Na co zwracać uwagę przy uprawie jęczmienia jarego browarnego?
Wymagania jęczmienia jarego są różne w zależności od jego przeznaczenia. Jęczmień browarny ma większe wymagania glebowe i przedplonowe, niż jęczmień paszowy. Najwyższe plony jęczmienia jarego uzyskuje się na glebach kompleksu pszennego, bardzo dobrego i dobrego.
Plantacje jęczmienia browarnego powinny być zakładane na glebach żyźniejszych (kompleks pszenny bardzo dobry, pszenny dobry lub żytni bardzo dobry), utrzymanych w wysokiej kulturze. Bardzo dobrym przedplonem dla jęczmienia browarnego są buraki i ziemniaki. Jednak w przypadku przyorania liści buraków w glebie może być zbyt dużo łatwo dostępnego azotu. W takiej sytuacji zmniejsza się dawki azotu, gdyż większe powodują niekorzystny wzrost zawartości białka.
Jęczmień browarny i mieszanka zbożowo-strączkowa wysiane
Słabymi przedplonami dla jęczmienia są zboża (zagrożenie ze strony grzybów chorobotwórczych). Jęczmień jest zbożem o największych wymaganiach odnośnie pH gleby. Plonuje najlepiej w zakresie pH od 5,4 do 7,5 i silnie obniża plon poniżej tego zakresu. Wapnowanie jest zabiegiem koniecznym dla jęczmienia przeznaczonego na cele browarne, gdyż przy niskim pH uzyskuje się mniejsze plony ziarna i zbyt wysoką zawartość białka w ziarnie.
Jęczmień wyróżnia się wśród zbóż większą wrażliwością na niedostateczne napowietrzenie gleby i wymaga większej jej pulchności. Dlatego uprawa roli pod jęczmień jary powinna być staranna. W ten sposób umożliwia szybkie i wyrównane wschody oraz prawidłowy wzrost i rozwój roślin. Uprawę wiosenną ogranicza się zwykle do zastosowania agregatu uprawowego.
Jęczmień jary wykazuje znaczną wrażliwość na niedobór fosforu i potasu. Zaleca się nawożenie fosforem w ilości 30-70 kg P2O5/ha, a potasem w ilości 40-90 kg K2O/ha. W przypadku niedostatecznej zawartości w glebie magnezu przyswajalnego zaleca się zastosować nawozy magnezowe w ilości 20-45 kg MgO/ha.
Zalecane dawki fosforu i potasu zależą od zasobności gleby w te składniki i wielkości spodziewanego plonu. Górne granice przedziałów należy uwzględnić przy niskiej zawartości tych pierwiastków w glebie i przy oczekiwanym wysokim plonie, a dolne – przy wysokiej zasobności gleby.
Zasady mieszania nawozów
Nawozy fosforowo-potasowe należy wysiewać przed orką przedzimową, a azotowe przed siewem jęczmienia. W praktyce jednak najczęściej zarówno azot, jak fosfor i potas stosowane są wiosną przed uprawą przedsiewną.
W przypadku jęczmienia browarnego dawka azotu nie może być tak duża, jak pod jęczmień na cele pastewne z uwagi na pogorszenie jakości ziarna. Ustalenie optymalnej dawki azotu jest jednak dość trudne i zależy od trafnego określenia zasobności gleby w azot, dlatego nieoceniony jest test na zawartość azotu mineralnego (Nmin) w glebie.
Większej zasobności azotu można spodziewać się na glebach zwięzłych (kompleks pszenny bardzo dobry lub dobry) w stanowisku po roślinach okopowych, zwłaszcza po burakach. Optymalną dawką jest wówczas 25-30 kg N/ha. W stanowisku po pszenicy można stosować 35 kg N/ha na kompleksach pszennych i 45 kg N/ha na kompleksie żytnim bardzo dobrym. W razie dużych plonów pszenicy, powyżej 7 t/ha, dawki N należy zwiększyć o 10-15 proc.
W uprawie jęczmienia browarnego nawozy azotowe należy stosować przedsiewnie, ponieważ późne dawki N powodują nagromadzenie białka w ziarnie. Nie stosuje się podziału dawki azotu, nawożenia pogłównego i dolistnego tym składnikiem.
Słodownie są zainteresowane tylko odmianami o bardzo dobrej wartości browarnej. Odmiany jęczmienia przeznaczone na cele browarne oceniane są pod innym kątem niż pastewne. Należy tu wymienić: parametry jakościowe słodu i brzeczki, cechy ziarna, plon ziarna i zdrowotność.
Zasadniczo wyróżnia się pięć podstawowych parametrów jakościowych słodu: ekstraktywność, liczba Kolbacha, stopień odfermentowania, lepkość brzeczki i siła diastatyczna oraz cechy jakościowe ziarna, głównie zawartość białka (od 9,5 do 11,5%) i energię kiełkowania. Duża ilość białka w ziarnie browarnym wpływa niekorzystnie na wydajność ekstraktu i jakość piwa.
Ułatwienia dla producentów jęczmienia browarnego
Przy wyborze odmian browarnych do siewu warto sięgnąć po wyniki badań Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego (PDO). Spośród obecnie zarejestrowanych odmian można wyróżnić kilka, które cechują się wysokim plonem: KWS Cannton, KWS Dante, Salome, RTG Planet, KWS Irina, KWS Orphelia, SU Lolek, Britney, RGT Fabienne, RGT Baltic i Uta.
Jęczmień jary jest zbożem, które silnie się krzewi, szczególnie przy wczesnym siewie. Jęczmień browarny wysiewa się wcześniej niż pastewny. Powinien to być koniec marca lub pierwsza dekada kwietnia (przy opóźnionej wiośnie).
Norma wysiewu jęczmienia jarego wynosi przeciętnie 120-160 kg/ha, przy czym jęczmień browarny należy siać gęściej niż pastewny. Ma to na celu ograniczenie zbyt intensywnego krzewienia roślin, które prowadzi do obniżenia masy 1000 ziaren i celności oraz wzrostu zawartości białka.
Jęczmień należy wysiewać w rozstawie rzędów 12-13 cm, na głębokość 3 cm. Ścieżki technologiczne należy zsynchronizować z szerokością roboczą opryskiwacza.
Pierwsze bronowanie średnią broną, niszczące kiełkujące chwasty jare, można przeprowadzić w fazie szpilkowania. Drugi zabieg powinien być wykonany w odstępie 5-7 dni. Dopuszcza się możliwość stosowania zarejestrowanych herbicydów do odchwaszczania jęczmienia jarego.
Jęczmień jary jest podatny na różne choroby, z których najważniejsze to: plamistość siatkowa, rdza jęczmienia, rynchosporioza, ciemnobrunatna plamistość i mączniak prawdziwy zbóż. Dlatego efektywność plonochronna poprawnie wykonanych zabiegów fungicydowych jest znaczna.
Ziarno przeznaczone na słód browarny powinno być zbierane w dojrzałości pełnej, gdy zawartość wody wynosi 12-17 proc. Ziarno browarne powinno charakteryzować się dużą energią kiełkowania, a jego zagrzanie lub przesuszenie wpływa ujemnie na tę cechę.
