Fumigacja magazynów - zabieg dla profesjonalistów

Fumigacja zarówno pełnych, jak i pustych pomieszczeń magazynowych jest szeroko stosowanym, i jak dotąd najskuteczniejszym zabiegiem zwalczania owadów, roztoczy i gryzoni. Uwzględniając jej specyfikę należy rozważyć, czy zabieg wykonać we własnym zakresie, czy może lepiej oddać sprawę w ręce specjalistów.

Jeszcze niedawno zabiegi fumigacji/gazowania w naszym kraju wykonywane były wyłącznie przez Przedsiębiorstwo Zwalczania Szkodników Zbożowo-Mącznych, przemianowane na Agropest Przedsiębiorstwo Zwalczania Szkodników Żywności, które zatrudniało wyspecjalizowany personel fachowy.

Pszenica i kukurydza na topie. Rośnie eksport ziarna

W sezonie 2016/2017 z Polski wywieziono 6,4 mln ton ziarna zbóż (łącznie z kukurydzą), czyli o 19 proc. więcej niż w sezonie 2015/2016 - poinformowało Biuro Analiz i Strategii Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa. Wzrost wynikał przede...

czytaj więcej

Zmiany prawne na przestrzeni ostatnich 20-30 lat, w tym aktualne rozporządzenie ministra rolnictwa z dnia 8 maja 2013 r. w sprawie szkoleń w zakresie środków ochrony roślin, umożliwiły prowadzenie zabiegów fumigacji wszystkim osobom, które ukończą odpowiednie szkolenie w tym zakresie.

Czy samo szkolenie wystarczy?

Dla wielu producentów rolnych ukończenie szkolenia i nabycie uprawnień do wykonywania zabiegów gazowania jest przede wszystkim drogą do redukcji kosztów. Uważa się, że usługowe wykonanie fumigacji jest dość drogie (od 12 do15 zł/t + zmienne koszty prac dodatkowych). Trudno się jednak dziwić, ponieważ na koszt całkowity zabiegu składają się zarówno koszty zakupu preparatu, jak i niezbędnego wyposażenia technicznego, które decyduje nie tylko o skuteczności, ale w szczególności o zdrowiu i życiu wykonujących zabieg.

Podczas fumigacji wykorzystywane są materiały i sprzęt, niekiedy bardzo drogie, których nie stosuje się w zabiegach opryskiwania czy odymiania, np. gazoszczelna folia, pianka i impregnowany papier do doszczelnień, termometry i wilgotnościomierze, plastikowe kapilary do zasysania powietrza z gazowanej przestrzeni, rurki wskaźnikowe do pomiaru stężeń gazu, pompki, detektory jednogazowe na PH₃ i testery do sprawdzania odporności owadów na fosforowodór.

Czy jednak chęć zaoszczędzenia pieniędzy, akurat na tym tak ważnym zabiegu wymagającym od wykonującego ogromnej wiedzy teoretycznej i praktycznej, nie jest patrzeniem zbyt krótkowzrocznym? Czy samo ukończenie szkolenia daje gwarancję bezpiecznego prowadzenia fumigacji, zgodnie ze wszystkimi wymogami?

Magazyn dla zbóż i śrut gotowy. Przeładunek rośnie z roku na rok

Magazyn dla towarów agro uruchomiono w środę w OT Port Gdynia, należącym do Grupy Kapitałowej OT Logistics. Inwestycja, która ma zwiększyć potencjał przeładunkowy produktów rolnych w porcie, kosztowała 5 mln zł. Nowy magazyn,...

czytaj więcej

Gaz trujący, palny i wybuchowy

Prowadząc zabieg gazowania należy być bardzo czujnym, bowiem fosforowodór jest gazem trującym. Dawka śmiertelna dla człowieka to 500 ppm w czasie około 30 min. i powyżej 1000 ppm już po kilku wdechach. Do zagazowanych pomieszczeń nie wolno wchodzić! Jeżeli zaistnieje jednak taka konieczność, np. w sytuacjach alarmowych, można to zrobić tylko w izolującym aparacie oddechowym, który pozwala oddychać powietrzem z butli (kompletny zestaw kosztuje od 3200 do 10800 zł). Stosowanie w takich przypadkach masek pełnych z pochłaniaczami czy filtropochłaniaczami jest zabronione.

Fosforowodór jest także gazem palnym i wybuchowym. W wyniku bezpośredniego kontaktu preparatu fosforowodorowego z wodą może nastąpić zapłon uwalniającego się gazu, a po przekroczeniu stężenia 1,79 proc. (17900 ppm) nawet jego wybuch. Może więc dojść do uszkodzenia czy zniszczenia konstrukcji budynków i gazowanego surowca/produktu.

