Adiuwanty poprawiają efektywność herbicydów

Herbicydowa ochrona buraka cukrowego staje się coraz większym wyzwaniem. Większość preparatów aplikuje się w formie zabiegów nalistnych, a uzyskanie wysokiej skuteczności uzależnione jest od wielu czynników. Jednym z nich są adiuwanty.

Regulacja zachwaszczenia plantacji buraka cukrowego na przestrzeni kilkudziesięciu lat ulegała stopniowej modyfikacji. Pierwsze istotne zmiany w koncepcji stosowania herbicydów wdrożono w latach 80. XX w. przez upowszechnienie systemu dawek dzielonych. Kolejnym krokiem było wprowadzenie mikrodawek, które w znacznym stopniu ograniczyły ilość stosowanych substancji czynnych.

Przepisy wymuszają zmiany

Kolejne zmiany wynikają z wprowadzenia przez Komisję Europejską dwóch strategii – "Od pola do stołu" oraz "Na rzecz bioróżnorodności". Zakładają one zmniejszenie zużycia środków ochrony roślin do 2030 r. o 50 proc. Dlatego coraz większego znaczenia będą nabierały rozwiązania, które pozwolą na realizację tych celów, z jednoczesnym zachowaniem pełnej skuteczności działania herbicydów, nawet w przypadku obniżenia ich dawek. Również perspektywa wycofywania kolejnych substancji czynnych zmusza do poszukiwania rozwiązań alternatywnych. Nie można już stosować desmedifamu, a wkrótce podobny los prawdopodobnie podzieli fenmedifam. Obydwie substancje odgrywały istotną rolę w regulacji zachwaszczenia, a w połączeniu z etofumesatem oraz metamitronem gwarantowały skuteczną ochronę buraków przed komosą białą, łobodą rozłożystą oraz szarłatem szorstkim. Niepewna jest również sytuacja chlorydazonu.

Czas na wspomagacze

Obecnie duże nadzieje wiąże się z możliwością łącznego stosowania herbicydów, również w obniżonych dawkach, z najnowszymi formulacjami adiuwantów. Mowa zwłaszcza o tzw. adiuwantach wielofunkcyjnych, działających kompleksowo, których dodatek do cieczy roboczej optymalizuje działanie herbicydów w szerokim zakresie warunków agroklimatycznych. O popularności adiuwantów świadczą coroczne zestawienia sprzedaży. Szacuje się, że obecnie globalny rynek tych wspomagaczy wynosi ponad 3 mld dolarów i do końca bieżącej dekady zdecydowanie wzrośnie.

Adiuwanty wielofunkcyjne są również wygodne w stosowaniu, ponieważ eliminują konieczność kłopotliwego doboru i dodawania do zbiornika opryskiwacza pojedynczych składników (nie zawsze działają kompletnie, przez co efekt chwastobójczy może nie satysfakcjonować plantatora). Oprócz funkcji przypisywanych pojedynczym komponentom, zawierają substancje ograniczające znoszenie cieczy opryskowej (tzw. anty-dryft), a to bardzo ważna cech, która decyduje o bezpieczeństwie zabiegu. Szacuje się, że z powodu znoszenia, straty cieczy opryskowej, a zarazem preparatów, mogą wynosić ok. 20 proc.

Konieczna rejestracja

Od momentu sporządzenia cieczy opryskowej w zbiorniku opryskiwacza do dotarcia substancji czynnej do miejsca działania w roślinie, ilość zastosowanej substancji czynnej, stopniowo ulega redukcji. Efekt chwastobójczy wywołuje zaledwie od kilku do kilkunastu procent dawki wyjściowej herbicydu. Biorąc pod uwagę znaczne straty substancji czynnej, aplikowanie preparatów z adiuwantami nabiera szczególnego znaczenia. Niestety, na dzień dzisiejszy nie ma uregulowań prawnych dotyczących ich stosowania. Na rynku pojawia się wiele adiuwantów o wątpliwym składzie i niepotwierdzonym działaniu. Preparaty te mogą zawierać również inne, szkodliwe dla zdrowia substancje, które zamiast efektu dobroczynnego wprowadzają do łańcuchów pokarmowych i środowiska związki trujące. Eksperci zwracają uwagę, że adiuwanty powinny podlegać procesowi certyfikacji i rejestracji na poziomie krajowym. Fundamentalne znaczenie ma certyfikacja, czyli dokładne sprawdzenie co producent chce wprowadzić na rynek. Dodatkowo, konieczne jest opracowanie i wdrożenie regulacji prawnych w zakresie ich obrotu i stosowania. Należy eliminować ryzyko wprowadzania do obrotu adiuwantów niebezpiecznych dla zdrowia ludzi, zwierząt i środowiska. Dlatego tak ważne jest, aby stosować tylko te produkty, które zostały przebadane przez niezależne jednostki badawcze.

