rzepaku ozimego prowadzone corocznie w ramach porejestrowego doświadczalnictwa odmianowego (PDO) obejmują dużą liczbę odmian wpisanych do krajowego rejestru (KR) oraz niektóre odmiany ze Wspólnotowego katalogu odmian roślin rolniczych (CCA).
Wcześniej, odmiany z katalogu CCA, oceniane są przez co najmniej dwuletni okres badań w doświadczeniach rozpoznawczych i tylko najlepsze, które uzyskały pozytywne wyniki cech rolniczo-użytkowych, trafiają do doświadczeń PDO. W sezonie wegetacyjnym 2018/2019 oceniano łącznie 67 odmian, większość tj. 63 odmiany pochodziły z KR, cztery z CCA. Doświadczenia PDO zlokalizowane są w różnych warunkach siedliskowych na terenie Polski, a ich duża liczba zapewnia obiektywną ocenę. Wyniki tych doświadczeń mogą stanowić źródło pozyskiwania informacji o odmianach, które znajdują się w obrocie i są oferowane do uprawy.
Różnice w plonowaniu odmian były bardzo duże. Skrajnie różnica między najlepiej i najgorzej plonującą odmianą populacyjną wyniosła 7,8 dt z ha, a mieszańcową 10,5 dt z ha.
Które odmiany rzepaku ozimego wybrać do siewu w 2020 roku?
Wybór odmian rzepaku ozimego do siewu nie może być przypadkowy. Dużą pomocą w podjęciu właściwej decyzji służą listy odmian zalecanych do uprawy na obszarze województw opracowywane przez COBORU na podstawie wyników...
Niektóre z tych odmian dobrze plonowały w obu ostatnich latach badań. Spośród badanych odmian cechujących się dużą odpornością m na kiłę kapusty w warunkach bez infekcji patogenu, najlepiej plonowały: Augusta, DK Platinium, SY Alibaba i Alasco. Odmiany te oprócz odporności na kiłę odznaczają się dużym potencjałem plonowania.
Ogólnie, w roku 2019 dobrze plonowały odmiany lepiej znoszące warunki posuchy, wykazujące dobrą zdrowotność oraz wcześniej dojrzewające, które zdążyły zbudować plon nasion przed wystąpieniem upalnych temperatur w czerwcu i przedwczesnym zakończeniem dojrzewania. Przeważnie też, lepiej plonowały odmiany nowe, zarejestrowane w ostatnich 3-4 latach, które cechują się dużym potencjałem plonowania.
Wyniki ocen cech rolniczo-użytkowych odmian populacyjnych i mieszańcowych rzepaku ozimego z doświadczeń odmianowych w sezonie wegetacyjnym 2018/2019 przedstawiono w tabelach 2 i 3
Warto wybierać z LOZ
Wartość nawozowa słomy rzepakowej
Po zbiorze rzepaku ozimego na polu pozostaje 5-9 t słomy na 1 ha. Zasadniczo jest ona rozdrabniana podczas zbioru i mieszana z glebą. Natomiast w niewielkim stopniu jest wykorzystywana na inne cele, np. jako podłoże do uprawy grzybów....
Szczególnie cenione są odmiany stabilnie plonujące, pomimo różnych warunków atmosferycznych w kolejnych sezonach wegetacyjnych. Odmiany takie trafiają na „Listę odmian zalecanych do uprawy na obszarze województw” (LOZ). W 2020 r., w poszczególnych województwach na LOZ znajduje się od kilku (7) do kilkunastu (19) odmian.
Zestawienie odmiany w LOZ oznacza jej rekomendację na obszarze województwa. W br. na wszystkich LOZ znajdują się łącznie 44 odmiany rzepaku ozimego. Zdecydowaną większość stanowią odmiany mieszańcowe, których jest 34, natomiast odmian populacyjnych 10.
Szesnaście odmian otrzymało rekomendację do uprawy na terenie czterech i więcej województw. Najczęściej polecanymi do uprawy odmianami są mieszańcowe: Architect F1 i DK Extract F1 oraz populacyjna SY Ilona – w 10 województwach, z kolei odmiany Bonanza F1, DK Expiro F1 i Stefano KWS F1 – w 9, odmiany Birdy i Tigris F1 – odpowiednio w 8 i 7 województwach, odmiany Anniston F1 i ES Imperio F1 – w 6, odmiany Derrock, DK Expansion F1 i SY Florida F1 – w 5, natomiast odmiany ES Valegro, Hamilton F1 i Kuga F1 w 4 województwach.
Inne znalazły się na listach kilku województw, m.in. Absolut F1, Atora F1 i Galileus (w 3 województwach). Pozostałe odmiany z „Listy ... zalecane są do uprawy tylko w jednym lub dwóch województwach.
Warto zauważyć, że w br. na LOZ znajdują się trzy odmiany o dużej odporności na kiłę kapusty – Augusta, SY Alibaba i DK Platinium. Takie odmiany są również poszukiwane przez producentów rzepaku.
Tabela 1. Porównanie plonowania rzepaku ozimego w doświadczeniach PDO w latach zbioru 2019 i 2018
|
Rok zbioru |
Plon nasion w dt z ha |
||||||||
|
Średni |
min. |
max. |
Rejon |
||||||
|
I |
II |
III |
IV |
V |
VI |
||||
|
2019 |
39,7 |
31,0 |
51,8 |
42,7 |
45,8 |
39,4 |
36,2 |
35,9 |
45,1 |
|
2018 |
38,3 |
13,2 |
60,3 |
31,2 |
39,9 |
26,9 |
42,7 |
46,3 |
44,0 |
|
Różnica ’19-’18 |
1,4 |
17,8 |
-8,5 |
11,5 |
5,9 |
12,5 |
-6,5 |
-10,4 |
1,1 |
Rejony: I – woj. zachodniopomorskie, pomorskie; II – woj. warmińsko-mazurskie, podlaskie;
III – woj. lubuskie, wielkopolskie, kujawsko-pomorskie, IV – woj. łódzkie, mazowieckie, lubelskie;
V – woj. dolnośląskie, opolskie, śląskie; VI – małopolskie, świętokrzyskie, podkarpackie
- Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 6-2020 - ZAPRENUMERUJ
