Czym zwalczyć stonkę ziemniaczaną?

Poleć

Udostępnij

Autor tekstu: dr inż. Przemysław Strążyński, prof. dr hab. Marek Mrówczyński, IOR-PIB w Poznaniu | redakcja@agropolska.pl

23-06-2020,9:35 Aktualizacja: 23-06-2020,12:00

A A A

Optymalny termin zwalczania stonki ziemniaczanej to okres masowego wylęgu larw, który zazwyczaj przypada w czerwcu. W tym czasie większość z nich znajduje się w stadiach L2–L3. Zabieg należy wykonać po przekroczeniu progu ekonomicznej szkodliwości.

Stonka ziemniaczana od lat ma status głównego szkodnika upraw ziemniaka. Straty wynikające z żerowania chrząszczy i larw mogą być dotkliwe, tym bardziej, że stonce sprzyja sucha i ciepła pogoda. Narasta także problem odporności na niektóre substancje czynne insektycydów, co dodatkowo utrudnia walkę z tym szkodnikiem.

Stonka ziemniaczana zagraża plantacjom

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa w Rzeszowie ostrzega, że plantacjom ziemniaka zagraża stonka ziemniaczana. "Decyzję o sposobie i terminie zwalczania stonki ziemniaczanej na plantacjach ziemniaka należy podjąć po...

czytaj więcej

Pojaw chrząszczy jest rozciągnięty w czasie

Chrząszcze stonki po przezimowaniu zwykle stają się aktywne, gdy temperatura gleby wzrasta do około 15°C. Jednak trudno jest ustalić dokładnie termin, kiedy wszystkie opuszczają już miejsca zimowania, ponieważ okres ich pojawu może być mocno rozciągnięty w czasie, podobnie jak okres składania jaj.

Samice składa jaja w złożach, po spodniej stronie blaszki liściowej. Jedna samica może złożyć średnio od 600 do 800 jaj. Larwy od razu po wylęgu zaczynają żerować i przechodzą cztery stadia rozwojowe od L1 do L4 do czasu przepoczwarczenia w glebie. Stonka rozwija jedno pokolenie w ciągu roku, ale w cieplejsze lata może pojawiać się kolejna generacja szkodnika.

Najbardziej żarłoczne są larwy

Największe straty w plonie powodują larwy stonki, szczególnie w przypadku odmian wczesnych i średnio wczesnych. Są one odpowiedzialne za ponad 70% szkód. Szczególnie żarłoczne są ostatnie stadia larwalne, jednocześnie najmniej podatne na działanie insektycydów. Szkodliwe są także dorosłe chrząszcze.

Przypilnuj stonki ziemniaczanej

Czerwiec, to okres wylęgu larw stonki ziemniaczanej, która potrafi wyrządzić w tej uprawie naprawdę duże szkody. Warto więc wybrać się na plantację, by zlustrować ją pod kątem występowania tego szkodnika, zwłaszcza, że przyszło ocieplenie,...

czytaj więcej

Na plantacjach niedostatecznie chronionych plon bulw może być mniejszy o 20-30%, w skrajnych przypadkach nawet powyżej 80%. Szacuje się, że zniszczenie powyżej 15% powierzchni asymilacyjnej roślin generuje straty plonu przekraczające 7 t/ha.

Ograniczona asymilacja, której powodem są gołożery, nie pozwala roślinom wykształcić dobrych jakościowo bulw w odpowiedniej liczbie. Zarówno chrząszcze, jak i larwy stonki potrafią wyrządzać szkody na bulwach ziemniaka.

Zwalczać nie indukując odporności

Głównym terminem zwalczania stonki ziemniaczanej jest okres, gdy na plantacji większość larw znajduje się w stadiach L2–L3, co przypadka zwykle w czerwcu. Zabieg opryskiwania insektycydami należy wykonać po przekroczeniu progu ekonomicznej szkodliwości, który wynosi 10 złóż jaj na 10 roślinach lub 15 larw na 1 roślinie.

Stonka znowu zagraża ziemniakom

Plantacjom ziemniaka zagraża stonka ziemniaczana - ostrzega w komunikacie Wojewódzki Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa w Łodzi. W dokumencie stwierdzono, że decyzję o sposobie i terminie zwalczania stonki ziemniaczanej na...

czytaj więcej

Wyższe z zalecanych dawek insektycydu należy stosować w przypadku bujnej naci oraz do zwalczania chrząszczy i starszych stadiów larwalnych, gdy występują w większym nasileniu. Od kilkunastu lat obserwuje się lokalnie populacje stonki ziemniaczanej odporne na wybrane substancje czynne insektycydów. To wynik wieloletniego stosowania do ochrony plantacji insektycydów z tej samej grupy chemicznej - szczególnie fosforoorganicznych i pyretroidów.

Aby zapobiegać powstawaniu odporności stonki i podnieść efektywności zwalczania konieczne jest przemienne stosowanie insektycydów z różnych grup chemicznych o odmiennych mechanizmach działania.

Do ochrony ziemniaka można także wykorzystać biopreparat zawierający bakterie Bacillus thuringiensis, var. tenebrionis, choć w porównaniu z ochroną konwencjonalną jest to dość kosztowne. Produkty biologiczne należy zastosować wcześniej, ponieważ nie zwalczają chrząszczy, tylko larwy stonki w stadium L1 i L2.

