Nieodpłatne przekazania gruntów samorządom
W ciągu 30 lat działalności KOWR (wcześniej AWRSP i ANR ) uprawnionym podmiotom nieodpłatnie przekazano łącznie prawie 700 tys. ha gruntów Zasobu, w tym samorządom lokalnym ponad 60 tys. ha. W ubiegłym roku uprawnione podmioty otrzymały nieodpłatnie ponad 8 tys. ha, w tym jednostki samorządu terytorialnego – 500 ha.
Do zadań Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa należy zagospodarowanie nieruchomości rolnych będących w Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa. Gospodarowanie mieniem Zasobu może posiadać formę trwałego bądź nietrwałego rozdysponowania. Trwałe rozdysponowanie odbywa się poprzez sprzedaż lub nieodpłatne przekazania. Nieodpłatne przekazania nieruchomości uprawnionym podmiotom umożliwiają przepisy wynikające z art. 24, 43, i 44 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa.
Ważnymi beneficjentami tej formy rozdysponowania są m.in. jednostki samorządu terytorialnego, które mogą ubiegać się o nieodpłatne przekazanie gruntów przez KOWR na realizację zadań własnych.
Państwowa ziemia wciąż cenna
Nieodpłatne przekazanie gruntów może nastąpić na wniosek np. jednostki samorządowej, skierowany do właściwego oddziału terenowego KOWR. Na otrzymanych gruntach samorządy muszą realizować zadania precyzyjnie określone w umowie z KOWR. Jeśli nieruchomość w ciągu 10 lat od przekazania przez KOWR zostanie sprzedana lub zagospodarowana w inny sposób niż określony w umowie, KOWR może zażądać zwrotu aktualnej wartości pieniężnej tej nieruchomości.
Nieruchomości wchodzące w skład Zasobu WRSP mogą zostać w drodze umowy nieodpłatnie przekazane na własność jednostce samorządu terytorialnego:
– na cele związane z realizacją inwestycji w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 8 lipca 2010 r. o szczególnych zasadach przygotowania do realizacji inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1812),
– w celu umożliwienia realizacji miejscowego planu odbudowy, o którym mowa w ustawie z dnia 11 sierpnia 2001 r. o szczególnych zasadach odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku działania żywiołu (Dz. U. z 2020 r. poz. 764, z późn. zm.),
– przeznaczone w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy lub decyzji na cele związane z realizacją inwestycji infrastrukturalnych służących wykonywaniu zadań realizowanych przez jednostki (z art. 24 ust 5 pkt 1 ugnrSP),
– zabudowane obiektami infrastruktury technicznej towarzyszącej budynkom mieszkalnym wraz z mieniem niezbędnym do korzystania z tej infrastruktury (zgodnie z art. 44 ugnrSP).
Aby samorządy lokalne mogły skorzystać z nieodpłatnego przekazania gruntów przez KOWR na realizację zadań własnych muszą spełnić następujące warunki:
- Posiadać aktualny plan zagospodarowania przestrzennego albo studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy;
- Określić zadania, z katalogu zadań własnych jednostki samorządu terytorialnego, na które KOWR może przekazać nieodpłatnie nieruchomości zgodnie z ustawą;
- Wystosować pisemny wniosek jednostki samorządowej do właściwego oddziału terenowego KOWR;
- Wykorzystać nieruchomość zgodnie z celem, na jaki została przekazana przez KOWR.
Na uzyskanych przez samorządy lokalne gruntach powstają szkoły, boiska sportowe, place zabaw, tereny rekreacyjne, jak również obiekty użyteczności publicznej: hydrofonie, studnie głębinowe, przepompownie, oczyszczalnie ścieków, drogi dojazdowe, a od 2012 r. także nekropolie.
Zagospodarowanie państwowej ziemi w bieżącym roku
W ostatnim czasie najbardziej spektakularnym przykładem jest nieodpłatne przekazanie gruntów pod budowę nowego szpitala onkologicznego we Wrocławiu. Oddział Terenowy KOWR we Wrocławiu w maju 2020 roku przekazał 21,8 ha nieruchomości, których wartość została wyceniona na kwotę prawie 18,5 mln zł. Będzie to największy szpital onkologiczny na Dolnym Śląsku. Inwestycja ma się zakończyć pod koniec 2028 r., a jej koszt to 700 milionów złotych.
W listopadzie 2015 r. Oddział Terenowy KOWR (wówczas ANR) w Warszawie przekazał nieodpłatnie na rzecz gminy Michałowice ok. 3 ha gruntów o wartości prawie 10 mln zł. Na otrzymanych gruntach gmina Michałowice wybudowała już m.in. żłobek, przedszkole i szkołę podstawową wraz z gimnazjum, a także obiekty oświatowo-kulturalne oraz związane z ochroną zdrowia.
Ciekawym nieodpłatnym przekazaniem nieruchomości w 2014 r. był kompleks działek o powierzchni 3,8 ha na rzecz województwa wielkopolskiego, na których znajduje się Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie. Wcześniej działki te były przedmiotem wieloletniej dzierżawy zawartej pomiędzy ANR a szreniawskim Muzeum. Na przekazanym terenie mieszczą się adaptowane na potrzeby wystawiennicze obiekty wpisane do rejestru zabytków: budynki folwarczne, obora, spichlerz i wiata. W tych budynkach Muzeum prowadzi działalność kulturalną i naukową. Wartość przekazanych nieodpłatnie nieruchomości to prawie 10 mln zł.
