Spółdzielnie energetyczne – ważny element energetyki
Jednym z ustawowych obowiązków Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa jest prowadzenie działań w zakresie odnawialnych źródeł energii, w szczególności w rolnictwie. Dyrektor Generalny KOWR m.in. sprawuje nadzór nad rynkiem biogazu rolniczego, biokomponentów, biopłynów, a także funkcjonowaniem spółdzielni energetycznych oraz wytwarzaniem przez rolników biopaliw ciekłych na użytek własny.
Spółdzielnie energetyczne do polskiego prawa zostały wprowadzone ustawą o odnawialnych źródłach energii z dnia 20 lutego 2015 r. Mogą one powstawać tylko na terenach gmin wiejskich i miejsko-wiejskich. Na dzień 1 czerwca 2023 r. w Polsce działa 8 spółdzielni energetycznych.
Działania KOWR w zakresie odnawialnych źródeł energii
Spółdzielnia energetyczna to zrzeszenie, którego przedmiotem działalności jest wytwarzanie energii elektrycznej, biogazu lub ciepła w instalacjach OZE, a także równoważenie zapotrzebowania na tę energię na potrzeby własne spółdzielni i jej członków. Do założenia spółdzielni wymagane jest uchwalenie statutu przez założycieli - co najmniej 10 osób fizycznych lub 3 osoby prawne oraz rejestracja w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Z chwilą zarejestrowania w KRS, spółdzielnia nabywa osobowość prawną i może ubiegać się o wpis do wykazu spółdzielni energetycznych, prowadzonego przez Dyrektora Generalnego KOWR.
Warunkami uzyskania wpisu są:
- zrzeszanie nie więcej niż 1 000 członków,
- prowadzenie działalności na obszarze gminy wiejskiej lub miejsko-wiejskiej albo na obszarze trzech tego rodzaju gmin bezpośrednio sąsiadujących ze sobą,
- działanie na obszarze jednego operatora sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej, gazowej lub sieci ciepłowniczej, do której przyłączeni są wytwórcy i odbiorcy energii elektrycznej, biogazu lub ciepła, będący członkami tej spółdzielni,
- posiadanie łącznej zainstalowanej mocy wszystkich instalacji OZE do produkcji energii elektrycznej umożliwiającej pokrycie w ciągu roku nie mniej niż 70% potrzeb własnych spółdzielni i jej członków, przy czym moc zainstalowana instalacji nie może przekroczyć 10 MW (w przypadku ciepła – łączna moc instalacji nie powinna przekroczyć 30 MW, a biogazu – roczna wydajność instalacji nie powinna przekroczyć 40 mln m3).
Co ważne, spółdzielnia energetyczna może rozliczać wytworzoną energię elektryczną w systemie upustów. Oznacza to, że w sieci może „magazynować” nadwyżki wytworzonej energii, a następnie odebrać ją w stosunku ilościowym 1 do 0,6 (spółdzielnia energetyczna nie może sprzedawać nadwyżek wytworzonej energii elektrycznej).
System wsparcia dla spółdzielni energetycznej wytwarzającej energię elektryczną, obejmuje również zwolnienie z ponoszenia opłaty dystrybucyjnej, opłaty rozliczeniowej oraz części opłat stałych. Dodatkowo, spółdzielnia nie ma obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia oraz podlega zwolnieniu od podatku akcyzowego, w przypadku gdy łączna moc zainstalowana energii elektrycznej wszystkich instalacji OZE nie przekracza 1 MW.
Spółdzielnie energetyczne mogą ubiegać się o dofinansowanie na instalacje OZE w ramach programu priorytetowego „Energia dla wsi”. Głównym celem programu jest wzrost wykorzystania OZE na terenach gmin wiejskich i wiejsko-miejskich. Wsparcie finansowe w ramach programu może zostać wypłacone w formie dotacji lub pożyczki dla: instalacji fotowoltaicznych lub turbin wiatrowych, biogazowni i elektrowni wodnych oraz magazynów energii zintegrowanych z tymi źródłami. Program realizowany jest przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Warto odnotować, że KOWR realizuje działania ukierunkowane na promocję i wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii, w szczególności w rolnictwie. W kontekście zakładania i funkcjonowania spółdzielni energetycznych w 2023 r. zaplanował realizację 4 warsztatów.