Dopłaty do zakupu biopreparatów wprowadzone w niektórych krajach Europy spowodowały wzrost zainteresowania tą metodą ograniczania liczebności stonki, co jest korzystne z punktu widzenia integrowanej ochrony roślin.

Tabela. Przykłady insektycydów zarejestrowanych do zwalczania stonki ziemniaczanej w uprawie ziemniaka.

Substancja czynna	Insektycyd	Dawka na ha lub m²		Maksymalna liczba zabiegów w sezonie wegetacyjnym	Optymalna temperatura działania
Antranilowe diamidy (IRAC 28)
chlorantraniliprol	Coragen 200 SC		50-62,5 ml	2	szeroki zakres
	Klortranil		50-62,5 ml	2
	Kobalt 200 SC		50-62,5 ml	2
cyjanotraniliprol	Benevia 100 OD		125 ml	2
Biologiczne (IRAC 11A)
Bacillus thuringensis var. tenebrionis	Novodor SC		3-5 l	4	szeroki zakres
Fosforoorganiczne (IRAC 1B
fosmet	Boravi 50 WG		1 kg	1	powyżej 15°C
Neonikotynoidy (IRAC 4A)
acetamipryd	Acelan 20 SP	0,8 g/m²		1	szeroki zakres
	Aceplan 20 SP	0,08 kg		1
	Acetamoc	0,8 kg		1
	Aceptir 200 SE	0,15 l		1
	Apis 200 SE	0,1-0,15 l		1
	Carnadine 200 SL	0,12-0,18 l		2
	Ceta 20 SP	0,08 kg		1
	Kestrel 200 SL	0,12-0,18 l		1
	Kobe 20 SP	0,08 kg		1
	Lanmos 20 SP	0,08 kg		1
	Los Ovados 200 SE	0,1-0,15 l		1
	Miros 20 SP	0,08 kg		1
	Mospilan 20 SP	0,08 kg		1
	Sekil 20 SP	0,08 kg		1
tiachlopryd	Calypso 480 SC	0,05-0,1 l		2
Makrocykliczne laktony (IRAC 5)
spinosad	SpinTor 240 SC	0,1-0,15 l		3	8-25°C
Pyretroidy (IRAC 3A)
beta-cyflutryna	Alfazot 025 EC	0,2-0,3 l		2	poniżej 20°C
	Bulldock 025 EC	0,2-0,3 l		2
	Pitbul 025 EC	0,2-0,3 l		2
	Tekapo 025 EC	0,2-0,3 l		2
cypermetryna	AfiMax 500 EC	0,06 l		2
	Cimetryna 500 EC	0,06 l		2
	Cimex Forte 500 EC	0,06 l		2
	Cimex Max 500 EC	0,06 l		2
	Cymetra 500 EC	0,06 l		2
	Cypermoc	0,06 l		2
	Cyperkill Max 500 EC	0,06 l		2
	Cythrin 500 EC	0,06 l		2
	Insektus 500 EC	0,06 l		2
	Sorcerer 500 EC	0,06 l		2
	Super Cyper 500 EC	0,06 l		2
	Superkill 500 EC	0,06 l		2
	Superkill Max 500 EC	0,06 l		2
	Supersect 500 EC	0,06 l		2
deltametryna	Decis 2,5 EC	0,2-0,3 l		2
	Decis Mega 50 EW	0,1-0,15 l		2
	Delmetros 100 SC	0,05 l		1
	Delta 50 EW	0,1-0,15 l		2
	Delta-Glob 25 EC	0,1-0,15 l		2
	Deltam	4-5 ml/100 m²		1
	Deltakill	0,3 l		1
	Demetrina 25 EC	0,3 l		1
	Khoisan 25 EC	0,2-0,3 l		2
	Koron 100 SC	0,05 l		1
	Pilgro 100 SC	0,05 l		1
	Scatto	0,3 l		1
lambda-cyhalotryna	Arkan 050 CS	0,12-0,16 l		2
	Judo 050 CS	0,12-0,16 l		2
	Karate Zeon 050 CS	0,12-0,16 l		2
	Karate Zeon 100 CS	0,075 l		2
	Kidrate	0,075 l		1
	Kusti 050 CS	0,12-0,16 l		2
	LambdaCe 050 CS	0,12-0,16 l		2
	Lamdex Extra 2,5 WG	0,3 kg		2
	Ninja 050 CS	0,12-0,16 l		2
	Sparrow	0,075 l		1
	Sparviero	0,075 l		1
	Wojownik 050 CS	0,12-0,16 l		2
zeta-cypermetryna	Alstar 100 EW	0,1-0,125 l		1
	Ammo Super 100 EW	0,1-0,125 l		1
	Fury 100 EW	0,1-0,125 l		1
	Minuet 100 EW	0,1-0,125 l		1
	Titan 100 EW	0,1-0,125 l		1
Pyretroidy + neonikotynoidy (IRAC 3A + 4A)
deltametryna + tiachlopryd	Portos 110 OD	0,3-0,4 l		2	szeroki zakres
	Proteus 110 OD	0,3-0,4 l		2
	Ptolemeusz 110 OD	0,3-0,4 l		2
Pyretryny + substancje naturalne
pyretryny + olej rzepakowy	Spruzit Koncentrat na szkodniki EC	8 l		2	szeroki zakres