Jakość wody - istotna w zabiegach herbicydowych
Herbicydy stosowane są w postaci roztworów wodnych, warto więc zwrócić baczniejszą uwagę na jakość wody używanej do zabiegów. Jest to problem często bagatelizowany, tymczasem woda złej jakości może niekorzystnie wpłynąć na ich skuteczność.
Herbicydy w wodzie złej jakości trudniej się rozpuszczają lub są częściowo dezaktywowane przez zanieczyszczenia chemiczne i fizyczne. W rezultacie mniejsza ilość środka jest dostępna dla roślin, co skutkuje słabszym zniszczeniem chwastów i stawia pod znakiem zapytania opłacalność zabiegu.
Spośród właściwości chemicznych wody, w największym stopniu na skuteczność zabiegu wpływa jej twardość i odczyn. Poza tym ważna jest jej temperatura, a także obecność różnego rodzaju zanieczyszczeń organicznych i nieorganicznych.
Czy można uniknąć uszkodzeń herbicydowych?
Twardość
Określana jest na podstawie zawartości dodatnio naładowanych jonów, głównie wapnia, magnezu, żelaza, cynku, sodu i potasu. Im więcej jest ich w jednostce wody, tym bardziej jest ona twarda. Niestety, problem twardej wody dotyczy znacznego obszaru naszego kraju. Słabsze działanie herbicydów na skutek zastosowania zbyt twardej wody, wynika z faktu, że nadmiar naładowanych dodatnio jonów Ca2+ i Mg2+ wiąże się z naładowanymi ujemnie cząsteczkami herbicydu. W wyniku tego stają się one niedostępne dla roślin i chwasty pobierają mniej środka. Wiązanie jonów Ca2+ i Mg2+ z cząsteczkami herbicydów może zachodzić jeszcze w zbiorniku opryskiwacza, jak również po opryskaniu roślin, już na powierzchni liści.
Twarda woda odznacza się również większym napięciem powierzchniowym, w związku z czym ciecz opryskowa trudniej zwilża opryskiwane powierzchnie. Nie wszystkie herbicydy są podatne na działanie twardej wody. Wpływ ten jest szczególnie wyraźny w przypadku środków występujących w postaci soli (np. 2,4-D, MCPA, dikamba, glifosat, glufosinat, kletodym).
Wszystko o środkach ochrony roślin. Powstała baza wiedzy
Odczyn
Określa stężenie jonów wodorowych (H+) w wodzie. Woda o pH poniżej 7 ma odczyn kwaśny, o pH=7 ma odczyn obojętny, o pH powyżej 7 odczyn zasadowy. Woda o niskim pH wykazuje działanie korozyjne, natomiast o wysokim pH ma skłonność do pienienia się. Odczyn wody decyduje też o stabilności herbicydu w cieczy użytkowej, czyli o tym, jak długo herbicyd nie ulega rozkładowi od momentu jej sporządzenia. W nieodpowiednim pH niektóre środki bardzo szybko ulegają hydrolizie, czyli rozkładowi.
Jest zasada, że woda użyta do zabiegu powinna mieć pH zbliżone do pH zastosowanego herbicydu. Zdecydowana większość dostępnych w handlu herbicydów charakteryzuje się kwaśnym odczynem. Z tego względu optymalne pH wody stosowanej do zabiegów herbicydowych mieści się w zakresie od 4 do 6,5 (odczyn lekko kwaśny). W badaniach wykazano, że podniesienie pH zaledwie o jedną jednostkę, przyczynia się do dziesięciokrotnego zwiększenia tempa hydrolizy herbicydu w cieczy użytkowej.
Do herbicydów szczególnie wrażliwych na pH powyżej 7 należą: 2,4-D (forma amonowa), glifosat, glufosinat amonu i imazetapyr (sole amonowe). Z kolei herbicydy sulfonylomocznikowe są bardziej skuteczne, gdy rozpuszczone są w wodzie lekko alkalicznej. Nieliczne substancje, takie jak np. pendimetalina i trifluralina, są w niewielkim stopniu zależne od odczynu wody, tak więc odznaczają się dużą stabilnością w szerokim zakresie pH.
