Ziemia dla rozwoju - jak KOWR wspiera samorządy w całej Polsce
Szkoły, boiska, drogi, a nawet nowoczesne szpitale i parki technologiczne – wszystko to powstaje na gruntach, które samorządy lokalne otrzymują nieodpłatnie z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Od 1992 roku, najpierw za pośrednictwem Agencji Nieruchomości Rolnych, a obecnie Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, przekazano im już ponad 62,1 tys. hektarów ziemi – realnie wspierając rozwój miast i wsi w całej Polsce.
Tysiące hektarów dla samorządów
Nieodpłatne przekazania gruntów – obok sprzedaży – zaliczamy do form trwałego rozdysponowania. Od 1992 roku, tj. od początku działalności dawnej Agencji Nieruchomości Rolnych – obecnie Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa – do końca września 2025 r. nieodpłatnie przekazano uprawnionym podmiotom niemal 700 tys. ha gruntów Zasobu. Najwięcej – ponad 157,3 tys. ha – Lasom Państwowym, samorządom lokalnym – 62,1 tys. ha oraz pozostałym uprawnionym podmiotom (PAN, parki narodowe, KRIR, fundacje i organizacje pożytku publicznego, kościelne osoby prawne) – 342,9 tys. ha.
Bardzo ważnymi beneficjentami tej formy rozdysponowania gruntów są jednostki samorządu terytorialnego. W pierwszych dziewięciu miesiącach 2025 r. otrzymały one prawie 600 ha. Największą powierzchnię w tym okresie przekazał samorządom Oddział Terenowy w Szczecinie – 300,4 ha. Jest to ponad połowa wszystkich gruntów, jakie otrzymały samorządy od pozostałych Oddziałów Terenowych.
Warunki niezbędne do spełnienia
Aby samorządy lokalne mogły skorzystać z nieodpłatnego przekazania gruntów przez KOWR, na realizację zadań własnych muszą spełnić następujące warunki:
- posiadać aktualny plan zagospodarowania przestrzennego albo studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy;
- określić zadania, z katalogu zadań własnych jednostki samorządu terytorialnego, na które KOWR może przekazać nieodpłatnie nieruchomości zgodnie z ustawą;
- wystosować pisemny wniosek jednostki samorządowej do właściwego oddziału terenowego KOKWR;
- wykorzystać nieruchomość zgodnie z celem, na jaki została przekazana przez KOWR.
Nieodpłatne przekazanie gruntów może nastąpić na wniosek np. jednostki samorządowej, skierowany do właściwego oddziału terenowego KOWR. Na otrzymanych gruntach samorządy muszą realizować zadania, precyzyjnie określone w umowie z KOWR. Jeśli nieruchomość w ciągu 10 lat od przekazania przez KOWR zostanie sprzedana lub zagospodarowana w inny sposób niż określony w umowie, KOWR może zażądać zwrotu aktualnej wartości pieniężnej tej nieruchomości.
Nieruchomości wchodzące w skład Zasobu WRSP mogą zostać w drodze umowy nieodpłatnie przekazane na własność jednostce samorządu terytorialnego:
- na cele związane z realizacją inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych,
- w celu umożliwienia realizacji miejscowego planu odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku działania żywiołu,
- na cele służące wykonywaniu zadań realizowanych przez te jednostki – pod warunkiem że jest to zgodne z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, miejscowego planu rewitalizacji, z ostateczną decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, a w przypadku braku miejscowego planu lub ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu – z ustaleniami planu ogólnego gminy.
Przykłady nieodpłatnych przekazań gruntów
Na uzyskanych przez samorządy lokalne gruntach powstają szkoły, boiska sportowe, place zabaw, tereny rekreacyjne, jak również obiekty użyteczności publicznej: hydrofonie, studnie głębinowe, przepompownie, oczyszczalnie ścieków, drogi dojazdowe, nekropolie.
Pod koniec ubiegłego roku i na początku bieżącego nieodpłatne przekazania gruntów miały miejsce w Oddziałach Terenowych w Olsztynie, Białymstoku i Koszalinie z przeznaczeniem na ciekawe obiekty. W październiku 2024 r. olsztyński Oddział KOWR, nieodpłatnie przekazał 16 hektarową działkę o wartości ponad 12 mln zł Warmińsko-Mazurskiemu Ośrodkowi Doradztwa Rolniczego. W gminie Purda, niedaleko Olsztyna, ma powstać nowoczesne Centrum Targowo-Wystawiennicze oraz Rolniczy Park Technologiczny.
Białostocki oddział KOWR, w listopadzie 2024 r., podpisał akt notarialny dotyczący przekazania działek na rzecz Gminy Zabłudów. Planowane inwestycje obejmują m.in. budowę zaplecza technicznego, obiektów rekreacyjnych, basenów letnich, siłowni plenerowej, placu zabaw, skateparku, boiska do siatkówki plażowej, amfiteatru oraz infrastruktury edukacyjnej w części leśnej nieruchomości.
Natomiast w marcu br. ponad 1,5 ha działkę w Rościęcinie Oddział Terenowy w Koszalinie przekazał nieodpłatnie władzom Kołobrzegu. Powstanie na niej schronisko dla zwierząt.
Takie inicjatywy pokazują jak istotnym wsparciem dla rozwoju wielu gmin staje się współpraca z KOWR. Nieodpłatne przekazywanie gruntów nie jest jedynie formalnym procesem administracyjnym – to realna inwestycja w przyszłość lokalnych społeczności, która umożliwia tworzenie miejsc edukacji, rekreacji, infrastruktury technicznej i nowych przestrzeni aktywności mieszkańców. Każdy hektar przekazany samorządom to potencjał na kolejne projekty poprawiające jakość życia i wzmacniające lokalną gospodarkę. W efekcie KOWR staje się jednym z partnerów w budowaniu nowoczesnych, dobrze funkcjonujących i przyjaznych mieszkańcom gmin w całej Polsce.
