Czy warto zasiać wcześniej kukurydzę?

Termin siewu kukurydzy zależy przede wszystkim od kierunku jej użytkowania, wybranej agrotechniki, warunków klimatyczno-glebowych i rejonu uprawy. Jakiekolwiek odstępstwa od terminu optymalnego wiążą się z uzyskaniem niższych plonów i koniecznością modyfikacji agrotechniki.

Kukurydzę, ze względu na długi okres wegetacji, należy siać stosunkowo wcześnie, zaraz po siewie innych typowych dla naszej strefy roślin jarych. Dzięki zastosowaniu nowoczesnych metod hodowli uzyskano odmiany kiełkujące w obniżonych (w niższych niż standardowe) temperaturach oraz o zwiększonym wigorze początkowego wzrostu. W przypadku uprawianych aktualnie odmian temperatura gleby musi wynosić 6-8°C, aby możliwe było kiełkowanie ziarniaków. Na południu i w regionie środkowo-zachodnim przypada to w okresie pomiędzy 10 a 20 kwietnia, w pozostałych rejonach od 20 kwietnia do pierwszych dni maja.

Start decyduje o finiszu

W uprawie na ziarno preferować należy jak najwcześniejszy siew, zaś na kiszonkę termin siewu można nieco opóźnić, bowiem okres wegetacji jest krótszy, a opóźnienie siewu sprzyja tworzeniu biomasy wegetatywnej. Siewy późniejsze sprzyjają szybszym i bardziej wyrównanym wschodom, ale obniżają plon i przedłużają okres wegetacji. Wczesny siew kukurydzy, ze względu na krótszy dzień na początku wschodów, jest czynnikiem plonotwórczym. Bardzo duży wpływ na plon mają także wczesne i wyrównane wschody. W przypadku łanów kukurydzy wschodzących 15-20 dni od siewu, straty roślin do momentu zbioru na plantacji mogą wynieść nawet 10-20 proc. Rośliny, które wschodzą tylko 3-4 dni później od sąsiadujących z nimi w łanie, przez cały okres wegetacji gorzej się rozwijają z powodu niedoboru światła i wykształcenia słabszego systemu korzeniowego. To z kolei prowadzi do słabszego zawiązywania kolb, a często nawet do ich niewykształcenia czy przedwczesnego dojrzewania. Bardzo dużym problemem wynikającym z nierównomiernych wschodów roślin kukurydzy wywołanych przyspieszeniem, względnie opóźnieniem terminu siewu, jest dobór optymalnego terminu zwalczania chwastów na plantacji. Później wschodzące rośliny mogą wykształcić 3 liście, podczas gdy te bardziej rozwinięte są już w fazie 6 liści. Te lepiej rozwinięte są dużo bardziej wrażliwe na substancje czynne herbicydów. Z uwagi na fakt, że zastosowanie herbicydów przypada w środku fazy zawiązywania kolb, dodatkowo pogarsza się też potencjał ich plonowania (rys. 1).

Potwierdzone w badaniach naukowych

Bardzo duży wpływ terminu siewu kukurydzy na wysokość plonu ziarna potwierdzają wyniki badań polowych jakie prowadzono w Instytucie Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – PIB w Puławach (tab. 1). Wynika z nich, że plon ziarna zmniejszał się na skutek opóźnionego siewu, mimo większej liczby roślin i kolb na jednostce powierzchni. Decydowały o tym: skrócenie kolby (zmniejszenie liczby ziaren w kolbie) oraz obniżenie masy 1000 ziaren, a także zmniejszenie liczby kolb na jednostce powierzchni (w terminie najpóźniejszym). Jak można to wytłumaczyć? Kukurydza jest rośliną krótkiego dnia. W przypadku wczesnego siewu różnicowanie się stożka wzrostu kolby przebiega w warunkach krótkiego dnia i dlatego liczba ziaren w rzędzie jest większa niż w przypadku opóźnionego siewu, gdy rozwój przebiega w warunkach dnia długiego.

Termin siewu kukurydzy wywiera też istotny wpływ na dojrzewanie nasion. Opóźnienie wysiewu, zwłaszcza w latach o niekorzystnym dla kukurydzy przebiegu pogody, powoduje opóźnienie dojrzewanie ziarna.

Jak reagują odmiany bardzo wczesne?

W Katedrze Agronomii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, prowadzone są badania dotyczące wpływu wybranych czynników agrotechnicznych na wielkość plonu ziarna kukurydzy. Między innymi badana była reakcja odmian bardzo wczesnych na termin siewu. W badaniach tych kukurydzę wysiewano w pięciu różnych terminach, w odstępach 14 dniowych. Pierwszym terminem był 25 kwietnia, pozostałe to: 9 i 23 maja oraz 6 i 20 czerwca. Wyniki badań wykazały, że opóźniony termin siewu kukurydzy, w porównaniu do optymalnego, może w istotny sposób kształtować wielkość plonu ziarna oraz jego wilgotność. Z badań tych jednoznacznie wynika, że największe plony ziarna uzyskano z siewu kwietniowego i siewów majowych (rys. 2). Natomiast plon ziarna dla terminów czerwcowych był o ponad 50 proc. niższy, przy jednocześnie najwyższej zawartości wody w ziarnie, wynoszącej około 60 proc. (rys. 2).

Tabela 1. Wpływ terminu siewu na wielkość i strukturę plonu ziarna kukurydzy (IUNG Puławy)

Rys. 1. Plon ziarna kukurydzy (t/ha), w zależności od terminu przeprowadzonego zabiegu zwalczania chwastów (Szulc 2021)

Rys. 2. Wpływ terminu siewu odmiany o FAO 140, na wielkość plonu ziarna oraz jego wilgotność (Szulc 2020)

Artykuł ukazał się w wydaniu 01/2022 miesięcznika "Przedsiębiorca Rolny". ZAPRENUMERUJ