Nieproszeni goście w zbożach ozimych

Poleć

Udostępnij

Autor tekstu: dr inż. Przemysław Strążyński, IOR-PIB w Poznaniu | redakcja@agropolska.pl

28-05-2020,9:40 Aktualizacja: 28-05-2020,10:56

A A A

Skrzypionki zazwyczaj zaczynają składanie jaj w połowie maja, a po ok. 10 dniach wylęgają się z nich wygłodniałe larwy....

Zbożom ozimym zagrażają liczne gatunki owadów szkodliwych, które znajdują na nich doskonałą bazę pokarmową. Niekiedy mogą wystąpić niespodziewanie i licznie, nawet podczas niesprzyjającej pogody. Dlatego duże znaczenie ma monitoring ich pojawu i liczebności na plantacji, który jest podstawą do podejmowania decyzji o zwalczaniu.

Aktualne warunki agroklimatyczne sprzyjają wcześniejszym pojawom szkodników zbóż ozimych. Niektóre gatunki żerują nieprzerwanie już od jesieni, inne zaczynają zasiedlać plantacje od wczesnej wiosny i potrafią żerować praktycznie do końca wegetacji wydając kolejne pokolenia. Cały czas stanowią potencjalne zagrożenie dla plonów, dlatego pola wymagają ciągłej lustracji.

Larwy łokasia żerują od jesieni

Pod koniec lutego w wielu rejonów kraju pojawiały się doniesienia o silnych uszkodzeniach plantacji ozimin przez larwy łokasia garbatka, które zaczęły żerować już jesienią. Warunki pogodowe spowodowały, że mogły aktywnie żerować praktycznie przez całą zimę, a wiosną kontynuują żer na zbożach ozimych i trawach.

Największe szkody powstają, gdy larwy przegryzają całe liście i pędy. Obliczono, że jedna larwa łokasia uszkadza około 100 cm² powierzchni liścia, co odpowiada około 25 młodym pędom zbóż. Uszkodzone siewki zamierają lub wytwarzają nadmierną ilość źdźbeł bocznych, które zwykle się nie kłoszą.

Łokaś najliczniej występuje na południu kraju, jednak w ostatnich latach coraz większe szkody powoduje także w rejonach centralnych i zachodnich. Próg szkodliwości dla łokasia garbatka wynosi 3–5 larw lub 8–10 świeżo uszkodzonych rośliny na 1 m².

Skrzypionki, mszyce i skoczki

Chrząszcze skrzypionek pojawiają się po przezimowaniu w darni lub ściółce już po kilku cieplejszych dniach. Zwykle w połowie maja samice rozpoczynają składanie jaj, a jedna może złożyć ich nawet 300. Larwy skrzypionek wylęgają się po około 10 dniach i od razu rozpoczynają żerowanie na liściach zbóż.

Skrzypionki w zbożach

Na wielu plantacjach zbóż pojawiły się skrzypionki, a w Internetowym Systemie Sygnalizacji Agrofagów prowadzonym przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa (www.piorin.gov.pl) ukazały się komunikaty o konieczności...

czytaj więcej

Jedna larwa potrafi zniszczyć do 3,5 cm² powierzchni liścia, co obniża zdolność roślin do fotosyntezy. Od kilku lat obserwuje się wzrost nasilenia liczebności skrzypionek (zbożowej i błękitek) na terenie całego kraju. Sprzyja im ciepła i sucha wiosna oraz intensyfikacja uprawy zbóż. Próg szkodliwości dla skrzypionek wynosi 1–1,5 larwy na źdźble.

W kwietniu na uprawy zbóż stopniowo nalatują mszyce, głównie czeremchowo-zbożowa i zbożowa. Wczesna i ciepła wiosna powoduje wcześniejszy wylęg mszyc z jaj i szybsze namnażanie populacji, a wysoka temperatura i ich zdolność do lotu sprzyjają nagłym i bardzo licznym pojawom na roślinach. Oprócz wysysania soków z tkanek, mszyce pośrednio przenoszą wirusy, choć zdecydowanie w większym stopniu ma to miejsce jesienią. Próg szkodliwości dla mszyc wynosi 5 osobników na 1 źdźble.

Uszkodzone przez skrzypionki i mszyce tkanki roślin, jak również pozostawiane przez nie wydzieliny mogą być źródłem wtórnych porażeń przez sprawców chorób. Podobnym zakresem szkodliwości co mszyce charakteryzują się występujące na wiosennych uprawach zbóż skoczki, które zwykle pojawiają się od strony łąk i nieużytków.

