Przyczyny i skutki zakwaszania gleb
Zakwaszanie gleb związane jest z głównie z negatywnym wpływem klimatu, w którym występuje przewaga opadów nad parowaniem. Powoduje to ciągłe przemieszczanie składników pokarmowych, przede wszystkim związków zasadowych w głąb profilu glebowego.
Rozkładająca się w glebie materia organiczna pochodząca z resztek roślinnych: obornika, nawozów zielonych, jak również oddychające korzenie roślin, są źródłem znacznych ilości CO2, który wpływa na wzrost zakwaszenia. Zakwaszeniu sprzyjają również naturalne procesy przemian związków organicznych i związków azotu.
Gleba potrzebuje wapnowania
Człowiek swoją działalnością także przyczynia się do pogłębiania tego zjawiska poprzez:
- produkowanie dużych ilości gazów do atmosfery: dwutlenku siarki, tlenków azotu i dwutlenku węgla, które docierają do gleb w postaci kwaśnych deszczy i tzw. suchego opadu;
- stosowanie nawozów mineralnych, zwłaszcza azotowych i potasowych fizjologicznie kwaśnych.
Stopień zakwaszenia gleb w Polsce jest zróżnicowany. Wg IUNG-PIB w Puławach największy procent gleb bardzo kwaśnych i kwaśnych znajduje się w województwie podlaskim, mazowieckim, łódzkim i podkarpackim, najmniejszy w opolskim i kujawsko-pomorskim.
Skutki zakwaszania gleb mogą prowadzić do zmniejszenia przyswajalności podstawowych składników niezbędnych dla rozwoju roślin:
- azot - zostaje wypłukany poza zasięg systemu korzeniowego, który ze względu na obecność toksycznego glinu jest płytki i słabo rozwinięty;
- fosfor - przechodzi w trudno rozpuszczalne w wodzie połączenia z glinem i żelazem, w takiej formie jest niedostępny dla roślin;
- potas - w warunkach gleb kwaśnych niewielkie przekroczenie zapotrzebowania roślin na potas powoduje znaczący wzrost pobierania tego składnika. Jest to niekorzystne szczególnie dla roślin paszowych - u zwierząt mogą wywołać tężyczkę pastwiskową;
- magnez - na kwaśnych glebach jest niedostępny dla roślin;
- molibden - uregulowanie odczynu podnosi przyswajalność tego pierwiastka;
- pozostałe mikroskładniki - ich dostępność maleje wraz ze wzrostem pH gleby i przechodzą w formy chemiczne niedostępne dla roślin. Powoduje to występowanie chorób fizjologicznych, a tym samym obniżkę plonowania i pogorszenie jakości ziarna.
Uprawa konserwująca receptą na ochronę klimatu
Zakwaszenie może także zwiększyć ruchliwość niebezpiecznych dla roślin i ludzi pierwiastków, głównie metali ciężkich, których nadmierna koncentracja dyskwalifikuje rośliny na cele konsumpcyjne i stanowi poważne zagrożenie. Silne zakwaszenie gleb ogranicza aktywność drobnoustrojów biorących udział w rozkładzie materii organicznej m.in. słabo i wolno rozwijają się wolno żyjące w glebie Azotobakter oraz mikroorganizmy współżyjące z większością roślin bobowatych (dawniej motylkowatych). Następuje również osłabienie intensywności przebiegu procesu pobierania wolnego azotu z powietrza oraz składników pokarmowych do głębszych warstw gleby. Konsekwencją jest spadek żyzności gleby i pogorszenie jej jakości.
Optymalny odczyn dla rozwoju mikroflory w glebie wg Hołubowicz-Klizy (2006) tj. dla drobnoustrojów rozkładających materię organiczną:
- grzyby, pH 4,0-5,0;
- amonifikatory, pH 6,2-7,0;
- denitryfikatory, pH 7,0-8,0;
- nitryfikatory, pH 6,5-7,2;
- uruchamiające P, pH 6,5-7,5.
Wapno defekacyjne z cukrowni
Optymalny odczyn dla rozwoju bakterii asymilujących wolny azot:
symbiotyczne:
- lucerny, pH 6,8-7,2;
- koniczyny, pH 6,8-7,2;
- grochu, pH 6,5-7,0;
- wyki, pH 6,5-7,0;
- łubinu, pH 5,5-6,5;
- seradeli, pH 5,5-6,5;
niesymbiotycze:
- Azotobacter, pH 6,5-7,5;
- Clostridium pasterianum, pH 5,0-7,0.
Krok po kroku w zakresie doboru odmian, nawożenia i ochrony. Zamów prenumeratę miesięcznika "Nowoczesna Uprawa" już teraz
