Efektywne zarządzanie procesem wydzierżawiania gruntów rolnych
Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa realizuje politykę państwa w zakresie tworzenia i poprawy struktury obszarowej gospodarstw rodzinnych. Jednym z głównych zadań KOWR jest gospodarowanie nieruchomościami Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, a podstawową formą zagospodarowania państwowych gruntów rolnych jest dzierżawa.
Od wejścia w życie w 2016 r. ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw podstawowym sposobem zagospodarowania państwowych gruntów jest dzierżawa.
Według stanu na koniec kwietnia 2025 r. w dzierżawie pozostawało 1 058 tys. ha na podstawie 70,7 tys. umów dzierżawy, głównie na terenie działania oddziałów: we Wrocławiu, Szczecinie, Poznaniu, Olsztynie i Warszawie.
W pierwszych czterech miesiącach 2025 r. jednostki organizacyjne KOWR wydzierżawiły 24,3 tys. ha. Jest to prawie taki areał, jaki wydzierżawiono w całym 2023 r. Największym powodzeniom wśród rolników cieszą się grunty w grupie obszarowej do 100 ha. Stanowią one 99% wszystkich wydzierżawionych nieruchomości.
W tym roku w przygotowaniu do dzierżawy jest jeszcze ponad 40 tys. ha. Dlatego KOWR prognozuje wydzierżawienie w 2025 r. rekordowego areału – 60 tys. ha.
Wydzierżawianie nieruchomości odbywa się głównie w trybie przetargowym. Niemal wszystkie grunty przeznczone do dzierżawy wystawiono w przetargach ograniczonych na rzecz rolników indywidualnych. W I kwartale 2025 r. skuteczność wszystkich przetargów wyniosła 66%, pod względem liczby przeprowadzonych postępowań.
Od momentu przystąpienia Polski do UE w 2004 r. aż do końca kwietnia 2025 r. czynsz dzierżawny dla nowo zawartych umów sukcesywnie wzrastał. Wyjątek stanowiły lata 2017–2020, kiedy średnie czynsze ogółem były niższe, ze względu na wpływ przetargów ofert pisemnych, w których czynsz pozostawał stały i był ustalany zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Od 2021 r. wysokość czynszów dzierżawnych oscyluje nieco powyżej 12 decyton pszenicy za hektar.
Dzierżawa gruntów Zasobu WRSP cieszy się dużym zainteresowaniem wśród rolników, ponieważ stanowi dogodny sposób użytkowania gruntów oraz znajdujących się na nich budynków. W przeciwieństwie do nabywania nieruchomości, nie wymaga angażowania dużych środków finansowych, co pozwala na przeznaczenie zaoszczędzonych pieniędzy na inwestycje w rozwój gospodarstwa. Ziemia rolna jest najczęściej dzierżawiona przez rolników indywidualnych, którzy wykorzystują ją na powiększenie lub utworzenie gospodarstwa rodzinnego zgodnie
z podstawą ustroju rolnego.
