Rynek wina w Polsce
Tradycje polskiego winiarstwa sięgają średniowiecza, jednak winiarstwo przeżywało wzloty i upadki. Impuls do rozwoju winiarstwa w Polsce dało wstąpienie do Unii Europejskiej. Z danych na koniec I kwartału 2025 r. wynika, że mamy 673 plantatorów, którzy uprawiają winorośl na powierzchni 1023 ha oraz 304 przedsiębiorców wykonujących działalność w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich.
Polskie prawodawstwo, na początku było bardzo restrykcyjne, jeśli chodzi o wymogi administracyjne, które musieli spełnić producenci, jednak z biegiem lat ewoluowało, stając się bardziej przyjaznym, umożliwiając coraz szybszy rozwój winiarstwa.
Administrowanie potencjałem produkcyjnym produktów sektora wina
7 marca 2022 r. weszły w życie przepisy ustawy z dnia 2 grudnia 2021 r. o wyrobach winiarskich, na podstawie, których Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR) realizuje - jako zadanie własne - mechanizm Administrowanie potencjałem produkcyjnym produktów sektora wina. Prowadzi w tym zakresie ewidencję winnic, z których można pozyskiwać winogrona przeznaczone do wyrobu wina, otrzymuje informacje od producentów wina, którzy zamierzają wyrabiać wino w danym roku winiarskim, ustala na podstawie deklaracji składanych przez uczestników mechanizmu wielkość zbiorów winogron pochodzących z terytorium RP, wielkość produkcji wina oraz wielkość zapasów wina, na dzień 31 lipca każdego roku winiarskiego. Ustawa o wyrobach winiarskich wprowadziła wytyczne dotyczące prowadzenia ewidencji winnic, do której wpisywane są wyłącznie uprawy winorośli położone na terytorium Polski. Wpis do ewidencji winnic dokonywany jest jednorazowo, na wniosek plantatora winorośli. Ewidencja winnic jest jawna, a informacje w niej zawarte zamieszczane są na stronie internetowej KOWR.
Plantatorzy winorośli i producenci wina zobowiązani są do składania danych statystycznych dotyczących wielkości zbiorów winogron i produkcji wina do 15 stycznia każdego roku.
Na koniec marca br. do ewidencji winnic wpisanych było 673 plantatorów, którzy uprawiają winorośl na powierzchni 1023,04 ha.
KOWR poleca polskie smaki na światowe stoły
Deklarację o zapasach win i moszczów winogronowych na dzień 31 lipca poprzedniego roku winiarskiego producenci win składają natomiast do 31 sierpnia danego roku winiarskiego. W roku winiarskim 2024/2025 dokonano wpisu 504 producentów do rejestru producentów wina, a na nowy rok winiarski 2025/2026 dokonano wpisu 24 producentów do rejestru producentów wina (stan na dzień 31.03.2025 r.).
Najwięcej winnic znajduje się w Polsce w pasie województw południowo-wschodnich, południowo-zachodnich i południowych, gdzie warunki klimatyczne sprzyjają uprawie winorośli. Jednak w ostatnich latach powstają winnice na terytorium całej Polski.
Producent wina zamierzający wyrabiać wino z winogron w danym roku winiarskim, zobowiązany jest poinformować Dyrektora Generalnego KOWR o tym zamiarze, nie później niż na dwa tygodnie przed rozpoczęciem produkcji wina i nie później niż do dnia 15 września danego roku winiarskiego. Wykaz producentów wina zamierzających wyrabiać wino w danym roku winiarskim umieszczany jest na stronie internetowej KOWR.
Prowadzenie rejestru przedsiębiorców, wykonujących działalność w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich
Przepisy ustawy o wyrobach winiarskich, zobowiązały KOWR do prowadzenia rejestru przedsiębiorców wykonujących działalność w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich, do gromadzenia danych o zapasach wina od przedsiębiorców wpisanych do rejestru, którzy rozlewają wino nie wyrobione przez siebie, do nadawania kodów podmiotom butelkującym wina, producentom wina, importerom oraz dostawcom, a także do prowadzenia wykazu kodów.
Działalność gospodarcza w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich, jest działalnością regulowaną i wymaga uzyskania wpisu do rejestru prowadzonego przez Dyrektora Generalnego KOWR.
W celu uzyskania wpisu do rejestru, przedsiębiorca zobowiązany jest spełnić warunki wykonywania działalności gospodarczej w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich, zgromadzić dokumenty potwierdzające spełnienie tych warunków i złożyć
w Krajowym Ośrodku Wsparcia Rolnictwa Wniosek o wpis/zmianę wpisu do rejestru przedsiębiorców wykonujących działalność w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich.
Przedsiębiorca wpisany do rejestru, rozlewający wino które zakupił, jest zobowiązany przekazywać do 31 sierpnia każdego roku, do Dyrektora Generalnego KOWR, Deklarację o zapasach win i moszczów winogronowych posiadanych na dzień 31 lipca poprzedniego roku winiarskiego.
W celu uzyskania kodu, o który może ubiegać się podmiot butelkujący wino, producent wina, dostawca wina oraz importer wina, należy złożyć do Dyrektora Generalnego KOWR Wniosek o nadanie kodu.
Na koniec marca 2025 r. w rejestrze przedsiębiorców, wykonujących działalność
w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich wpisanych było 304 przedsiębiorców, posiadających uprawnienia do wykonywania działalności, a w rejestrze kodów, wpisanych było 7 przedsiębiorców.
Zielona Góra stolicą polskiego winiarstwa
Województwo lubuskie jest najlepszym rejonem w Polsce do uprawy winorośli, a Zieloną Górę można uznać za stolicę polskiego winiarstwa. O tradycjach winiarskich Zielonej Góry sięgających XII w. można się dowiedzieć w jedynym w Polsce Muzeum Wina. Nieprzerwanie od prawie 200 lat w Zielonej Górze organizowane jest „Winobranie”, które jest w tej chwili również oficjalnym świętem miasta.
W trakcie „Winobrania” najważniejszymi atrakcjami są lokalne winnice, które oferują swoje wyroby w miasteczku winiarskim znajdującym się wokół ratusza na Starym Rynku. Poza tym odbywa się wiele wydarzeń kulturalnych i artystycznych związanych z winiarstwem. W trakcie „Winobrania” można skosztować oraz kupić Wina Winobraniowe (oficjalne wina wybrane do reprezentowania miasta Zielona Góra w trakcie „Winobrania” oraz przez cały rok) oraz Wina Rekomendowane gwarantujące najlepszą jakość i smak. Na „Winobraniu” w ubiegłym roku prezentowały się 42 winnice z województwa lubuskiego, oferując swoje wina oraz inne wyroby.
