Chelaty i sole – wady i zalety
Obecnie w rolnictwie intensywnym dokarmianie dolistne mikroelementami należy do podstawowych elementów technologii uprawy. Efektywność zabiegów zależy jednak w dużej mierze od dobrze dobranych mikronawozów, których na rynku jest multum. Jak więc wybierać?
Przy wyborze nawozu przede wszystkim należy bardzo dokładnie zapoznać się z etykietą produktu. Z zapisanych tam informacji można w większości przypadków wyrobić sobie zdanie, dlaczego dany produkt jest taki drogi, lub podejrzanie tani.
Zawsze najważniejszymi informacjami, na jakie należy zwrócić uwagę, są: zawartość składników pokarmowych oraz forma chemiczna. Mikroelementy w nawozach dolistnych występują najczęściej w postaci chelatów (za wyjątkiem boru i molibdenu), soli nieorganicznych lub tlenków. Każda z nich ma swoje wady i zalety.
Mikroskładniki w rzepaku
Płynne nawozy dolistne powinny być klarowne, bez żadnych osadów, kłaczków, zmętnień i itp. Natomiast nawozy stałe (krystaliczne, sypkie) powinny się szybko i całkowicie rozpuszczać, nie tworząc żadnych osadów.
Na etykietach mikronawozów opartych na chelatach powinien być podany czynnik chelatujący, zawartość formy rozpuszczalnej w wodzie, zawartość formy schelatowanej oraz zakres pH gwarantujący akceptowalną stabilność frakcji schelatowanej.
Zawartość schelatowanej formy mikroelementu dla nawozów pojedynczych nie powinna być mniejsza niż 80 proc. Z kolei etykiety mikronawozów opartych na solach nieorganicznych powinny zawierać informację o całkowitej zawartości mikroskładników oraz ich zawartości rozpuszczalnej w wodzie.
Chelaty mikroskładników poza wysoką ceną i z reguły niską koncentracją mikroskładników, szczególnie w odniesieniu do nawozów wieloskładnikowych, nie mają większych wad. Dlatego należą do najbardziej popularnych na rynku.
Mikroskładniki w pszenicy
Chemicznie są to połączenia mikroskładnika będącego metalem (Cu, Mn, Zn, Fe, Co) ze związkami organicznymi. Według Rozporządzenia Komisji (WE) NR 223/2012 z dnia 14 marca 2012 r. do czynników chalatujących zalicza się kwasy albo sole sodowe, potasowe lub amonowe kwasów (EDTA, HEEDTA, DTPA, EDDHA, EDDHMA, EDDCHA i EDDHSA, IDHA, HBED).
Są to produkty bardzo dobrze rozpuszczalne w wodzie, przy czym ich dysocjacja jest powolna. Mikroskładniki z tych nawozów uwalniane są stopniowo do formy jonowej, dlatego nie ulegają nadmiernemu wiązaniu przez koloidy glebowe, a ich wymywanie poza układ gleba-roślina jest ograniczone.
Wysoka stabilność tych nawozów zarówno w glebie, jak i roztworze decyduje o ich dobrej dostępności dla roślin przez długi okres czasu po zastosowaniu. Rośliny mogą pobierać mikroelementy z tej formy nawozów zarówno w postaci uwolnionego jonu, jak i całej cząsteczki chelatu, w takim samym stopniu przez liście, jak i korzenie.
Skład nawozów chelatowych dostosowany jest do potrzeb pokarmowych konkretnej rośliny lub jest bardziej uniwersalny i zoptymalizowany do grupy, a nawet grup roślin. Warto zwrócić większą uwagę na mikronawozy chelatowe zawierające wysoką koncentrację tylko jednego pierwiastka.
Dokarmianie dolistne buraka cukrowego krzemem
Właśnie tego typu nawozy są najbardziej efektywne w przypadku potrzeby interwencyjnego usunięcia ostrego niedoboru. Wynika to z ich właściwości. Działają bardzo szybko, a składniki w nich zawarte są bardzo dobrze wchłaniane przez liście.
Stąd też nawet przy stosunkowo niskich dawkach, szybko i skutecznie usuwają stan niedożywienia. Należy jednak pamiętać, że efektywność działania chelatów w znacznym stopniu determinowana jest przez temperaturę. Najbardziej optymalny zakres mieści się od 15 do 25°C. Zatem nie bardzo nadają się do późnych zabiegów jesiennych, jak i wczesnych wiosennych.
Sole nieorganiczne mikroskładników (siarczany, azotany, chlorki), bardzo dobrze rozpuszczają się w wodzie, ale słabiej i wolniej są wchłaniane przez liście niż ich schelatowane odpowiedniki. Dlatego w dokarmianiu dolistnym, do osiągnięcia tego samego efektu, wymagają kilkukrotnie wyższych dawek w porównaniu do chelatów.
Działają jednak skutecznie niezależnie od temperatury, przy czym są bardziej efektywne w niższych ich zakresach. Zatem można je polecać do późnych zabiegów jesiennych i wczesnych wiosennych. Ponadto ich zaletą jest stosunkowo niska cena (w przeliczeniu na czysty składnik) i zdecydowanie wyższa koncentracja składników.
Nowa metoda oceny zawartości P, K i Mg dostępnych w glebie – Mehlich 3
Nawozy te nadają się zarówno do nawożenia dolistnego, jak i doglebowego. Z tym, że przy zastosowaniu doglebowym są łatwo wymywane i stosunkowo szybko mogą ulec transformacji do związków trudno dostępnych dla roślin.
Forma tlenkowa mikroskładników charakteryzuje się bardzo wysoką ich koncentracją, ale jednocześnie bardzo słabą rozpuszczalnością. Dlatego ma zastosowanie wyłącznie do nawożenia doglebowego i to w wysokich dawkach.
Działanie tych nawozów zależy od szybkości transformacji mikroskładników do form przyswajalnych, a proces ten zachodzi stopniowo w czasie i może trwać nawet kilka lat. Stąd też ta grupa mikronawozów, ze względu na niską cenę i rozciągniętą w czasie ograniczoną przyswajalność mikroelementów, najczęściej stosowana jest do uzupełniania zasobności gleby w pierwiastki występujące w niedoborze.
Przedsiębiorca Rolny, kwiecień 2017
