Nowe spojrzenie na nawożenie kukurydzy

Jedną z głównych przyczyn niekorzystnych zmian zachodzących w glebie, często prowadzących do jej degradacji i spadku produkcji roślinnej, jest nadmierna chemizacja środowiska naturalnego przy jednoczesnym zmniejszeniu stosowania nawozów wapniowych. Na rynku krajowym dostępna jest ich cała paleta, należy tylko umiejętnie wybrać.

Jak wynika z danych opublikowanych przez Główny Urząd Statystyczny, pod zasiewy roślin uprawnych w 2015 r. firmy chemiczne dostarczyły na rynek krajowy blisko 2400 tys. ton nawozów mineralnych w przeliczeniu na czysty składnik, tj. o około 4 proc. więcej niż w analogicznym, wcześniejszym sezonie wegetacyjnym. W tym samym roku zużycie nawozów wapniowych na 1 ha użytków rolnych obniżyło się w stosunku do poprzedniego sezonu aż o 20 proc. i wyniosło zaledwie 40 kg/ha.

Utrzymujący się bardzo niski poziom nawożenia wapniowego jest niewystarczający w stosunku do skali zakwaszenia polskich gleb. Tymczasem jest to składnik mający istotne znaczenie w kształtowaniu efektów zarówno produkcyjnych, jak i środowiskowych. Na rynku krajowym dostępnych jest wiele nawozów wapniowych proponowanych przez różne firmy chemiczne, stąd też rolnicy mogą wybierać produkty najlepsze dla warunków swojego gospodarstwa i dla konkretnej uprawy.

Wapnowanie. Nareszcie powstaje państwowy program

Kto ma wiedzę o rolnictwie, ma też świadomość, iż zakwaszenie gleb stanowi jeden z ważniejszych elementów chemicznej degradacji i w przypadku Polski od lat pozostaje dużą barierą w produkcji i w ochronie środowiska - mówił w Sejmie...

czytaj więcej

Co dla kukurydzy?

Kukurydza należy do roślin dość wrażliwych na niskie pH oraz towarzyszące temu zwiększone stężenie jonów glinu i manganu. Jest mniej wymagająca niż np. jęczmień czy lucerna, ale wymagania jej są zbliżone do pszenicy ozimej. Dolne wartości pH, przy których kukurydza może jeszcze wydawać zadowalający plon to 5,5-5,8; górne 7,5. Wraz z obniżaniem odczynu zmniejszają się plon ziarna i plon zielonej masy. Przy pH 5,5 można spodziewać się obniżki plonów około 15 proc., zaś przy pH 4,5 spadek plonu kukurydzy może sięgać aż 40 proc. Badania przeprowadzone w IUNG-PIB w Puławach wykazały, że wapnując glebę bardzo kwaśną można zwiększyć plon kukurydzy nawet o 60 proc.

Prowadzono badania z OrCal-em

Zagadnienie regulacji odczynu gleby, także dla kukurydzy, rozwiązuje między innymi polski nawóz organiczno-mineralny OrCal. Ma on właściwości bardzo korzystne dla wzrostu i rozwoju wszystkich grup roślin rolniczych. Dzięki zawartości wapnia w formie aktywnego hydratu (Ca(OH)₂) szybko i trwale podnosi odczyn pH gleby (nawet o 1-1,5 jednostki w ciągu 2-3 miesięcy).

Jest to zatem skuteczne rozwiązanie dla zakwaszonych, lekkich i średnich gleb, nabytych gruntów i dzierżaw, których wartość pH dość często oscyluje w granicach 4,0-4,5, ale także dla gleb lekko kwaśnych, w celu precyzyjnej regulacji ich odczynu. Niewątpliwą zaletą nawozu OrCal jest też zawartość substancji organicznej. Dzięki niej nawóz ten użyźnia glebę, zwiększa udział cennej próchnicy, a tym samym znacząco poprawia właściwości sorpcyjne gleby.

Przyczyny i skutki zakwaszania gleb

Zakwaszanie gleb związane jest z głównie z negatywnym wpływem klimatu, w którym występuje przewaga opadów nad parowaniem. Powoduje to ciągłe przemieszczanie składników pokarmowych, przede wszystkim związków...

czytaj więcej

Ma to szczególne znaczenie w czasie okresowych suszy, które są częstym i dokuczliwym zjawiskiem w ostatnich latach. Przez zawartą w nawozie tzw. organikę, wprowadza się do gleby azot (w 1 t OrCal-u około 47 kg N), fosfor w formie łatwo przyswajalnej (ok. 2,5 proc.) i potas (ok. 1,3 proc.), a także wiele innych makro- i mikroelementów pochodzenia zwierzęcego, tak bardzo potrzebnych dla prawidłowego rozwoju roślin i mikroflory glebowej.