Ciepłolubne pluskwiaki

Mszyce w oziminach. Sprawdź u siebie

Na młodych roślinach zbóż ozimych, wysianych we wrześniu, w niektórych rejonach kraju można zaobserwować już mszyce. Potwierdza to monitoring szkodników prowadzony przez Instytut Ochrony Roślin - PIB w Poznaniu, w ramach...

czytaj więcej

Zmiany klimatu spowodowały, że w ostatnich latach znacznie wzrosła presja szkodliwych pluskwiaków, głownie żółwinka zbożowego i lednicy zbożowej. Na uprawach zbóż (szczególnie pszenicy i żyta ozimego) pojawiają się na początku maja, a niekiedy nawet już w kwietniu.

Osobniki dorosłe i larwy w okresie wiosennego krzewienia zbóż wysysają soki z tkanek, nakłuwając liście i pochwy liściowe. W miarę wzrostu roślin przenoszą się na kłosy, na których żerują wysysając soki z formujących się młodych ziarniaków. Próg szkodliwości dla żółwinka zbożowego wynosi 2–3 osobniki dorosłe na 1 m².

Ochrona coraz trudniejsza

W integrowanej ochronie roślin priorytetowo traktowane są działania o charakterze niechemicznym. Z zaleceń agrotechnicznych, które można zastosować w trakcie wiosennej wegetacji szczególnie polecane jest zwalczanie zachwaszczenia (zwłaszcza gatunków jednoliściennych i samosiewów), a także zbilansowane nawożenie, które poprawi kondycję roślin. Warto także zwrócić uwagę na obecność na plantacji wrogów naturalnych szkodników.

Jeżeli liczebność szkodnika przekracza próg ekonomicznej szkodliwości stwierdzony przez systematyczny monitoring prowadzonej uprawy, należy zastosować ochronę chemiczną. Jest to ostatni sezon, w którym można jeszcze używać do zabiegów insektycydy fosforoorganiczne (także w mieszaninach).

Mszyce zagrażają zbożom już od jesieni

Problemy z mszycami na plantacjach zależą przede wszystkim od przebiegu pogody, a zwłaszcza temperatury. Dlatego trudno w precyzyjny sposób prognozować zagrożenie w nadchodzących miesiącach. Warto jednak być przygotowanym na mniej pozytywny...

czytaj więcej

Stopniowe wycofywanie kolejnych substancji czynnych na pewno utrudni plantatorom walkę ze szkodnikami, szczególnie z uwagi na ich uodpornianie się na jednostronnie stosowane insektycydy tylko z jednej czy dwóch grup chemicznych.

Aktualnie nie ma zarejestrowanych insektycydów zwalczających łokasia garbatka. Liczebność jego larw można ograniczać przy okazji zwalczania innych szkodników, pod warunkiem, że do zabiegu użyje się insektycydy o działaniu układowym, które krążą wraz z sokami po całej roślinie i docierają do części podziemnych.

Do zwalczania żółwinka zbożowego zarejestrowane są obecnie insektycydy z grupy pyretroidów zawierające deltametrynę (np. Deka 2,5 EC, Desha 2,5 EC, Matrix 2,5 EC i Poleci 2,5 EC), które zalecane są w dawce 0,25 l/ha. Przykłady insektycydów zwalczających skrzypionki i mszyce w uprawie pszenicy ozimej przedstawiono w tabeli.

Przykłady insektycydów zarejestrowane do zwalczania mszyc i skrzypionek w pszenicy ozimej