Środki stosować zgodnie z etykietą

W Polsce do fumigacji pustych pomieszczeń magazynowych i niektórych surowców/produktów dopuszczone są tylko preparaty fosforowodorowe w formie stałej, w różnych formulacjach, w postaci pastylek, tabletek, czy płytek. Są to fosforki glinu lub magnezu, z których w wyniku kontaktu z parą wodną zawartą w powietrzu wydziela się gazowy fosforowodór. Preparaty handlowe znajdujące się obecnie na rynku to: Degesch Plates/Strips 56 GE, Greenphos, Greenphos Tablets, Phostoxin 56 GE, Quickphos Pellets 56 GE i Quickphos Tablets 56 GE (w cenie od 110 do 400 zł/kg).

Zgodnie z prawem, gazowaniu można poddawać tylko surowce i produkty, które wymienione są w etykiecie preparatu, a środki stosować do zwalczania szkodników w niej wykazanych i w zalecanych dawkach.

Trudny rok dla producentów zbóż. Ziarna więcej, ale marnej jakości

Tegoroczne żniwa były wyjątkowo trudne dla producentów zbóż ze względu na warunki atmosferyczne. Same zbiory zbóż są wysokie, jednak jakość ziarna jest gorsza niż w ubiegłym roku - poinformował Zbigniew Kaszuba z Krajowej...

czytaj więcej

Obiekt i produkt przygotować do zabiegu

Dbając o wysoką skuteczność fumigacji, przed jej przeprowadzeniem należy odpowiednio przygotować magazyn i surowiec. Gazowane obiekty muszą być przede wszystkim dokładnie posprzątane, ponieważ wszelkie zanieczyszczenia absorbują fumigant i zmniejszają skuteczność zabiegu. Obiekty, w których prowadzona będzie fumigacja należy także starannie doszczelnić, zwłaszcza otwory wentylacyjne, okienne i drzwi, stosując specjalnie do tego przeznaczoną gazoszczelną folię i piankę oraz impregnowany papier. Niestety, materiały te nie są tanie (cena folii wynosi od 1,50 zł/m²), nie warto jednak na tym oszczędzać, bo folię przy odpowiednim traktowaniu można użyć wielokrotnie, a ewentualne rozdarcia łatwo zakleić. Nie należy stosować folii budowlanej, ponieważ nie gwarantuje ona gazoszczelności. Pęknięcia w ścianach i posadzce betonowej najlepiej wypełnić trwałą zaprawą cementową. Przed gazowaniem zaleca się usunąć z pomieszczeń bądź zabezpieczyć np. gazoszczelną folią, smarem czy woskiem, elementy wrażliwe na fosforowodór, np. czujniki systemu UPK i instalację elektryczną. Ich uszkodzenie na skutek korozji może powodować dotkliwe konsekwencje finansowe.

Z kolei surowiec przed gazowaniem należy przerzucić z jednego silosu do drugiego, aby rozbić zbrylenia i napowietrzyć całą masę, Zabieg ten poprawia przenikanie gazu, a z różnych powodów jest niestety pomijany.

Dostęp do innowacyjnych środków ochrony roślin coraz trudniejszy

Niemal 10 proc. środków ochrony roślin stosowanych w Europie jest uznawanych za nielegalne. W Polsce preparaty podrobione lub pochodzące z nielegalnego źródła stanowią nawet 15-20 proc., a ich wartość szacuje się na 100 mln euro...

czytaj więcej

Zadbać o bezpieczeństwo otoczenia

Osoby wykonujące zabieg gazowania, podczas wykładania preparatu i do zakończenia procesu tzw. odgazowywania, muszą nosić przy sobie detektory jednogazowe na PH₃ (cena od 1850 do 2500 zł). Urządzenia te na bieżąco monitorują stężenie szkodliwego gazu i umożliwiają bezpieczną pracę w zagrożonym terenie. Można je używać praktycznie w każdych warunkach. Przekroczenie granicznych stężeń fosforowodoru uruchamia alarm akustyczny, świetlny lub wibracyjny, co pozwala na podjęcie odpowiednich kroków (ucieczka z zagrożonego miejsca, zaprzestanie pracy itp.).

Zabieg gazowania, dla zachowania bezpieczeństwa, wymusza wyłączenie z użytkowania nie tylko fumigowanych obiektów, ale także obiektów czy pomieszczeń z nimi sąsiadujących. Wokół gazowanych pomieszczeń tworzy się tzw. strefę bezpieczeństwa i odpowiednio ją oznakowuje ostrzegawczymi taśmami, tablicami czy plakatami, które nakleja się także na drzwiach wejściowych do gazowanych budynków i pomieszczeń. Przykładowa treść takich znaków ostrzegawczych to: "Uwaga niebezpieczeństwo. Trujący gaz. Nie zbliżać się", "Strefa niebezpieczna. Zakaz wstępu", "Niebezpieczeństwo. Trujący gaz. Wstęp wzbroniony".