Zbadano efektywności

Jak ważną rolę w procesie regulacji zachwaszczenia odgrywają adiuwanty wielofunkcyjne obrazują wyniki badań prowadzonych m.in. w Terenowej Stacji Doświadczalnej IOR – PIB w Toruniu. W latach 2020-2021 oceniano efektywność chwastobójczą herbicydów aplikowanych z adiuwantami oraz surfaktantem. W niekorzystnych warunkach pogodowych 2020 r., w niskiej temperaturze i wilgotności, mieszanina herbicydów z adiuwantem wielofunkcyjnym wykazywała większą skuteczność chwastobójczą w stosunku do samosiewów rzepaku oraz komosy białej niż analogiczny wariant, w którym dodano jedynie surfaktant (tab. 1.). W przypadku oceny efektywności w stosunku do fiołka polnego, rdestu ptasiego oraz tasznika pospolitego, rodzaj zastosowanego adiuwantu nie miał większego znaczenia. Wyniki tych badań zostały potwierdzone w następnym roku badań – 2021 (tab. 2.). Oprócz powyższych rozwiązań, zaplanowanych na wypadek wycofania kolejnych substancji czynnych, badano też aktualne, tradycyjne programy oparte na fenmedifamie i etofumesacie. Tutaj również skoncentrowano się głównie na chwastach powszechnie uważanych za uciążliwe. W ogólnym rozrachunku, w warunkach tego konkretnego doświadczenia, mieszaniny herbicydów w dawkach obniżonych z adiuwantem wielokierunkowym, wykazywały porównywalną bądź nawet wyższą skuteczność (rdest ptasi) niż mieszaniny herbicydów w dawce pełnej, z samym surfaktantem (tab. 3.).

Technologia Conviso Smart

W ramach innowacyjnych sposobów stosowania herbicydów w buraku cukrowym, od pewnego czasu jest wdrażany nowy wariant– technologia Conviso Smart, która opiera się na stosowaniu herbicydu Conviso One (foramsulfuron, tienkarbazon metylowy) tylko w specjalnie dedykowanych do tego celu odmianach, odpornych na herbicydy z grupy sulfonylomoczników (ALS). Według etykiety, zawarte w preparacie substancje czynne skutecznie zwalczają liczne chwasty, w tym te szczególnie uciążliwe: samosiewy rzepaku, chwasty rumianowate oraz fiołka polnego. Słabszą skuteczność wykazują jednak w stosunku do przetacznika rolnego czy bodziszka drobnego. Wydaje się, że system Conviso Smart jest obecnie najmniej zagrożony jakimikolwiek zmianami. Natomiast w przypadku odmian klasycznych, decydujący będzie ostateczny wykaz substancji czynnych zalecanych do ochrony, po zakończeniu przeglądu przez Komisję Europejską. Niewątpliwie w przypadku gatunków chwastów mało wrażliwych, zubożenie gamy preparatów nie tylko utrudni, ale nawet uniemożliwi odchwaszczanie buraków.

Tabela 1. Efektywność chwastobójcza mieszanin herbicydów w 2020 r.

Tabela 2. Efektywność chwastobójcza mieszanin herbicydów w 2021 r.

Tabela 3. Efektywność chwastobójcza mieszanin herbicydów opartych na etofumesacie oraz fenmedifamie w 2021 r.

Artykuł ukazał się w wydaniu 04/2022 miesięcznika "Przedsiębiorca Rolny". ZAPRENUMERUJ