Skuteczne zabiegi zależą od odczynu i twardości wody
Zawartość zanieczyszczeń
O przydatności wody do zabiegów herbicydowych decyduje również zawartość zanieczyszczeń organicznych i nieorganicznych, takich jak np.: glony, pyłki, zarodniki grzybów, resztki roślin, drobinki piasku, niewidoczne gołym okiem rozdrobnione skały. Herbicydy mają zdolność łączenia się z zawieszonymi w wodzie cząsteczkami gleby i w rezultacie stają się niedostępne dla roślin. Decyduje o tym ustalony dla każdego herbicydu współczynnik sorpcji glebowej (Koc). Im wyższe wartości tego wskaźnika, tym silniej herbicyd reaguje z zanieczyszczeniami zawartymi w wodzie. Do herbicydów o wysokim współczynniku sorpcji należą między innymi: glifosat, dikwat, parakwat, pendimetalina i fluorochloridon. Niskim współczynnikiem sorpcji odznaczają się: 2,4-D, dikamba i metrybuzyna.
Dodatkowo zanieczyszczenia fizyczne powodują zapychanie dysz opryskiwacza i tym samym uniemożliwiają poprawne wykonanie zabiegu. Oprócz zanieczyszczeń, do zapychania dysz przyczynia się również osad powstały na skutek utleniania się żelaza. Tak więc warto również zwrócić uwagę, aby woda nie zawierała zbyt dużo tego pierwiastka.
Temperatura
Mówiąc o wpływie wody na skuteczność zabiegu chwastobójczego nie można pominąć temperatury. Zbyt zimna woda nie sprzyja dokładnemu rozpuszczeniu herbicydu, w rezultacie czego wytrąca się osad na dnie zbiornika opryskiwacza. Najlepiej, gdy temperatura wody oscyluje wokół temperatury otoczenia.
Mieszaniny zbiornikowe herbicydów zbożowych – na co zwracać uwagę?
Skontrolować i poprawić jakość
Kontrolą jakości wody zajmują się okręgowe stacje chemiczno-rolnicze lub Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne. Tańszym rozwiązaniem, jakkolwiek mniej dokładnym, są dostępne w handlu i łatwe do przeprowadzenia testy, które można wykonać w warunkach domowych. Niekorzystny wpływ twardej i/lub alkalicznej wody na skuteczność herbicydu można ograniczyć przez dodatek różnego rodzaju kondycjonerów. Produkty te stabilizują odczyn wody na poziomie pH=5-6 oraz obniżają jej twardość przez „wyłapywanie” jonów wapnia i magnezu.
Powszechnie znanym sposobem na poprawę jakości wody jest dodatek siarczanu amonu do cieczy opryskowej glifosatu, który nie tylko redukuje negatywny wpływ twardej wody na działanie środka, ale dodatkowo wzmacnia jego efektywność. Siarczan amonu dysocjuje w wodzie do jonów NH4+ i SO4-. Jony SO4- wiążą dodatnio naładowane Ca2+ oraz Mg2+ uniemożliwiając ich łączenie z cząsteczkami herbicydu, natomiast jony NH4+ łączą się z cząsteczką herbicydu, co zwiększa jego pobieranie przez rośliny.
Podobnie działają inne dostępne na rynku kondycjonery wody, które oprócz jej zakwaszania i zmiękczania, wykazują działanie typowe dla adiuwantów, tzn. obniżają napięcie powierzchniowe cieczy opryskowej i poprawiają jej przyczepność. Dzięki temu można liczyć na wzmocnienie działania chwastobójczego herbicydu, zwłaszcza gdy oprysk wykonuje się w niezbyt korzystnych warunkach. Do takich środków należą między innymi Lignum Plus i IsotakPro+. Wybór kondycjonera nie powinien być przypadkowy, lecz dostosowany do rodzaju herbicydu i jakości wody.
W sytuacji, gdy nie dodaje się kondycjonera wody do cieczy opryskowej, ryzyko pogorszenia skuteczności zabiegu można zminimalizować stosując maksymalną zalecaną dawkę herbicydu oraz wykonując zabieg możliwie jak najszybciej po sporządzeniu cieczy zbiornikowej. Duże znaczenie ma również dobór takiego środka, którego działanie tylko w niewielkim stopniu zależy od jakości wody.
***
Najbardziej niekorzystna woda użyta do zabiegów to taka, która odznacza się zarówno wysokim pH, jak i znaczną twardością. Występuje wówczas wzajemne wzmocnienie negatywnego wpływu obu parametrów. Wysokie pH przyczynia się do zwiększonej dysocjacji herbicydu, czyli rozpadu jego cząsteczek na jony, a zbyt duże stężenie kationów w twardej wodzie powoduje nadmierne wiązanie zdysocjowanych cząsteczek herbicydu i tym samym zmniejsza jego dostępność dla roślin.
