NIK o zapobieganiu zanieczyszczenia wód związkami azotu

Poleć
Udostępnij
Autor tekstu: NIK, (zac) | redakcja@agropolska.pl
09-10-2018,14:15 Aktualizacja: 09-10-2018,15:21
A A A

 

Jednocześnie dyrektorzy poszczególnych regionalnych zarządów gospodarki wodnej wprowadzili także regulacje, ograniczające w istotny sposób możliwość kontroli, monitorowania oraz dokumentowania wskazanych w Programach środków zaradczych. Ograniczono w ten sposób m.in. liczbę rolników zobowiązanych do opracowania planu nawożenia oraz sporządzania bilansu azotu.

rzepak, wiosna, plantacja

Azot i siarka - duet idealny dla rzepaku

Wyjątkowo wilgotna jesień, a także opóźniająca się zima ponownie zaskoczyły rolników i budzą uzasadniony niepokój o przetrwanie ozimin. Pozostaje tylko nadzieja, że sytuacja z wiosny 2012 r., kiedy co trzecia plantacja wypadła,...
Skontrolowani wojewódzcy inspektorzy ochrony środowiska (WIOŚ) nie zapewnili wystarczającej kontroli rolniczych źródeł zanieczyszczenia na obszarach szczególnie narażonych. Organy te nie przeprowadziły ani jednej kontroli w przypadku niemal 1/3 OSN znajdujących się na terenie ich działania, a na większości pozostałych OSN ich działania były niewystarczające. W latach 2014-2017 pracownicy wszystkich kontrolowanych WIOŚ przeprowadzili na OSN, dla których wprowadzono programy działań w ramach trzeciego cyklu wdrażania dyrektywy azotanowej, łącznie 320 kontroli planowych oraz 134 kontrole pozaplanowe.

Liczba skontrolowanych przez WIOŚ podmiotów prowadzących działalność rolniczą na OSN wynosiła od jednego do pięciu - w przypadku dziewięciu OSN oraz od sześciu do 50 - w przypadku 21 OSN. Pięciu z sześciu kontrolowanych wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska nie przeprowadziło w okresie objętym kontrolą żadnej kontroli na łącznie 14 OSN. W latach 2014-2016 procentowy stosunek liczby przeprowadzonych przez WIOŚ kontroli w odniesieniu do liczby złożonych przez rolników gospodarujących na OSN wniosków o płatności bezpośrednie wahał się od 0,15 proc. do 0,18 proc.

Prawidłowo natomiast kontrolę wypełniania przez rolników gospodarujących na OSN wymogów wzajemnej zgodności prowadziła Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Agencja obejmowała kontrolą administracyjną wszystkie złożone w danym roku wnioski o przyznanie płatności bezpośrednich.

gleba, szapadel. łopata

Badanie zawartości azotu w glebie wczesną wiosną

Ustalając poziom nawożenia azotem należy przede wszystkim oszacować oczekiwany plon oraz zbadać zawartość azotu mineralnego w glebie przed ruszeniem wegetacji. Przed przystąpieniem do ustalenia dawki azotu ważne jest poznanie jego zawartości w...
W latach 2014-2017 Agencja przeprowadziła ponad dwa tysiące kontroli na miejscu w zakresie wzajemnej zgodności u gospodarujących na OSN. W trakcie tych kontroli stwierdzono ponad 600 naruszeń dotyczących przestrzegania wymagań dyrektywy azotanowej. W latach 2014-2016 łączne kwoty nałożonych kar administracyjnych za nieprzestrzeganie wymogów wzajemnej zgodności, w tym za nieprzestrzeganie wymogów obowiązujących rolników, których gospodarstwo rolne lub jego część jest położona na obszarze OSN, wyniosły blisko milion złotych.