Gazować tylko w określonych warunkach

Zabiegi gazowania można wykonywać praktycznie w ciągu całego roku, po stwierdzeniu szkodników, ale obowiązkowo w warunkach odpowiedniej temperatury i wilgotności. Temperatura powietrza w fumigowanych magazynach nie może być zbyt niska, bowiem skuteczność działania fosforowodoru znacznie zmniejsza się poniżej +5°C. Gazowanie nie jest wtedy zalecane. Poza tym aktywność owadów i roztoczy magazynowych w tak niskiej temperaturze jest znikoma, co także może zmniejszać skuteczność zabiegu.

Wilgotność powietrza również nie może też być zbyt niska, ponieważ wówczas fosforowodór bardzo słabo uwalnia się z preparatu. W przypadku wilgotności powietrza poniżej 30 proc. w pustych pomieszczeniach należy zadbać o jej odpowiednie podniesienie.

Gazowanie preparatami fosforowodorowymi jest czasochłonne. Fosforowodór działa powoli i może być stosowany nawet w małych stężeniach, o ile tylko czas ekspozycji jest odpowiednio długi.

Zboża będą transportowane rzekami

W ramach rządu przygotujemy plan działań dotyczący rozwoju śródlądowych dróg wodnych. Jego opracowanie to kwestia kilkunastu najbliższych miesięcy - powiedział PAP wiceminister rozwoju Jerzy Kwieciński. Dodał, że koszt...

czytaj więcej

Fosforowodór pod kontrolą

W trakcie gazowania należy okresowo kontrolować stężenie gazu, aby wiedzieć jaki jest jego poziom i czy nie dochodzi do utraty fosforowodoru na skutek jakiejś nieszczelności. Służą do tego specjalne rurki wskaźnikowe (w cenie od 45 do 70 zł/szt.) i pompki do zasysania gazu (pompka ręczna kosztuje około 2200 zł, automatyczna 7500 zł). Próbki powietrza do badania zaciąga się z gazowanej przestrzeni przez plastikowe rurki (kapilary) (cena od 1,50 zł/mb).

Po zabiegu należy z kolei pamiętać o odgazowaniu, czyli usunięciu fosforowodoru z traktowanych pomieszczeń i surowca. W trakcie dehermetyzacji pomieszczeń należy założyć maskę pełną z odpowiednim pochłaniaczem, czy filtropochłaniaczem (cena maski od 260 do 1100 zł, pochłaniacz/filtorpochłaniacz od 70 do 80 zł/szt.). Odgazowanie pustych pomieszczeń powinno trwać minimum 24 godz., a surowców/produktów minimum 7-21 dni. Odgazowywanie jest zakończone kiedy pomiar stężenia fosforowodoru w powietrzu wskazuje wartość niższą niż 0,1 mg/m³ (0,07 ppm).

Po odwietrzeniu należy zebrać wszystkie pozostałości po użytym do gazowania preparacie i bezpiecznie zneutralizować, np. zanurzając je w zbiorniku wypełnionym 2 proc. wodnym roztworem detergentu.

Duże konsekwencje małych błędów

Możliwe skutki uboczne niewłaściwego obchodzenia się z preparatami fosforowodorowymi mogą być bardzo poważne, w szczególności kiedy dotyczą zatruć, w tym śmiertelnych, osób wykonujących zabieg i/lub osób postronnych, a także zwierząt hodowlanych, domowych i dziko żyjących. Dużym zagrożeniem jest też możliwość powstania pożaru, a nawet eksplozji w wyniku czego może dojść do uszkodzenia i zniszczenia pomieszczeń i budynków oraz zniszczenia surowca/produktu. Następstwem popełnianych podczas fumigacji błędów mogą też być: wzrost zjawiska odporności u zwalczanych owadów i roztoczy magazynowych, brak lub niska skuteczność zabiegu gazowania i niepotrzebne uwalnianie fosforowodoru do środowiska.

Warto skorzystać z usług specjalistów

Przed podjęciem decyzji o wykonaniu zabiegu fumigacji we własnym zakresie, pomimo posiadanych uprawnień, należy rozważyć, czy naprawdę warto? Może lepiej i bezpieczniej będzie zaufać profesjonalistom? Adresy specjalistycznych firm zajmujących się profesjonalnym zwalczaniem szkodników, także metodą fumigacji, można znaleźć na stronie internetowej Polskiego Stowarzyszenia Pracowników Dezynfekcji, Dezynsekcji i Deratyzacji (www.deratyzacja.com.pl, www.pspddd.pl), a także w inspektoratach Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa oraz u doradców rolnych.

Tabela. Minimalne czasy ekspozycji (w dniach) dla preparatów fosforowodorowych

* minimalny czas ekspozycji należy liczyć od chwili zakończenia aplikacji środka; według Detia Degesch.

• Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 12-2017 - ZAPRENUMERUJ