Substancja czynna	Insektycyd	Dawka (l, kg/ha)		Maks. liczba zabiegów w sezonie	Optymalna temperatura działania
Substancja czynna	Insektycyd	Mszyce	Skrzypionki	Maks. liczba zabiegów w sezonie	Optymalna temperatura działania
Fosforoorganiczne (IRAC 1B)
dimetoat*	Bi 58 Nowy 400 EC	0,5	0,5	1
	Bi 58 Top 400 EC	0,5	0,5	1
	Danadim 400 EC	0,5	0,5	1
	Danadim Progress 400 EC	0,5	0,5	1
	Diego 400 EC	0,5	0,5	1
	Hunter S 400 EC	0,5	0,5	1
	Insektor 400 EC	0,5	0,5	1
	Markiz 400 EC	0,5	0,5	1
	Rodan S 400 EC	0,5	0,5	1
	Rogor 400 EC	0,5	0,5	1
Karbaminiany (IRAC 1A)
pirymikarb	Pirimor 500 WG	0,25	-	1	powyżej 15°C
Karboksamidy (IRAC 29)
flonikamid	Hinode	0,14	-	2	szeroki zakres
	Teppeki 50 WG	0,14	-	2
	Mainman 50 WG	0,14	-	2
Pyretroidy (IRAC 3A)
alfa-cypermetryna	A-Cyper 100 EC	0,12	0,1	2	poniżej 20°C
	Alciper 100 EC	0,12	0,1	2
	AlfaCyper 100 EC	0,12	0,1	2
	Alfacypermetryna 10 EC	0,12	0,1	2
	Alfa-Pest 100 EC	0,12	0,1	2
	Alfastop 100 EC	0,12	0,1	2
	Asteria 100 EC	0,12	0,1	2
	Cyper-Fas 100 EC	0,12	0,1	2
	Fastac 100 EC	0,12	0,1	2
	Fastac Active 050 ME	0,2–0,25	0,15–0,2	2
	Fiesta 100 EC	0,12	0,1	2
	Proalfacypermetrin	0,12	0,1	2
	Rufous 100 EC	0,12	0,1	2
beta-cyflutryna	Alfazot 025 EC	0,25	0,25	2
	Bulldock 025 EC	0,25	0,25	2
	Pitbul 025 EC	0,25	0,25	2
	Tekapo 025 EC	0,25	0,25	2
cypermetryna	AfiMax 500 EC	0,05	0,05	2
	Cimetryna 500 EC	0,05	0,05	2
	Cimex Forte 500 EC	0,05	0,05	2
	Cymetra 500 EC	0,05	0,05	2
	Cyperfor 100 EC	0,25-0,3	0,25-0,3	1
	Cyperkill Max 500 EC	0,05	0,05	2
	Cypermoc	0,05	0,05	2
	Cythrin 500 EC	0,05	0,05	2
	Insektus 500 EC	0,05	0,05	2
	Sherpa 100 EC	0,25–0,3	0,25–0,3	1
	Sorcerer 500 EC	0,05	0,05	2
	Super Cyper 500 EC	0,05	0,05	2
	Superkill 500 EC	0,05	0,05	2
	Supersect 500 EC	0,05	0,05	2
deltametryna	Decis Mega 50 EW	0,1–0,125	0,1–0,125	2
	DelCaps 050 CS	-	0,1	1
	Delmetros 100 SC	-	0,05	1
	Delta 50 EW	0,1–0,125	0,1–0,125	2
	Deltakill	0,25	-	1
	DelTop 050 CS	-	0,1	1
	DeLux 050 CS	-	0,1	1
	Demetrina 25 EC
	Koron 100 SC	-	0,05	1
	Pilgro 100 SC	-	0,05	1
	Scatto	0,25	-	1
	Serbot 015 EW	0,30–0,42	-	1
	Temporis 015 EW	0,30–0,42	-	1
esfenwalerat	Sumi-Alpha 050 EC	0,25	0,25	1
esfenwalerat	Sumicidin 050 EC	0,25	0,25	1
gamma-cyhalotryna	Rapid 060 CS	0,06–0,08	0,06–0,08	1
gamma-cyhalotryna	Nexide 60 CS	0,06–0,08	0,06–0,08	1
lambda-cyhalotryna	Arkan 050 CS	0,075–0,1	0,075–0,1	2
	Helm-Lambda 100 CS	0,04–0,05	0,04–0,05	1
	Judo 050 CS	0,075–0,1	0,075–0,1	2
	Kaiso 050 EG	0,1	0,1	1
	Kaiso Sorbie	0,1	0,1	1
	Karate Zeon 050 CS	0,075–0,1	0,075–0,1	2
	Kidrate	0,075	-	1
	Kivano 050 EG	0,10	0,1	1
	Kusti 050 CS	0,075–0,1	0,075–0,1	2
	LambdaCe 050 CS	0,075–0,1	0,075–0,1	2
	Ninja 050 CS	0,075–0,1	0,075–0,1	2
	Sparrow	0,075	-	1
	Sparviero	0,075	-	1
	Wojownik 050 CS	0,075–0,1	0,075–0,1	2
zeta-cypermetryna	Alstar 100 EW	0,1	0,1	2
	Ammo Super 100 EW	0,1	0,1	2
	Fury 100 EW	0,1	0,1	1
	Minuet 100 EW	0,1	0,1	2
	Rage 100 EW	0,1	0,1	1
	Titan 100 EW	0,1	0,1	1
Sulfoksyminy (IRAC 4C)
sulfoksaflor	Transform	0,048	-	1	bd
Pyretroidy + neonikotynoidy (IRAC 3A + 4A)
acetamipryd + lambda-cyhalotryna	Inazuma 130 WG	0,15	-	1	szeroki zakres
	Inpower 130 WG	0,15	-	1
	Nepal 130 WG	0,15	-	1