Szkolenia nie tylko dla rolników

W sześciu objętych kontrolą wojewódzkich ośrodkach doradztwa rolniczego zrealizowano łącznie 1 099 szkoleń uwzględniających zagadnienia dotyczące ograniczenia odpływu azotu ze źródeł rolniczych, na których przeszkolono w sumie 19 669 osób, w tym 310 pracowników wojewódzkich ośrodków doradztwa rolniczego.

W ramach prowadzenia doradztwa rolniczego, udzielono blisko 13 tysięcy porad związanych z realizacją dyrektywy azotanowej (ze względu na brak możliwości wydzielenia w rejestrze porad dotyczących dyrektywy azotanowej/gospodarowania na OSN w zestawieniu nie uwzględniono porad udzielonych przez Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w latach 2014-2016, NIK szacuje liczbę takich porad na ok. 2400), odbyło się blisko 1700 spotkań informacyjnych, przeprowadzono 381 przeglądów gospodarstw, opracowano 48 planów nawożenia/bilansu azotu.

Obszary Szczególnie Narażone, wdrażanie dyrektywy azotanowej, ochrona wód przed zanieczyszczeniem azotanami

Gospodarują na OSN i o tym nie wiedzą

Ponad 270 hektarów ziemi na Mazowszu zostało dodatkowo wskazanych jako Obszary Szczególnie Narażone (OSN) na przedostawanie się azotu ze źródeł rolniczych do wód powierzchniowych. Miejscowy rolniczy samorząd twierdzi, że...
Brak dostępu do istniejących ewidencji gospodarstw rolnych sprawił, że większość skontrolowanych ośrodków doradztwa nie posiadała danych o odsetku przeszkolonych rolników, gospodarujących na obszarach szczególnie narażonych, w odniesieniu do wszystkich gospodarujących na OSN.

Wnioski i uwagi NIK

NIK negatywnie ocenia sprawowanie przez prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej nadzoru nad realizacją przez dyrektorów rzgw postanowień dyrektywy azotanowej. Również negatywnie NIK ocenia sprawowanie przez ministra środowiska nadzoru nad zapewnieniem realizacji przez prezesa KZGW postanowień dyrektywy azotanowej, a także brak sprawowania zwierzchniego nadzoru nad wykonywaniem przez wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska zadań kontrolnych na OSN.

Niezależnie od negatywnej oceny sformułowanej powyżej, NIK ocenia pozytywnie:

  • realizację przez dyrektorów rzgw postanowień dyrektywy azotanowej w czwartym cyklu jej wdrażania;
  • przygotowanie przez prezesa KZGW, przekazanego Komisji Europejskiej w 2016 r., raportu ze stanu oraz efektów wdrożenia dyrektywy azotanowej w Polsce pod względem terminowości i zgodności z przepisami prawa;
  • działania ministra rolnictwa i prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa podejmowane w celu wsparcia finansowego gospodarstw rolnych w ich dostosowaniu do wymogów dyrektywy azotanowej. Działania te polegające m.in. na ustaleniu warunków przyznawania pomocy, przyznawaniu dofinansowania oraz ustaleniu barier w wykorzystaniu dostępnych środków, pomimo iż nie były w pełni skuteczne, pozwoliły na realizację zadań inwestycyjnych w ww. zakresie przez zainteresowanych rolników gospodarujących na OSN;
  • realizację przez ARiMR kontroli wypełniania przez rolników gospodarujących na OSN wymogów wzajemnej zgodności;
  • realizację przez jednostki doradztwa rolniczego edukacji dla prowadzących działalność rolniczą na OSN w zakresie upowszechniania dobrej praktyki rolniczej oraz prowadzenia dla nich specjalistycznego doradztwa;
  • sprawowanie nadzoru przez ministra rolnictwa nad realizacją zadań ARiMR i jednostek doradztwa rolniczego w zakresie wdrażania przez nie, w ramach posiadanych kompetencji, działań mających na celu ograniczenie zanieczyszczenia wód związkami azotu pochodzenia rolniczego.
Poleć
Udostępnij