W katedrze Agronomii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu przeprowadzono pilotażowe badania polowe dotyczące wpływu nawozu OrCal na wzrost i rozwój oraz plonowanie kukurydzy. W badaniach porównywano 4 zróżnicowane poziomy nawożenia mineralnego kukurydzy: obiekt kontrolny (0 kg NPK,), NPK, NPK + 1 t/ha OrCalu i ½ NPK + 1 t/ha OrCalu.

Co wykazały doświadczenia?

W prowadzonych badaniach wykazano, że dynamika początkowego wzrostu kukurydzy wyrażona plonem suchej masy roślin w fazie 6-7 liści była najwyższa w obiektach, na których zastosowano łączne nawożenie mineralne z OrCal-em, w stosunku do wyłącznego nawożenia NPK (rys. 1). Różnica pomiędzy badanymi obiektami NPK + 1 t/ha OrCalu i ½ NPK + 1 t/ha OrCalu, a wyłącznym nawożeniem mineralnym NPK wynosiła odpowiednio 7,5 proc. i 4,4 proc. Podobny wpływ badanych poziomów nawożenia mineralnego potwierdził się również w plonie ziarna (rys. 2). Zastosowane łącznie nawożenie mineralne z nawozem organiczno-mineralnym OrCal było efektywniejsze w porównaniu do nawożenia NPK. W przeprowadzonym badaniu polowym potwierdzono również korzystny wpływ nawozu OrCal, który zawiera wapń w formie aktywnego hydratu (Ca(OH)₂) na szybsze podnoszenie i regulację pH gleby (rys. 3).

Gleba potrzebuje wapnowania

Zgodnie z Kodeksem Dobrej Praktyki Rolniczej, nadrzędnym celem działalności rolnika jest zachowanie, a w miarę możliwości zwiększenie żyzności gleby.  Podstawowym wskaźnikiem żyzności jest odczyn gleby, który decyduje o przyswajalności...

czytaj więcej

Jak wypadła analiza kosztów?

Prezentowana w tabeli 1 uproszczona kalkulacja uprawy kukurydzy stanowi wyłącznie przykład porównania dochodu uzyskanego z różnych wariantów nawożenia mineralnego. Jej celem było stworzenie podstaw do podejmowania ekonomicznych decyzji dotyczących nawożenia kukurydzy, szczególnie w gospodarstwach wielkoobszarowych. Prezentowana kalkulacja służyła wyłącznie do wyliczenia nadwyżki bezpośredniej.

Była ona bardzo uproszczona, wyliczana jako różnica pomiędzy wartością produkcji (plon ziarna), a kosztami bezpośrednimi poniesionymi na wyprodukowanie tego plonu (wyłącznie koszt nawozów). Z kalkulacji tej wynika, że zastosowanie połowy dawki nawożenia mineralnego NPK w połączeniu z 1 t OrCalu/ha daje w porównaniu do wyłącznego nawożenia NPK wzrost nadwyżki bezpośredniej z 1 ha uprawy kukurydzy w wysokości około 83 zł/ha. Stosowanie OrCalu zwiększa więc opłacalność uprawy kukurydzy, a dodatkowo ogranicza eutrofizację środowiska naturalnego.

Obecnie w Katedrze Agronomii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu trwają badania nad stosowaniem OrCalu w uprawie rzepaku ozimego.

Rys. 1. Dynamika początkowego wzrostu kukurydzy wyrażona plonem suchej masy roślin (kg/ha) w fazie 6-7 liści

Rys. 2. Plon ziarna kukurydzy (dt/ha) w zależności od zróżnicowanego nawożenia mineralnego

Rys. 3. Kwasowość gleby (pH w KCl) po 60 dniach od daty stosowania nawożenia mineralnego

Tabela 1. Uproszczona kalkulacja uprawy 1 ha kukurydzy na ziarno, uwzględniająca wyłącznie koszty bezpośrednie nawożenia mineralnego

dane cen nawozu i kukurydzy ODR Sielinko, wrzesień 2017

• Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 1-2018 - ZAPRENUMERUJ